Buitenspel, een van de meest bediscussieerde regels in het voetbal, kan wedstrijden beslissen en leidt vaak tot verhitte discussies, zelfs met de hulp van de VAR (Video Assistant Referee). De buitenspelregel is al sinds 1848 onderdeel van de spelregels. Maar wat houdt deze regel precies in? Hoe wordt het beoordeeld en welke uitzonderingen zijn er? Dit artikel legt de buitenspelregel stap voor stap uit, van de basisprincipes tot de nuances en de rol van de VAR.
Wat is Buitenspel?
Een speler staat buitenspel als hij zich, op het moment dat een medespeler de bal speelt, dichter bij de doellijn van de tegenstander bevindt dan zowel de bal als de voorlaatste tegenstander. Dit geldt niet als de speler zich op eigen helft bevindt. De KNVB verwoordt het als volgt: een speler bevindt zich in buitenspelpositie indien enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten op de helft van de tegenpartij is (m.u.v. de middenlijn) én hij dichter bij de doellijn van de tegenpartij is dan zowel de bal als de voorlaatste tegenstander met enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten.
Concreet betekent dit:
- De speler bevindt zich op de helft van de tegenstander.
- Hij bevindt zich dichter bij het doel dan de op één na laatste verdediger (meestal de laatste veldspeler, maar als de keeper uit positie is, kan dit een andere speler zijn).
- Hij bevindt zich dichter bij de achterlijn van de tegenstander dan bij de bal. Simpel gezegd moeten er altijd twee tegenstanders naast of voor een aanvaller staan. Meestal is één van deze tegenstanders de keeper.
Een speler die zich in een buitenspelpositie bevindt, wordt echter niet automatisch bestraft. De scheidsrechter fluit pas als de speler daadwerkelijk ingrijpt in het spel.
Wanneer is Buitenspel een Overtreding?
Een speler wordt pas bestraft voor buitenspel als hij vanuit een buitenspelpositie:
Lees ook: Complete gids buitenspel
- De bal ontvangt van een medespeler en direct voordeel haalt uit zijn positie.
- Een tegenstander hindert door bijvoorbeeld diens zicht te blokkeren, hem te misleiden of uit balans te brengen.
- Actief deelneemt aan het spel door een poging te doen om de bal te spelen.
Met andere woorden: buitenspel wordt alleen bestraft als het daadwerkelijk invloed heeft op het spelverloop. Een speler kan dus buitenspel staan, maar niet bestraft worden als hij geen invloed heeft op het spel. Als een speler alleen ‘toekijkt’ vanuit een buitenspelpositie zonder het spel te beïnvloeden, wordt hij niet bestraft.
Wanneer is er Géén Sprake van Buitenspel?
Er zijn enkele belangrijke uitzonderingen waarin een speler niet buitenspel kan staan, zelfs als hij zich verder dan de laatste verdediger bevindt:
- Bij een inworp, hoekschop of doeltrap (ook wel doelschop genoemd).
- Als hij de bal ontvangt op eigen helft.
- Wanneer er minimaal twee tegenstanders dichter bij het doel staan dan hijzelf.
Dit betekent dat een speler die een pass ontvangt direct vanaf een inworp nooit buitenspel kan staan, zelfs als hij alleen op de keeper afgaat.
De Rol van de VAR bij Buitenspel
Sinds de introductie van de Video Assistant Referee (VAR) is de buitenspelregel strikter en nauwkeuriger geworden. De VAR controleert alle doelpunten en grote buitenspelsituaties en gebruikt geavanceerde technologie om tot millimeter nauwkeurig te bepalen of een speler buitenspel stond. Dankzij technologie en semi-automatische buitenspellijnen, zoals toegepast tijdens het WK 2022, kunnen scheidsrechters tot op de millimeter bepalen of een speler buitenspel stond.
Hierdoor zijn er situaties ontstaan waarin een speler buitenspel wordt gegeven omdat bijvoorbeeld een teen of schouder over de lijn staat. Dit heeft geleid tot kritiek, en er wordt gediscussieerd over aanpassingen aan de regel, zoals de marginale buitenspellijn, waarbij een kleine marge wordt toegestaan in het voordeel van de aanvaller. Om de impact hiervan te verkleinen, overweegt de FIFA een kleine marge in het voordeel van de aanvaller toe te passen. Dit zou ervoor zorgen dat het spel vloeiender blijft en buitenspeldiscussies minder vaak voorkomen.
Lees ook: Buitenspel in Voetbal: Wat je moet weten
De Buitenspelval
De buitenspelregel heeft geleid tot een interessante tactiek: de buitenspelval. Bij deze tactiek proberen verdedigers een tegenstander in buitenspelpositie te lokken. Door op een slim moment als lijn een aantal stappen naar voren te zetten, creëren ze een buitenspelsituatie voor de aanvallende speler. Is de buitenspelval succesvol? Dan kan het team zelfs beloond worden met een indirecte vrije trap, doordat de tegenstander strafbaar buitenspel stond.
De buitenspelval werkt als volgt: de achterste verdedigers van een team zetten plots een paar stappen richting het midden van het veld. Dit zorgt ervoor dat de tegenstander plotseling buitenspel staat. Dat hoeft nog niks te betekenen, maar heeft wel invloed op het spel wanneer de tegenstander op dat moment actief mee gaat spelen. Hij begaat dan een overtreding, soms zonder het zelf door te hebben.
Hinderlijk Buitenspel en Strafbaar Buitenspel
Het is belangrijk om het verschil te begrijpen tussen "gewoon" buitenspel staan, hinderlijk buitenspel en strafbaar buitenspel. "Gewoon" buitenspel staan is op zichzelf geen overtreding. Er zijn twee situaties waarbij de buitenspelpositie wel een overtreding oplevert: hinderlijk buitenspel en strafbaar buitenspel.
- Hinderlijk buitenspel: Een speler staat stil in buitenspelpositie en speelt niet actief mee, maar veroorzaakt wel hinder. Dit kan bijvoorbeeld door het zicht van de keeper te belemmeren of een pass te blokkeren terwijl hij buitenspel staat.
- Strafbaar buitenspel: Een speler gaat actief meespelen vanuit een buitenspelpositie. Bijvoorbeeld, een medespeler schopt de bal richting de buitenspel staande speler. Deze mag pas achter de bal aangaan zodra hij niet meer buitenspel staat.
Recente Wijzigingen in de Buitenspelregel
De buitenspelregel wordt zo nu en dan bijgeschaafd. Zo ook in het seizoen 2022/23. Als een speler de bal van de tegenstander per ongeluk van richting verandert, heft hij het buitenspel niet meer op. Voorheen werd dit gezien als een nieuwe situatie.
Vanaf dit voetbaljaar wordt een van richting veranderde bal dus wél als buitenspel gezien, mocht deze aankomen bij een speler die in buitenspelpositie staat.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
De Geschiedenis van de Buitenspelregel
De oorspronkelijke buitenspelregel komt uit 1863. De regel hield in dat een speler buitenspel stond wanneer er minder dan drie tegenstanders tussen hem en de goal stonden. Deze regel veranderde iets in 1925, toen er minstens twee tegenstanders tussen een speler en de goal moesten staan. In 1990 vond er nog een verandering plaats. Sinds die verandering staan spelers niet buitenspel wanneer ze op dezelfde lijn staan als hun tegenstander. Aanvallers hoeven dus niet altijd net een stap achter de verdediging te blijven, maar mogen ook naast de voorlaatste verdedigers staan.
Rond de jaren 1920 werd voor het eerst de buitenspelval geïntroduceerd in Nederland, door een man genaamd Hans Tetzner. In het begin had vrijwel iedere school zijn eigen regels, dit geldt ook voor de buitenspelregel. In 1848 werd er in Cambridge de regels voor buitenspel op papier gezet, samen met een aantal andere regels. In de eerste regels van de Engelse voetbalbond in 1863 stond iedereen buitenspel die voor bal stond. In 1866 werd deze buitenspelregel gewijzigd om in overeenstemming te zijn met de Cambridge-regel. In 1924 werd het begrip passief buitenspel geïntroduceerd. In 1990 werden de regels weer gewijzigd zodat een aanvaller niet langer buitenspel staat als hij in een rij staat met zijn voorlaatste tegenstander.
Mogelijke Toekomstige Aanpassingen
Er wordt volop gesproken over mogelijke aanpassingen aan de buitenspelregel. De FIFA en IFAB (de organisatie achter de spelregels) onderzoeken manieren om het spel aantrekkelijker te maken.
Mogelijke veranderingen zijn:
- De ‘volledige lichaamsregel‘: een speler is pas buitenspel als zijn hele lichaam over de lijn staat, in plaats van een lichaamsdeel.
- Voordeel voor de aanvaller: als het een twijfelgeval is, krijgt de aanvaller het voordeel.
- Automatische buitenspeldetectie: snellere beslissingen dankzij kunstmatige intelligentie.
Als deze aanpassingen worden doorgevoerd, kan dat het voetbal aantrekkelijker en aanvallender maken.
tags: #buitenspel #voetbal #uitleg