Shoot-outs zijn een cruciaal onderdeel geworden van het moderne hockey, vooral in wedstrijden waar een duidelijke winnaar vereist is. Ze bieden een spannende en snelle manier om een gelijkspel te doorbreken. In Nederland worden shoot-outs bijvoorbeeld gebruikt in de play-offs. Ook bij internationale toernooien worden ze vaak ingezet om een beslissing te forceren. Dit artikel geeft een gedetailleerd overzicht van hoe shoot-outs in hockey werken, inclusief de regels, de uitvoering en de context waarin ze worden toegepast.
Wat zijn Shoot-outs?
Shoot-outs zijn de manier om een wedstrijd te bepalen bij hockey. Je kunt ze vergelijken met de penaltyreeks van voetbal. Er wordt gebruik gemaakt van shoot-outs wanneer een wedstrijd eindigt in een gelijkspel.
Een shoot-out is een één-op-één duel tussen een speler en de keeper, waarbij de speler probeert te scoren binnen acht seconden. De speler begint met de bal op de 23-meterlijn, terwijl de keeper achter zijn of haar doellijn staat.
Het duel begint op het fluitsignaal van de scheidsrechter, waarna de acht seconden ingaan. De speler mag op verschillende manieren proberen te scoren. In een shoot-outserie nemen vijf spelers van elke ploeg om en om een shoot-out. Vanaf de 23-meterlijn heeft een speler acht seconden de tijd om te scoren. In dat tijdsbestek mag de speler meerdere doelpogingen doen, zolang de bal in het spel of het veld blijft. De ploeg die in de serie de meeste doelpunten maakt, heeft gewonnen. Indien de eerste tien shoot-outs geen winnaar opleveren, dan volgt er een sudden death. Het team dat de laatste reguliere shoot-out nam, begint de sudden death.
Wanneer Worden Shoot-outs Toegepast?
Shoot-outs zijn de manier om een “belangrijke” hockeywedstrijd te bepalen. Er zijn wedstrijden waar een winnaar uit moet komen. In Nederland worden de shoot-outs bijvoorbeeld gebruikt bij de play-offs. Er wordt bij toernooien ook vaak gebruik gemaakt van shoot-outs.
Lees ook: Shootout strategieën
Shoot-outs worden gebruikt om een wedstrijd te beslissen wanneer deze in een gelijkspel eindigt. Het is te vergelijken met de penaltyreeks in het voetbal. In situaties waar een winnaar noodzakelijk is, zoals in de Nederlandse play-offs, worden shoot-outs direct na het einde van de reguliere speeltijd toegepast. Er is tegenwoordig geen verlenging meer in de Nederlandse play-offs.
Ook bij grote internationale toernooien, zoals het WK, EK en de Olympische Spelen, worden shoot-outs gebruikt om een winnaar te bepalen na een gelijkspel. Is zo’n duel na de reguliere speeltijd in een gelijkspel geëindigd dan volgt er geen verlenging maar direct shoot-outs.
De Regels en Procedures Rond Shoot-outs
Om een goed begrip te krijgen van hoe shoot-outs werken, is het belangrijk om de specifieke regels en procedures te kennen die hierbij van toepassing zijn.
Algemene Regels
- Startpunt: De speler start met de bal op de 23-meterlijn.
- Tijd: De speler heeft 8 seconden om te scoren vanaf het fluitsignaal van de scheidsrechter.
- Doelpogingen: De speler mag meerdere doelpogingen doen binnen de toegestane tijd, zolang de bal in het spel blijft.
Manieren van Scoren
- De speler mag de bal pushen, slaan of scoopen, zolang dit binnen de regels van het spel blijft.
Overtredingen
- Als de keeper een overtreding maakt die een duidelijke scoringskans belemmert, kan de scheidsrechter een strafbal toekennen.
Een keeper heeft tijdens de shoot-out een aanzienlijke kans om een overtreding te maken, bijvoorbeeld door te vroeg uit te komen of de speler te hinderen.
Manieren om te Scoren
- Schieten vanaf de kopcirkel: Hoewel mogelijk, is dit niet de meest effectieve methode. De keeper komt vaak ver uit het doel om de hoek te verkleinen.
- De bal over de keeper spelen: Dit wordt in de praktijk minder vaak gebruikt, maar kan een verrassingseffect hebben.
- De keeper omspelen: Dit is de meest gebruikelijke tactiek, waarbij de speler probeert de keeper te passeren en de bal in het doel te schuiven.
Een manier om te scoren bij shoot-outs is bijvoorbeeld te schieten vanaf kopcirkel, echter is dit niet de meest gunstige manier. De keeper komt namelijk vaak ver uit zijn of haar doel om het doel zo klein mogelijk te maken. Je zou bijvoorbeeld de bal over de keeper heen kunnen spelen, maar dit wordt in de praktijk niet veel gebruikt. De speler probeert meestal langs de keeper te komen om zo te scoren.
Lees ook: De shoot in hockey uitgelegd
Shoot-outs in Competities en Toernooien
De toepassing van shoot-outs kan variëren afhankelijk van de competitie of het toernooi. Hieronder een overzicht van hoe shoot-outs worden gebruikt in verschillende contexten.
Nederlandse Competities
In de Nederlandse play-offs wordt er direct overgegaan op shoot-outs na een gelijkspel.
Internationale Toernooien
De internationale toernooien zoals het WK, EK en de Olympische Spelen worden bij gelijkspel ook bepaald met behulp van shoot-outs.
Proefregels en Innovaties
In sommige competities worden proefregels toegepast om de aantrekkelijkheid en eerlijkheid van de shoot-outs te verbeteren. Zo werd er in de eerste klasse een proef gestart waarbij het winnende team van de shoot-outs een extra wedstrijdpunt verdiende.
De Rol van de Scheidsrechter
De scheidsrechter speelt een cruciale rol bij shoot-outs. Ze zijn verantwoordelijk voor:
Lees ook: Voetbal Strafschoppen: Uitleg en Regels
- Het starten van de shoot-out met een fluitsignaal.
- Het nauwkeurig timen van de 8 seconden.
- Het beoordelen van overtredingen en het toekennen van straffen.
- Het handhaven van de algemene regels van het spel.
Een wedstrijd wordt gefloten door 2 scheidsrechters, allebei aan 1 kant van het veld. Tijdens wedstrijden van het Nederlands elftal en bij sommige wedstrijden van de Hoofdklasse is er een videoscheidsrechter. Deze doet alleen mee als er een vraag wordt gesteld. Beide teams mogen een zogenaamde video-referral aanvragen voor alle situaties in het 23-metergebied die leiden tot een strafcorner, strafbal of een doelpunt. Krijgt het team gelijk? Dan mag het team later nog een video-referral aanvragen. De scheidsrechter op het veld kan zelf ook een video-referral aanvragen. Zo weet hij bijvoorbeeld of er een overtreding was voor een doelpunt of strafbal.
Spelregels en Algemene Bepalingen in Hockey
Naast de specifieke regels voor shoot-outs zijn er ook algemene spelregels die van belang zijn voor het hockey.
Algemene Spelregels
- Teamgrootte: Volwassen hockeyteams spelen met 11 spelers tegen 11. Bij jeugdteams kunnen kleinere teams voorkomen.
- Stickgebruik: De bal mag alleen met de platte kant van de stick worden gespeeld.
- Bescherming: Een bitje en scheenbeschermers zijn verplicht tijdens wedstrijden.
- Doelpunt: Een doelpunt is geldig als de bal binnen de cirkel wordt geraakt door een aanvaller en daarna volledig over de doellijn gaat.
- Speeltijd: Een reguliere hockeywedstrijd bestaat uit 4 kwarten van 17,5 minuut (70 minuten totaal). Internationale wedstrijden duren 60 minuten (4 x 15 minuten).
- Bij hockey mag je onbeperkt doorwisselen tijdens de wedstrijd. Deze regel heet Interchange. De speler die in het veld komt, mag pas het veld inlopen als de andere speler uit het veld is. Dit gebeurt bij de middenlijn.
Strafkaarten
Tijdens hockeywedstrijden kan de scheidsrechter overtredingen bestraffen met een strafkaart. Hockey heeft er 3:
- Groene kaart: Een waarschuwing met een tijdstraf van 2 minuten. Het team van deze speler speelt die 2 minuten met een speler minder verder. 2 groene kaarten aan dezelfde speler is geel tenzij de speler de kaart krijgt in de functie van aanvoerder.
- Gele kaart: Een zwaardere straf met een tijdstraf van minimaal 5 minuten. Bij iets zwaardere overtredingen moet de speler het veld voor 5 minuten verlaten en bij zwaardere overtredingen voor 10 minuten. 2 gele kaarten aan dezelfde speler is rood tenzij de speler de kaart krijgt in de functie van aanvoerder.
- Rode kaart: Een directe verwijdering van het veld voor de rest van de wedstrijd. Een speler die een ernstige overtreding maakt, moet dan definitief het veld verlaten. Dit komt nauwelijks voor bij hockey.
Vrije Slag, Strafcorner en Strafbal
- Vrije slag: Wordt toegekend na een overtreding buiten de cirkel.
- Strafcorner: Wordt toegekend na een onopzettelijke overtreding van een verdediger in de cirkel of een opzettelijke overtreding binnen het 23-metergebied buiten de cirkel. Een strafcorner is een straf voor het verdedigende team. En een grote kans om te scoren voor de aanvallende ploeg. Een strafcorner wordt toegekend bij:
- Een onopzettelijke overtreding van een verdediger in zijn cirkel, waarbij geen doelpunt wordt voorkomen.
- Een opzettelijke overtreding van een verdediger binnen zijn 23-metergebied, buiten de cirkel.
- Het opzettelijk over de eigen achterlijn spelen van de bal.
- Het aanvallende team speelt de bal van het strafcornerstreepje op de achterlijn. Eerst moet de bal buiten de cirkel gebracht worden. Daarna mogen ze scoren. Het eerste schot, wanneer geslagen of geflatst, mag niet hoger dan de plank in het doel eindigen. Een push mag wel hoog gemikt worden.
- Strafbal: Wordt toegekend na een opzettelijke overtreding van een verdediger in de cirkel die een doelpunt voorkomt. Een strafbal lijkt op een penalty in een voetbalwedstrijd. Vanaf de stip mag de nemer 1 keer op doel pushen. De speler heeft geen rebound of 2e kans. Hij moet dus goed zijn best doen! Wanneer krijg je een strafbal?
- Als een verdediger een opzettelijke overtreding in zijn cirkel maakt tegen een tegenstander in balbezit.
- Als een verdediger een opzettelijke overtreding maakt, waardoor een tegenstander niet in balbezit kan komen.
- Als een verdediger een opzettelijke óf onopzettelijke overtreding in zijn cirkel maakt, waardoor hij een zeker doelpunt voorkomt.
Hoe mag je de bal spelen?
Bij hockey mag je de bal op 4 verschillende manieren spelen:
- Een slag is een zwaaiende beweging van de stick tegen de bal.
- Een push is een duwbeweging met de stick tegen de bal.
- Een flats is een techniek die tussen de slag en push in zit.
- Een scoop is een scheppende beweging met de stick, waardoor de bal omhoog gaat.
Wanneer mag een hoge bal?
Elke speler mag de bal omhoog spelen met een push of scoop, zolang het geen gevaarlijk spel is of leidt tot gevaarlijk spel. Speel je de bal omhoog in de richting van een tegenstander binnen 5 meter? Dan geldt dat als gevaarlijk. En als de tegenstander op de bal of de aanvaller inloopt zonder de intentie te hebben om de bal met zijn stick te spelen, wordt hij bestraft voor gevaarlijk spel.
Je mag de bal in het veld niet opzettelijk omhoog slaan met een flats of slag. De scheidsrechter beoordeelt of dit het geval is. Een flats is technisch gezien een slag, daarom mag een hoge flats alleen op doel gespeeld worden. Een schot op doel mag ook door een slag omhoog gespeeld worden, mits niet gevaarlijk voor de tegenstander.
Shoot en afhouden
Shoot en afhouden zijn veelvoorkomende overtredingen. Bij shoot komt de bal tegen de voet, been of ander lichaamsdeel van een speler. De beslissing van de scheidsrechter is afhankelijk van de plek waar de speler shoot maakt:
- Bij shoot in de cirkel volgt een strafcorner.
- Voorkomt shoot een doelpunt? Dan krijgt de tegenstander een strafbal.
- In andere gevallen volgt een vrije slag of voordeel: gewoon doorspelen.
Afhouden betekent het belemmeren van de tegenstander bij het spelen van de bal. Je houdt ‘m van de bal af, terwijl hij er anders wel bij kon. Afhouden wordt bestraft met een vrije bal of strafcorner. Dit is afhankelijk van de plek van de overtreding.
Tactieken en Strategieën bij Shoot-outs
Zowel de aanvallende speler als de keeper kunnen verschillende tactieken toepassen om de kans op succes te vergroten.
Tactieken voor de Aanvaller
- Snelheid en wendbaarheid: Probeer de keeper te verrassen met snelle bewegingen en onverwachte wendingen.
- Variatie in schoten: Wissel af tussen pushen, slaan en scoopen om de keeper te destabiliseren.
- Kijk naar de keeper: Observeer de keeper om te anticiperen op zijn of haar bewegingen en daarop te reageren.
Tactieken voor de Keeper
- Uitkomen: Probeer de hoek te verkleinen door uit te komen, maar vermijd overtredingen.
- Lees de speler: Anticipeer op de bewegingen van de speler en probeer te voorspellen waar de bal naartoe zal gaan.
- Blijf kalm: Behoud je focus en laat je niet afleiden door de druk van de situatie.
Het Belang van Training en Voorbereiding
Een goede voorbereiding is essentieel voor succes bij shoot-outs.
- Regelmatige training: Oefen shoot-outs regelmatig tijdens trainingen om de techniek en besluitvorming te verbeteren.
- Mentale voorbereiding: Leer omgaan met de druk van de situatie en behoud je focus.
- Analyse: Bestudeer de sterke en zwakke punten van je tegenstanders en pas je strategie daarop aan.
Shoot-outs bij de Jeugd
Bij de jeugd, met name bij de O10, worden shoot-outs soms gebruikt in plaats van strafcorners bij overtredingen in de cirkel. Dit is een manier om jonge spelers te laten wennen aan de spanning en uitdaging van één-op-één duels.
Specifieke Regels voor de Jeugd
- Plaatsing: Alle spelers, behalve de keeper en de speler die de shoot-out neemt, staan in de cirkel van het team dat de shoot-out mag nemen.
- Start: De shoot-out wordt vanaf de middenlijn genomen op het fluitsignaal van de speelbegeleider.
- Deelnemen: Zodra de shoot-out is genomen, mogen de andere spelers meedoen en uit de cirkel komen.
Zaalhockey en Shoot-outs
In zaalhockey zijn de regels iets anders dan bij veldhockey. Teams bestaan uit maximaal 12 spelers, waarvan er 6 tegelijk in het veld staan. De wedstrijden bestaan uit 2 helften van ieder 20 minuten en maximaal 5 minuten rust tussendoor. Aan de zijkanten van het veld liggen balken, die gebruikt mogen worden om de bal te spelen. De bal is uit wanneer hij over de balken heen het veld uit gaat, of over de achterlijnen gaat. Bij zaalhockey mag alleen gepusht worden over de grond behalve bij een doelpoging; een slag, scoop of flats zijn niet toegestaan.
Word Scheidsrechter
Om de sport verder te helpen is het van belang dat er voldoende scheidsrechters zijn. Jaarlijks worden er cursussen aangeboden om clubscheidsrechter te worden. Deze cursussen zijn vaak verplicht voor de eerstejaars B-junioren en nieuwe senioren zonder scheidsrechterskaart. Ook ouders en andere geïnteresseerden kunnen de cursus volgen. MHCO biedt jaarlijks in september en oktober cursussen ‘clubscheidsrechter’ aan. Deze cursussen zijn verplicht voor alle 1e jaars B-junioren én de nieuwe senioren die nog geen scheidsrechterskaart hebben. Geïnteresseerde C-junioren en ouders mogen de cursus ook doen. Tijdens de kick-off in augustus worden alle aanwezigen hierover geïnformeerd.
Cursusinhoud
De cursus clubscheidsrechter bestaat uit een e-learning programma van de KNHB, aangevuld met een bijeenkomst waarin praktijkvoorbeelden worden besproken en vragen worden beantwoord. De e-learningcursus is aantrekkelijk vormgegeven met veel filmpjes en voorbeelden. Je kunt (binnen een periode van drie weken) zelf bepalen op welk moment je de cursus doorloopt. Je krijgt een toegangscode voor deze cursus van de opleidingscoördinator. Hou rekening met een tijdsinvestering van ongeveer vier uur. Een ervaren hockeyer zal de cursus vlotter doorlopen dan bijvoorbeeld een ouder die nooit gehockeyd heeft. Je sluit de cursus af met een schriftelijk examen door een examinator van de KNHB in ons eigen clubhuis. Als je slaagt, krijg je een scheidsrechterskaart en ben je ‘Clubscheidsrechter’. Omdat alle begin moeilijk is, streven we ernaar om iedere zaterdag drie ervaren scheidsrechters in te zetten om de nieuwelingen te begeleiden. Vraag gerust om begeleiding als je fluiten nog lastig vindt! Deze cursus, inclusief het examen, wordt je gratis aangeboden door MHCO. Indien je de eerste keer niet slaagt, wordt voor het herexamen 10 euro in rekening gebracht.