Buitenspel, een van de meest bediscussieerde regels in het voetbal, zorgt vaak voor verhitte discussies en vereist regelmatig de tussenkomst van de VAR (Video Assistant Referee). Zelfs oud-voetballer en FIFA-medewerker Marco van Basten opperde in 2017 om de buitenspelregel volledig af te schaffen. Maar wat houdt deze regel nu precies in? Hoe herken je een buitenspelsituatie? Dit artikel biedt een heldere uitleg van de buitenspelregel, inclusief de meest recente wijzigingen.
De Basis van Buitenspel
De buitenspelregel staat al sinds 1848 in de spelregels van het voetbal. In het reglement van de KNVB is het regel 11. Om de uitleg eenvoudig te houden, beginnen we met het simpelste gedeelte van de buitenspelregel: je kan alleen buitenspel staan op de helft van de tegenstander én alleen de ploeg die de bal heeft kan buitenspel staan. Laat dat even op je inwerken.
Een speler staat buitenspel als de speler zich dichter bij de achterlijn van de tegenstander bevindt dan de bal en de voorlaatste tegenstander. Dit geldt niet als de speler op het halve veld staat. De laatste twee verdedigers zijn ofwel een verdediger en een keeper of twee reguliere verdedigers.
Eenmaal op de helft van de tegenstander, loop je buitenspel als jij je dichter bij de doellijn van de tegenpartij bevindt dan de voorlaatste tegenstander én de bal. Vaak komt het erop neer dat je op de bal staat te wachten met alleen de keeper voor je. In deze situatie loop je buitenspel.
De KNVB verwoordt buitenspel als volgt: een speler bevindt zich in buitenspelpositie indien enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten op de helft van de tegenpartij is (m.u.v. de middenlijn) én hij dichter bij de doellijn van de tegenpartij is dan zowel de bal als de voorlaatste tegenstander met enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
Wanneer Sta Je Strafbaar Buitenspel?
Niet elke buitenspelpositie leidt tot een overtreding. Een buitenspelpositie is niet illegaal. Een fout is alleen mogelijk als een teamgenoot de bal naar de speler speelt terwijl de speler buitenspel staat. Een speler wordt alleen als buitenspel beschouwd als een teamgenoot de bal passeert. Als na het speelmoment een speler achter de voorlaatste man van de tegenstander gaat staan, is er geen sprake van buitenspel.
Je bent niet alleen in overtreding als je de bal ontvangt terwijl je buitenspel staat, maar óók als je actief betrokken bent bij het spel. Bijvoorbeeld door tegenstanders te blokkeren, aan te vallen in strijd om de bal of een schijnshot of overloopje te doen waardoor je de tegenstander beïnvloedt. Ook als de bal van richting wordt veranderd en per ongeluk bij jou terecht komt, sta je strafbaar buitenspel. Met andere woorden: als je in buitenspelpositie staat en ook maar enigszins betrokken raakt bij het spel, ben je in overtreding en word je afgefloten. Als een speler een straf krijgt in buitenspelpositie, wordt dit buitenspel genoemd.
Wanneer wordt buitenspel bestraft? Een speler wordt afgefloten voor buitenspel als hij vanuit een buitenspelpositie:
- De bal ontvangt en daar direct voordeel uit haalt.
- Een tegenstander hindert, bijvoorbeeld door zijn zicht te blokkeren of hem uit balans te brengen.
- Actief deelneemt aan het spel door een poging te doen de bal te spelen.
Met andere woorden: buitenspel wordt alleen bestraft als het daadwerkelijk invloed heeft op het spelverloop.
Uitzonderingen op de Buitenspelregel
De buitenspelregel kent een aantal belangrijke uitzonderingen. Je kunt niet voor buitenspel worden bestraft als je de bal rechtstreeks toegespeeld krijgt vanuit een:
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
- Doeltrap
- Inworp
- Hoekschop
Door deze uitzondering kan een team dus flink wat voordeel halen. Bijvoorbeeld door snel te counteren met een lange bal vanuit de doeltrap of een snelle en verre ingooi naar de diepste aanvallende man op het veld.
Ook is er géén sprake van buitenspel in de volgende situaties:
- Op eigen helft, zelfs als hij voorbij de verdediging staat.
- Wanneer er minimaal twee tegenstanders dichter bij het doel staan.
Dit betekent dat een speler die een pass ontvangt direct na een inworp altijd door mag spelen, zelfs als hij volledig vrij op de keeper afgaat.
Nieuwste Buitenspelregel (2022/23)
De buitenspelregel wordt zo nu en dan bijgeschaafd. Zo ook in het seizoen 2022/23. Als een speler de bal van de tegenstander per ongeluk van richting verandert, heft hij het buitenspel niét meer op. Voorheen werd dit gezien als nieuwe situatie. Er werd geredeneerd vanuit het perspectief dat de speler die de bal per ongeluk raakte, de bal als het ware naar de tegenstander speelt. Dan kan het immers geen buitenspel zijn.
Vanaf dit voetbaljaar wordt een van richting veranderde bal dus wél als buitenspel gezien, mocht deze aankomen bij een speler die in buitenspelpositie staat.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
De Rol van de VAR bij Buitenspel
Met de komst van de VAR (Video Assistant Referee) is de buitenspelregel preciezer dan ooit. Doelpunten en cruciale buitenspelsituaties worden tot op de millimeter geanalyseerd met speciale buitenspellijnen. Dit heeft echter ook tot controversiële beslissingen geleid, waarbij een speler wordt afgekeurd op basis van een teen of een stukje schouder die over de lijn staat.
Dankzij technologie en semi-automatische buitenspellijnen, zoals toegepast tijdens het WK 2022, kunnen scheidsrechters tot op de millimeter bepalen of een speler buitenspel stond.
Om de impact hiervan te verkleinen, overweegt de FIFA een kleine marge in het voordeel van de aanvaller toe te passen. Dit zou ervoor zorgen dat het spel vloeiender blijft en buitenspeldiscussies minder vaak voorkomen.
Historische Context en Evolutie van de Buitenspelregel
In het begin had vrijwel iedere school zijn eigen regels, dit geldt ook voor de buitenspelregel. In 1848 werd er in Cambridge de regels voor buitenspel op papier gezet, samen met een aantal andere regels. In de eerste regels van de Engelse voetbalbond in 1863 stond iedereen buitenspel die voor bal stond. In 1866 werd deze buitenspelregel gewijzigd om in overeenstemming te zijn met de Cambridge-regel. In 1924 werd het begrip passief buitenspel geïntroduceerd. In 1990 werden de regels weer gewijzigd zodat een aanvaller niet langer buitenspel staat als hij in een rij staat met zijn voorlaatste tegenstander.
Rond de jaren 1920 werd voor het eerst de buitenspelval geïntroduceerd in Nederland, door een man genaamd Hans Tetzner. De buitenspelval is een tactiek waarbij alle verdedigers een aantal stappen naar voren zet waardoor de voorste speler van de tegenstander buitenspel komt te staan.
De Invloed van Buitenspel op het Spel
Buitenspelbeslissingen kunnen een wedstrijd volledig beïnvloeden. Een afgekeurd doelpunt of een millimeterbeslissing door de VAR kan het verschil maken tussen winst en verlies. Daarom passen teams tactische strategieën toe om de buitenspelregel in hun voordeel te gebruiken. Verdedigers proberen aanvallers in buitenspelpositie te lokken door als lijn tegelijkertijd naar voren te stappen, terwijl aanvallers exact op het juiste moment moeten vertrekken om de verdediging te slim af te zijn. Dit constante schaakspel maakt voetbal niet alleen dynamischer, maar benadrukt ook hoe cruciaal timing en positionering zijn op het hoogste niveau.
Mogelijke Toekomstige Aanpassingen
Er wordt volop gesproken over mogelijke aanpassingen aan de buitenspelregel. De FIFA en IFAB (de organisatie achter de spelregels) onderzoeken manieren om het spel aantrekkelijker te maken.
Mogelijke veranderingen zijn:
- De ‘volledige lichaamsregel‘: een speler is pas buitenspel als zijn hele lichaam over de lijn staat, in plaats van een lichaamsdeel.
- Voordeel voor de aanvaller: als het een twijfelgeval is, krijgt de aanvaller het voordeel.
- Automatische buitenspeldetectie: snellere beslissingen dankzij kunstmatige intelligentie.
Als deze aanpassingen worden doorgevoerd, kan dat het voetbal aantrekkelijker en aanvallender maken.
Buitenspel in Simpele Taal
Buitenspel is simpel gezegd een situatie waarin een speler zich in een positie bevindt waarin hij of zij een oneerlijk voordeel heeft bij het ontvangen van de bal. Dit gebeurt als een speler dichter bij het doel van de tegenstander staat dan zowel de bal als de voorlaatste verdediger, precies op het moment dat de bal wordt gespeeld.
Een speler moet ook een actieve rol in het spel spelen om buitenspel te staan. Dat wil zeggen dat de speler bijvoorbeeld de bal probeert te ontvangen of invloed uitoefent op een tegenstander. Gewoon ‘ergens staan’ telt dus niet.
Als de scheidsrechter ziet dat er een speler buitenspel staat, wordt het spel direct stilgelegd. De tegenstander krijgt een indirecte vrije trap vanaf de plek waar de buitenspel speler stond op het moment van de overtreding.
Waarom Buitenspel Belangrijk Is
De buitenspelregel speelt een cruciale rol in voetbal. Zonder deze regel zouden aanvallers continu vlak bij het doel van de tegenstander blijven wachten op een pass. Dit zou niet alleen oneerlijk zijn, maar ook het spel minder spannend maken. De regel dwingt teams om tactisch te spelen, met slimme passes en goed geplande aanvallen. Het zorgt er bovendien voor dat verdedigers en aanvallers constant in beweging blijven, wat het spel dynamisch en aantrekkelijk houdt.
tags: #voetbal #buitenspel #regels #uitleg