Buitenspel, wellicht de meest bediscussieerde regel in het voetbal, is een bron van eindeloze discussies en verhitte debatten, zowel op als naast het veld. Zelfs de introductie van de VAR (Video Assistant Referee) heeft niet alle controverse weggenomen. Deze regel kan wedstrijden compleet veranderen en leidt vaak tot discussies. Oud-voetballer en FIFA-medewerker Marco van Basten opperde in 2017 zelfs om buitenspel volledig af te schaffen. Maar wat houdt de buitenspelregel nu precies in? Wanneer wordt een speler bestraft, en welke uitzonderingen zijn er? Dit artikel legt de ins en outs van de buitenspelregel haarfijn uit, inclusief de nieuwste wijzigingen, zodat je voortaan precies begrijpt waarom de vlag omhooggaat of een doelpunt wordt afgekeurd.
Wat is Buitenspel?
De buitenspelregel staat sinds 1848 in de spelregels van het voetbal. In het reglement van de KNVB is het regel 11. Om de uitleg eenvoudig te houden, beginnen we met het simpelste gedeelte van de buitenspelregel: je kan alleen buitenspel staan op de helft van de tegenstander én alleen de ploeg die de bal heeft kan buitenspel staan. Laat dat even op je inwerken.
Een speler staat buitenspel wanneer hij, op het moment dat de bal naar hem wordt gespeeld, zich dichter bij de doellijn van de tegenstander bevindt dan de voorlaatste tegenstander én de bal. Vaak komt het erop neer dat je op de bal staat te wachten met alleen de keeper voor je. In deze situatie loop je buitenspel. Het is essentieel te begrijpen dat een speler niet automatisch bestraft wordt voor buitenspel; de overtreding vindt pas plaats als de speler actief deelneemt aan het spel terwijl hij in buitenspelpositie staat.
De KNVB verwoordt buitenspel als volgt: een speler bevindt zich in buitenspelpositie indien enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten op de helft van de tegenpartij is (m.u.v. de middenlijn) én hij dichter bij de doellijn van de tegenpartij is dan zowel de bal als de voorlaatste tegenstander met enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten.
Wanneer is Buitenspel een Overtreding?
Een speler wordt pas bestraft voor buitenspel als hij vanuit een buitenspelpositie:
Lees ook: Buitenspel in Voetbal: Wat je moet weten
- De bal ontvangt en daar direct voordeel uit haalt.
- Een tegenstander hindert, bijvoorbeeld door zijn zicht te blokkeren of hem uit balans te brengen.
- Actief deelneemt aan het spel door een poging te doen om de bal te spelen.
Met andere woorden: buitenspel wordt alleen bestraft als het daadwerkelijk invloed heeft op het spelverloop.
Je bent niet alleen in overtreding als je de bal ontvangt terwijl je buitenspel staat, maar óók als je actief betrokken bent bij het spel. Bijvoorbeeld door tegenstanders te blokkeren, aan te vallen in strijd om de bal of een schijnshot of overloopje te doen waardoor je de tegenstander beïnvloedt. Ook als de bal van richting wordt veranderd en per ongeluk bij jou terecht komt, sta je strafbaar buitenspel. Met andere woorden: als je in buitenspelpositie staat en ook maar enigszins betrokken raakt bij het spel, ben je in overtreding en word je afgefloten.
Aangezien dit in de praktijk een vrij grijs gebied kan zijn, heeft de KNVB de spelregels zo gedetailleerd mogelijk uitgeschreven. Vanaf pagina 52 vind je de uitleg over buitenspel en strafbaar buitenspel. Een interessant voorbeeld van strafbaar buitenspel is de afgekeurde goal van Heracles tegen Ajax een aantal jaar geleden.
Uitzonderingen op de Buitenspelregel
De buitenspelregel kent een aantal belangrijke uitzonderingen. Je kunt niet voor buitenspel worden bestraft als je de bal rechtstreeks toegespeeld krijgt vanuit een:
- Doeltrap
- Inworp
- Hoekschop
Door deze uitzondering kan een team dus flink wat voordeel halen. Bijvoorbeeld door snel te counteren met een lange bal vanuit de doeltrap of een snelle en verre ingooi naar de diepste aanvallende man op het veld.
Lees ook: Complete gids buitenspel
De Rol van de Keeper in de Buitenspelregel
De keeper speelt een cruciale rol in de buitenspelregel, hoewel de regel zelf niet specifiek over keepers gaat. De positie van de keeper is van belang bij het bepalen of een speler buitenspel staat. Een speler staat buitenspel als hij zich op het moment van de pass dichter bij het doel van de tegenstander bevindt dan de voorlaatste tegenstander. In de meeste gevallen is de voorlaatste tegenstander een verdediger, maar als de keeper uit zijn doel is gekomen, kan de keeper de voorlaatste tegenstander zijn.
Dit betekent dat als de keeper ver uit zijn doel is gekomen om bijvoorbeeld een aanval te onderscheppen, en hij zich verder van zijn doel bevindt dan een verdediger, de positie van de verdediger bepalend is voor de buitenspelpositie. Een aanvaller kan dan dus niet buitenspel staan tenzij hij voorbij de verdediger én de bal is op het moment van de pass.
Nieuwste Buitenspelregel (2022/23)
De buitenspelregel wordt zo nu en dan bijgeschaafd. Zo ook in het seizoen 2022/23. Als een speler de bal van de tegenstander per ongeluk van richting verandert, heft hij het buitenspel niét meer op. Voorheen werd dit gezien als nieuwe situatie. Er werd geredeneerd vanuit het perspectief dat de speler die de bal per ongeluk raakte, de bal als het ware naar de tegenstander speelt. Dan kan het immers geen buitenspel zijn.
Vanaf dit voetbaljaar wordt een van richting veranderde bal dus wél als buitenspel gezien, mocht deze aankomen bij een speler die in buitenspelpositie staat. Het volgende voorbeeld geeft goed weer waarom deze regel veranderd wordt. Start de video vanaf 9.30 minuten en je zult in eerste instantie denken dat Mbappé - de man die scoort - strafbaar buitenspel staat. Toch wordt de goal op de video goedgekeurd, omdat de slidende tegenstander de bal schampt vóórdat de bal bij de scorende spits terechtkomt.
De Rol van de VAR bij Buitenspel
Sinds de introductie van de Video Assistant Referee (VAR) is de buitenspelregel strikter en nauwkeuriger geworden. De VAR controleert alle doelpunten en grote buitenspelsituaties en gebruikt geavanceerde technologie om tot millimeter nauwkeurig te bepalen of een speler buitenspel stond.
Lees ook: Alles over buitenspel in voetbal
Hierdoor zijn er situaties ontstaan waarin een speler buitenspel wordt gegeven omdat bijvoorbeeld een teen of schouder over de lijn staat. Dit heeft geleid tot kritiek, en er wordt gediscussieerd over aanpassingen aan de regel, zoals de marginale buitenspellijn, waarbij een kleine marge wordt toegestaan in het voordeel van de aanvaller. Om de impact hiervan te verkleinen, overweegt de FIFA een kleine marge in het voordeel van de aanvaller toe te passen. Dit zou ervoor zorgen dat het spel vloeiender blijft en buitenspeldiscussies minder vaak voorkomen.
Tactische Implicaties van de Buitenspelregel
De buitenspelregel heeft een significante invloed op de tactiek van voetbalteams. Verdedigers proberen aanvallers in buitenspelpositie te lokken door als lijn tegelijkertijd naar voren te stappen, terwijl aanvallers exact op het juiste moment moeten vertrekken om de verdediging te slim af te zijn. Dit constante schaakspel maakt voetbal niet alleen dynamischer, maar benadrukt ook hoe cruciaal timing en positionering zijn op het hoogste niveau.
Teams gebruiken de buitenspelval als een verdedigende strategie om de aanval van de tegenstander te neutraliseren. Aanvallers moeten zich bewust zijn van de positie van de verdedigers en hun timing perfect afstemmen om niet in de val te lopen.
Buitenspel: Een Regel in Evolutie
De buitenspelregel is door de jaren heen geëvolueerd en zal waarschijnlijk in de toekomst ook nog veranderen. De discussies over de interpretatie en de impact van de regel op het spel zullen ongetwijfeld voortduren. Het is een regel die, ondanks alle controverse, een essentieel onderdeel van het voetbal blijft en bijdraagt aan de complexiteit en de spanning van het spel.
tags: #buitenspelregels #keeper