In het voetbal zijn gele en rode kaarten een essentieel onderdeel van de spelregels. Ze dienen als disciplinaire maatregelen voor overtredingen en wangedrag op het veld. Dit artikel legt de gevolgen van rode kaarten in het voetbal uit, evenals de regels en procedures die hiermee gemoeid zijn.
Historie van de Gele en Rode Kaart
De gele en rode kaarten werden pas tijdens het WK van 1970 voor het eerst gebruikt. Voor die tijd ontaardden voetbalwedstrijden vaak in ware veldslagen. Denk maar aan ‘de Slag om Santiago’ op het WK van 1962. De Engelsman Ken Aston, de scheidsrechter van die wedstrijd, bedacht later de gele en rode kaart. Terwijl Aston voor het stoplicht stond met zijn auto, bedacht hij het idee voor gele en rode kaarten. Het zou duidelijke overtredingen aangeven en iedereen weet op die manier waar hij aan toe is. Zo’n acht jaar later werd de regel ingevoerd. Nog steeds zijn de gele en rode kaart zeer effectieve middelen om schoppartijen te voorkomen.
Gele Kaarten: Een Waarschuwing
Een gele kaart dient als een waarschuwing aan de speler. Een speler die een spelbederf- of een licht gewelddadige overtreding maakt, krijgt van de scheidsrechter een officiële waarschuwing, een gele kaart. Dit wordt vermeld op het wedstrijdformulier. De eerste drie gele kaarten hebben afgezien van de boete geen verdere gevolgen. Vanaf de vierde tot en met de tiende gele kaart heeft iedere kaart 1 wedstrijd uitsluiting tot gevolg, vanaf de elfde (!) kaart is dit iedere keer 2 wedstrijden.
Dit zijn de overtredingen die tot geel leiden:
- onsportief gedrag; bijvoorbeeld een bal wegschoppen bij een dood spelmoment, vragen om een gele kaart voor de tegenstander of na een doelpunt overdreven juichen voor de ogen van een tegenstander.
- intimiderende woorden of schelden naar de scheidsrechter.
- onvoldoende afstand nemen bij een vrije trap.
- vertragen van een spelhervatting.
- het belemmeren van een spelhervatting.
- opzettelijk de bal met de hand raken (hands).
- voortijdig het spel verlaten, zonder toestemming van de scheidsrechter.
- het veld betreden en meedoen, zonder toestemming van de scheidsrechter.
- door woord en/of gebaar laten merken dat je het oneens bent met de scheidsrechter; bijvoorbeeld wegwerpgebaren.
- alle vormen van spelbederf; bijvoorbeeld een schwalbe of tijdrekken.
- het vasthouden van de tegenstander.
- het ongeoorloofd ten val brengen van de tegenstander.
- het wegduwen van de tegenstander.
- ruw spel; bijvoorbeeld een kiezelharde beuk met de schouder waaruit blijkt dat de speler alleen oog heeft om de man ten val te brengen in plaats van de bal te pakken.
- gevaarlijk spel; bijvoorbeeld in plaats van een kopduel aan te gaan de bal proberen op te vangen met de voet.
- andere kleine gewelddadige handelingen; bijvoorbeeld met de hoofden tegen elkaar aan staan of elkaar duwen tijdens een opstootje.
- op een overdreven manier het VAR-gebaar maken.
- het betreden van de VAR-ruimte.
- je shirt uittrekken.
Wanneer je een x-aantal gele kaarten in een seizoen krijgt, loop je het risico geschorst te worden. In competities is de hoofdregel dat vijf keer geel een schorsing van één wedstrijd oplevert. Op toernooien - dus ook op het WK in Qatar - geldt dat twee gele kaarten genoeg is voor een schorsing. Na de kwartfinales op het WK vervallen alle gele kaarten. Bij het EK is dit vaak ook het geval.
Lees ook: Wat gebeurt er bij een gelijkspel in handbal?
Tijdstrafregeling in Categorie B
In de categorie B van het amateurvoetbal wordt een tijdstrafregeling toegepast. Een tijdstraf duurt 10 minuten. Voor pupillen geldt een tijdstraf van vijf minuten. Het opleggen van een tijdstraf heeft geen verdere gevolgen voor de betrokken speler. Een speler kan slechts eenmaal per wedstrijd een tijdstraf opgelegd krijgen. De scheidsrechter toont de speler hierbij wel de gele kaart. Ook in het futsal wordt gewerkt met een tijdstafregeling. Een tijdstraf in het futsal duurt twee minuten. De scheidsrechter toont hierbij de speler de gele kaart.
Rode Kaarten: Veldverwijdering en Schorsing
Bij gewelddadige handelingen en ernstig wangedrag trekt de scheidsrechter de rode kaart. De speler moet direct het veld verlaten (achter de omheining, dus ook niet in de dug-out). Hiervan wordt melding gemaakt op het wedstrijdformulier. De KNVB voert een lik - op - stukbeleid. Dit betekent dat een speler die met een directe rode kaart van het veld is gezonden automatisch niet mag deelnemen aan de eerstvolgende bindende wedstrijd van zijn team. Tot en met de dag waarop dit team één bindende heeftgespeeld, is de speler ook niet gerechtigd om in een ander elftal van de vereniging uit te komen.
Na het ontvangen van een rode kaart moet je als speler het veld direct verlaten. Vervolgens word je voor minimaal één wedstrijd geschorst, afhankelijk van de ernst van de overtreding. Dit wordt later beoordeeld door een tuchtcommissie. Je kunt zowel direct een rode kaart krijgen als na twee keer geel in één wedstrijd.
Redenen voor een Directe Rode Kaart
Er zijn verschillende situaties waarin een scheidsrechter een directe rode kaart kan geven. Dit zijn de belangrijkste volgens het officiële reglement:
- Gevaarlijk of gewelddadig spel: Als een speler een gevaarlijke tackle maakt, met gestrekt been inkomen, of een tegenstander opzettelijk verwondt, kan dit direct bestraft worden met rood.
- Slaan of schoppen: Fysiek geweld, zoals een klap, elleboogstoot of natrappen, wordt altijd streng aangepakt. Vooral als dit gebeurt buiten het gebied waar de bal zich bevindt.
- Spugen: Spugen naar een tegenstander of iemand op het veld wordt gezien als een ernstige vorm van wangedrag en leidt automatisch tot een rode kaart.
- Hands op de doellijn: Een doelpunt verhinderen met opzettelijk hands, zoals een bal van de lijn slaan met je arm, levert ook een directe rode kaart op.
- Racistische of beledigende opmerkingen: Verbale uitingen die kwetsend, discriminerend of grof zijn, worden niet getolereerd.
- bedreigen van een speler of een van de officials.
- het gebruik van grove taal of beledigend woorden tegen iemand anders dan de eigen medespelers.
- protesteren gepaard met handtastelijke bewegingen naar officials.
- het raak én niet raak trappen of slaan van de tegenstander of official.
- het spuwen én niet raak spuwen van de tegenstander of official.
- kopstoten, kniestoten en elleboogstoten. Ook pogingen zijn voldoende voor rood.
- de bal in het gezicht duwen/gooien.
- opzettelijk de bal met de hands spelen; bijvoorbeeld de bal zomaar oppakken of uit het doel slaan.
- op onreglementaire wijze een scoringskans ontnemen.
- gewelddadige handelingen.
- elke vorm van ernstig gemeen spel tegen de tegenstander; bijvoorbeeld een harde tackel van achter of inkomen met gestrekt been.
Voor een overtreding op een doorgebroken speler geldt buiten de zestien meter een vrije trap en een rode kaart. Gebeurt het in de zestienmeter? Dan is het een gele kaart en een penalty. Voor de rest zijn veel situaties multi-interpretabel. Zo geeft de ene scheids rood voor een harde tackel, terwijl de andere scheids geel voldoende vindt.
Lees ook: Alles over het 6-2 volleybalsysteem
Procedure na een Rode Kaart
Na een direct rode kaart behoeft in eerste instantie alleen de scheidsrechter een rapport op te maken. De tuchtcommissie bestudeert het wedstrijdformulier en de verklaring van de scheidsrechter. Op basis hiervan wordt door de tuchtcommissie een schikkingsvoorstel verzonden naar de speler. Als de betrokken speler niet binnen een termijn van drie werkdagen reageert door middel van een schriftelijk gemotiveerd verweerschrift, wordt aangenomen dat het voorstel is aanvaard en is de straf daarmee onherroepelijk.
Als de speler niet akkoord gaat en dit tijdig schriftelijk kenbaar maakt, volgt alsnog een tuchtrechtelijke behandeling waarbij verklaringen worden gevraagd van beide verenigingen, de tegenspeler en de eventuele rapporteur en waarnemer. Belangrijk om te weten is dat de straf bij een schikkingsvoorstel in de regel lager is dan bij een volledige behandeling.
Niet Speelgerechtigd
Een speler of wisselspeler die voor, tijdens of na een competitiewedstrijd of daarmee samenhangende wedstrijd door de scheidsrechter is bestraft met een directe rode kaart, is voor geen enkel team speelgerechtigd om uit te komen in competitiewedstrijden en daarmee samenhangende wedstrijden tot en met de dag waarop zijn team de eerstvolgende competitiewedstrijd of daarmee samenhangende wedstrijd heeft gespeeld. Dit geldt niet wanneer de aanklager amateurvoetbal de tuchtzaak seponeert of de tuchtcommissie of commissie van beroep de speler vrijspreekt.
Een met de competitie samenhangende wedstrijd is een promotie- en degradatiewedstrijd/play-offwedstrijd, maar bijvoorbeeld ook een beslissingswedstrijd voor promotie, degradatie of periodekampioenschap en een kampioenswedstrijd.
Een speler of wisselspeler die voor, tijdens of na een bekerwedstrijd door de scheidsrechter is bestraft met een directe rode kaart, is voor geen enkel team speelgerechtigd om uit te komen in bekerwedstrijden tot en met de dag waarop zijn team de eerstvolgende bekerwedstrijd heeft gespeeld.
Lees ook: Overzicht rode kaarten voetbal
Reikwijdte Uitsluitingen
Uitsluitingen die worden opgelegd als gevolg van overtredingen in het veldvoetbal zijn niet van toepassing op futsal en omgekeerd, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan gelet op de ernst van de overtreding anders beslist. Uitsluitingen die worden opgelegd naar aanleiding van overtredingen in competitiewedstrijden of met de competitie samenhangende wedstrijden zijn ook van toepassing op bekerwedstrijden en omgekeerd, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan anders beslist. De tuchtrechtelijke organen zijn de aanklager, de tuchtcommissie en de commissie van beroep.
Kaarten voor Wisselspelers en Stafleden
Binnen het amateurvoetbal kunnen scheidsrechters ook gele en rode kaarten geven aan personen die op de bank mogen zitten. Dit geldt dus voor zowel wisselspelers als niet-spelers (trainer, verzorger, elftalbegeleider, enzovoort).
Bij het geven van een gele kaart aan een trainer of coach of een op de bank zittende wisselspeler, wordt deze kaart vermeld op het wedstrijdformulier. Als de wisselspeler daarna aan de wedstrijd deelneemt en de scheidsrechtert is genoodzaakt deze speler opnieuw een gele kaart te tonen, dan dient deze tweede gele kaart direct gevolgd te worden door een rode kaart (dus veldverwijdering).
Als aan een wisselspeler een rode kaart wordt getoond, terwijl hij op de bank zit, kan hij daarna niet aan de wedstrijd deelnemen.
Teamofficials
Sinds het seizoen 2020/'21 kan ook een teamofficial voor, tijdens en na een wedstrijd van de scheidsrechter één of meer waarschuwingen ('gele kaart') ontvangen.
Indien een teamofficial twee waarschuwingen krijgt in een competitiewedstrijd, een daarmee samenhangende wedstrijd of een bekerwedstrijd, waardoor deze teamofficial uit het veld gezonden is (of had moeten worden gezonden), heeft tot gevolg, dat de teamofficial het recht wordt ontzegd om bij de eerstvolgende wedstrijd zijn functie uit te oefenen. Wanneer een teamofficial twee waarschuwingen in één wedstrijd heeft gekregen, worden deze niet op de staffel geregistreerd.
Registraties en Strafstaffels
Alle officiële waarschuwingen worden door de KNVB geregistreerd. Er bestaan vijf categorieën om waarschuwingen te registreren:
- Registraties voortvloeiend uit competitiewedstrijden (inclusief beslissingswedstrijden);
- Registraties voortvloeiend uit promotie- en degradatiewedstrijden (nacompetitie), play-offwedstrijden of wedstrijden ter opvulling van open plaatsen;
- Registraties voortvloeiend uit bekerwedstrijden;
- Registratie voortvloeiend uit Eredivisie Cup Vrouwen wedstrijden;
- Registraties voortvloeiend uit overtredingen van teamofficials in alle bindende wedstrijden.
De strafstaffels voor gele kaarten zijn als volgt:
Reguliere Competitie
- Iedere vijfde, zevende, negende en volgende registratie die een speler krijgt binnen de registratieperiode van één seizoen betekent uitsluiting voor de daaropvolgende competitiewedstrijd of een daarmee samenhangende wedstrijd voor betrokkene.
Promotie- of Degradatiewedstrijden/Play-offs of Opvulling Open Plaatsen
- Iedere tweede, vierde en daaropvolgende registratie die een speler krijgt, binnen de registratieperiode van één seizoen, betekent uitsluiting voor de daaropvolgende competitiewedstrijd of een daarmee samenhangende wedstrijd voor betrokkene.
- Indien een tweede, vierde of volgende registratie volgt uit de laatste promotie- en degradatiewedstrijd of play-offwedstrijd, is betrokkene voor de eerstvolgende competitiewedstrijd in het nieuwe seizoen uitgesloten van deelname.
Bekercompetitie
- Iedere tweede, vierde en volgende registratie die een speler krijgt binnen de registratieperiode van één seizoen, betekent uitsluiting voor de eerstvolgende bekerwedstrijd in het kader van de bekercompetitie voor de betrokken speler.
- Indien uit de laatste bekerwedstrijd een tweede, vierde of daaropvolgende registratie volgt, is de betreffende speler voor de eerstvolgende bekerwedstrijd in het nieuwe seizoen uitgesloten van deelname.
Eredivisie Cup Vrouwen
- Iedere tweede, vierde en volgende registratie die een speelster krijgt binnen de registratieperiode van één seizoen, betekent uitsluiting voor de eerstvolgende wedstrijd van de Eredivisie Cup voor de betrokken speelster.
- Indien uit de laatste wedstrijd van de Eredivisie Cup een tweede, vierde of daaropvolgende registratie volgt, is de betreffende speelster voor de eerstvolgende wedstrijd van de Eredivisie Cup in het nieuwe seizoen uitgesloten van deelname.
Teamofficials
- Iedere vierde, achtste en volgende registratie die een teamofficial krijgt binnen de registratieperiode van één seizoen betekent functieontzegging voor de eerstvolgende wedstrijd voor de betrokken teamofficial.
Kosten
De KNVB brengt administratiekosten in rekening voor de verwerking van de kaart. Deze administratiekosten worden in rekening gebracht aan de speler, die de kaart ontvangen heeft. Eventuele boetes die voortvloeien uit de rode kaarten worden door de club betaald aan de KNVB maar worden verhaald op de speler.
Seizoen Reset
Iedereen in het amateurvoetbal begint het volgende seizoen weer met nul gele kaarten, zowel in de beker als reguliere competitie. Wanneer een uitsluiting is opgelopen in een competitie- of nacompetitiewedstrijd dan moet deze worden uitgezeten in de eerste competitiewedstrijd(en) van het nieuwe seizoen.
Interne Straf
Een speler kan als gevolg van wangedrag niet alleen door een tuchtrechtelijk orgaan bestraft worden, maar ook door zijn eigen vereniging. Zo kan de vereniging naar aanleiding van wangedrag besluiten de speler gedurende een aantal wedstrijden niet op te stellen. Voor het tuchtrechtelijk orgaan dat de zaak in behandeling heeft (de aanklager, de tuchtcommissie of de commissie van beroep) is het van belang dat deze interne straf kenbaar wordt gemaakt. Alleen in die gevallen kan het tuchtrechtelijk orgaan rekening houden met de interne straf die reeds aan de speler is opgelegd en wordt voorkomen dat een speler dubbel wordt bestraft. Indien een vereniging pas na afloop van een tuchtzaak de interne straf kenbaar maakt, dan kan het tuchtrechtelijk orgaan hier geen rekening mee houden bij de strafoplegging.