De buitenspelregel is wellicht de meest bediscussieerde en controversiële regel in het voetbal. Het leidt frequent tot discussies en de Video Assistant Referee (VAR) moet er geregeld aan te pas komen. In 2017 stelde oud-voetballer en FIFA-medewerker Marco van Basten zelfs voor om de buitenspelregel volledig af te schaffen. Maar wat houdt deze regel nu precies in? En hoe herken je een buitenspelsituatie? Dit artikel biedt een uitgebreide analyse van de buitenspelregel, inclusief de meest recente aanpassingen.
Hoe Werkt de Buitenspelregel?
De buitenspelregel is al sinds 1848 onderdeel van de spelregels. In het reglement van de KNVB is het regel 11. Om de uitleg zo helder mogelijk te maken, beginnen we met het meest basale aspect: buitenspel kan alleen voorkomen op de helft van de tegenstander, en alleen de partij die in balbezit is, kan buitenspel staan. Het is cruciaal om dit goed te begrijpen.
Het ingewikkeldere deel is dat een speler zich in buitenspelpositie bevindt als enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten zich op de helft van de tegenstander bevindt (met uitzondering van de middenlijn) én dichter bij de doellijn van de tegenstander is dan zowel de bal als de voorlaatste tegenstander met enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten. In de praktijk betekent dit vaak dat een speler wacht op een pass met enkel de keeper voor zich.
Echter, dit betekent niet automatisch dat er sprake is van een overtreding. Pas wanneer de bal op dat moment naar de speler wordt gespeeld, is er sprake van buitenspel. De tegenpartij krijgt dan een indirecte vrije trap.
De KNVB definieert buitenspel als volgt: een speler bevindt zich in buitenspelpositie indien enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten op de helft van de tegenpartij is (m.u.v. de middenlijn) én hij dichter bij de doellijn van de tegenpartij is dan zowel de bal als de voorlaatste tegenstander met enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten.
Lees ook: Wat is het verschil?
Wanneer is er Sprake van Strafbaar Buitenspel?
Een speler is niet alleen in overtreding wanneer hij de bal ontvangt in buitenspelpositie, maar ook wanneer hij actief betrokken is bij het spel. Dit kan bijvoorbeeld door tegenstanders te blokkeren, aan te vallen in een poging de bal te bemachtigen, of door een schijnbeweging te maken die de tegenstander beïnvloedt. Zelfs als de bal van richting verandert en per ongeluk bij een speler in buitenspelpositie terechtkomt, is er sprake van strafbaar buitenspel. Kortom, als een speler in buitenspelpositie op enigerlei wijze betrokken raakt bij het spel, wordt hij afgefloten.
Omdat dit in de praktijk een complex en subjectief gebied kan zijn, heeft de KNVB de spelregels zo gedetailleerd mogelijk uitgeschreven. Op de website van de KNVB is een uitgebreide uitleg te vinden over buitenspel en strafbaar buitenspel. Een treffend voorbeeld van strafbaar buitenspel is de afgekeurde goal van Heracles tegen Ajax enkele jaren geleden.
Het onderscheid tussen wel of niet strafbaar buitenspel staan, is het meest gecompliceerde aspect van de buitenspelregel. Het is dus niet erg als dit in eerste instantie moeilijk te begrijpen is.
Uitzonderingen op de Buitenspelregel
Er zijn enkele belangrijke uitzonderingen op de buitenspelregel. Een speler kan niet voor buitenspel worden bestraft wanneer hij de bal rechtstreeks ontvangt vanuit een:
- Doeltrap
- Inworp
- Hoekschop
Deze uitzonderingen kunnen een team aanzienlijk voordeel opleveren, bijvoorbeeld door snel te counteren met een lange bal uit een doeltrap of een snelle inworp naar een diepstaande aanvaller.
Lees ook: Essentiële keepersuitrusting
Nieuwste Buitenspelregel (2022/23)
De buitenspelregel wordt periodiek herzien. In het seizoen 2022/23 is een belangrijke wijziging doorgevoerd: als een speler de bal onbedoeld van richting verandert, heft dit het buitenspel niet langer op. Voorheen werd dit beschouwd als een nieuwe situatie, waarbij werd aangenomen dat de speler die de bal onbedoeld raakte, de bal als het ware naar de tegenstander speelde.
Vanaf dit seizoen wordt een van richting veranderde bal wél als buitenspel beschouwd, als deze terechtkomt bij een speler die in buitenspelpositie staat. Een voorbeeld hiervan is een situatie waarbij een verdediger de bal schampt voordat deze bij een speler in buitenspelpositie terechtkomt. Voorheen zou dit geen buitenspel zijn, maar met de nieuwe regel wordt dit wel als buitenspel beoordeeld.
De Rol van de VAR bij Buitenspel
Met de introductie van de VAR is de buitenspelregel nauwkeuriger dan ooit. Doelpunten en cruciale buitenspelsituaties worden tot op de millimeter geanalyseerd met behulp van speciale buitenspellijnen. Dit heeft echter ook geleid tot controversiële beslissingen, waarbij spelers worden afgekeurd op basis van een teen of een klein deel van de schouder die over de lijn staat. Om de impact hiervan te verminderen, overweegt de FIFA om een kleine marge in het voordeel van de aanvaller toe te passen. Dit zou het spel vloeiender maken en buitenspeldiscussies verminderen.
Tactische Toepassingen en Impact van Buitenspel
De buitenspelregel is van groot belang voor de tactiek in het voetbal. De verdediging kan bijvoorbeeld proberen een speler in de buitenspelval te laten lopen. De buitenspelregel heeft een grote invloed op het spel. Een afgekeurd doelpunt kan het verschil maken tussen winst en verlies. Daarom passen teams tactische strategieën toe om de buitenspelregel in hun voordeel te gebruiken. Verdedigers proberen aanvallers in buitenspelpositie te lokken door als lijn tegelijkertijd naar voren te stappen, terwijl aanvallers exact op het juiste moment moeten vertrekken om de verdediging te slim af te zijn. Dit constante schaakspel maakt voetbal niet alleen dynamischer, maar benadrukt ook hoe cruciaal timing en positionering zijn op het hoogste niveau.
De Toekomst van de Buitenspelregel
Er wordt voortdurend gediscussieerd over de buitenspelregel en mogelijke aanpassingen. Sommigen pleiten voor een volledige afschaffing, terwijl anderen kleine wijzigingen voorstellen om de regel eerlijker en minder controversieel te maken. Het is waarschijnlijk dat de buitenspelregel in de toekomst verder zal evolueren om het spel aantrekkelijker en eerlijker te maken.
Lees ook: Humphrey Mijnals in Oranje
tags: #3 #aanvallers #tussen #keeper #en #verdediging