Buitenspel is zonder twijfel een van de meest controversiële en besproken regels in het voetbal. Het kan een wedstrijd beslissen en leidt vaak tot verhitte discussies op én naast het veld. Zelfs met de VAR blijft buitenspel regelmatig onderwerp van debat. Maar hoe werkt de regel precies? Wanneer wordt een speler bestraft, en zijn er uitzonderingen? In deze blog leggen we het haarfijn uit, zodat jij voortaan precies begrijpt waarom de vlag omhooggaat of een doelpunt wordt afgekeurd.
Wat is Buitenspel? De Basisprincipes
Een speler staat buitenspel als hij op het moment van een pass dichter bij het doel van de tegenstander staat dan de voorlaatste tegenstander en actief deelneemt aan het spel. Dit betekent dat:
- De speler zich op de helft van de tegenstander bevindt.
- Hij dichter bij het doel staat dan de één na laatste tegenstander (meestal de laatste veldspeler, maar als de keeper uit positie is, kan dit een andere speler zijn).
- Hij op het moment van de pass invloed heeft op het spel, bijvoorbeeld door de bal te ontvangen of een tegenstander te hinderen.
Belangrijk: een speler die buitenspel staat, wordt niet automatisch bestraft. Pas als hij ook daadwerkelijk het spel beïnvloedt, fluit de scheidsrechter pas af.
De Definitie in Detail
Volgens de officiële regels mag je met geen enkel lichaamsdeel buitenspel zijn, behalve de handen en armen. Dat betekent dat je al buitenspel staat wanneer alleen je hoofd of het puntje van je voet voorbij de voorlaatste verdedigers komt.
De KNVB verwoordt buitenspel als volgt: een speler bevindt zich in buitenspelpositie indien enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten op de helft van de tegenpartij is (m.u.v. de middenlijn) én hij dichter bij de doellijn van de tegenpartij is dan zowel de bal als de voorlaatste tegenstander met enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten.
Lees ook: Obstakel in hockey: een complete gids
De Rol van de Grensrechter
De grensrechter is verantwoordelijk voor het identificeren van strafbare buitenspelposities. Deze scheidsrechter mag alleen kijken naar het moment waarop de bal in beweging komt. Staat een speler op dat moment buitenspel en komt hij wel in actie? Dan is dat een overtreding. De grensrechter steekt in dat geval zijn vlag omhoog. Het gaat bij deze regel dus om piepkleine momentopnames, die lastig te zien zijn.
Wanneer Wordt Buitenspel Bestraft? Actieve Betrokkenheid
Een speler wordt afgefloten voor buitenspel als hij vanuit een buitenspelpositie:
- De bal ontvangt en daar direct voordeel uit haalt.
- Een tegenstander hindert, bijvoorbeeld door zijn zicht te blokkeren of hem uit balans te brengen.
- Actief deelneemt aan het spel door een poging te doen de bal te spelen.
Met andere woorden: buitenspel wordt alleen bestraft als het daadwerkelijk invloed heeft op het spelverloop.
Hinderlijk Buitenspel
Bij hinderlijk buitenspel staat een speler stil en speelt hij niet actief mee. Toch veroorzaakt hij hinder, bijvoorbeeld door het zicht van de keeper te belemmeren. Ook het blokkeren van een pass terwijl je buitenspel staat is niet toegestaan, zelfs wanneer je gewoon stilstaat. Deze regel voorkomt dat spelers zonder actief mee te spelen toch voordeel halen uit hun buitenspelpositie.
Strafbaar Buitenspel
Er is sprake van strafbaar buitenspel wanneer je actief mee gaat spelen vanuit een buitenspelpositie. Schopt een medespeler de bal jouw kant op terwijl je buitenspel staat? Dan mag je pas achter de bal aan zodra je niet meer buitenspel staat. Meespelen vanuit een buitenspelpositie is strafbaar omdat het te veel voordeel oplevert. Aanvallers krijgen het namelijk te makkelijk wanneer zij bij de goal mogen wachten tot ze een goede pass krijgen.
Lees ook: HDM hockey uitgelegd: van trainingen tot wedstrijden
Wanneer is er Géén Sprake van Buitenspel? Uitzonderingen op de Regel
Sommige situaties vormen een uitzondering op de regel. Een speler kan niet buitenspel staan als hij de bal ontvangt:
- Bij een inworp, hoekschop of doeltrap.
- Op eigen helft, zelfs als hij voorbij de verdediging staat.
- Wanneer er minimaal twee tegenstanders dichter bij het doel staan.
Dit betekent dat een speler die een pass ontvangt direct na een inworp altijd door mag spelen, zelfs als hij volledig vrij op de keeper afgaat.
Uitzonderingen in Detail
- Eigen Helft: Het is niet mogelijk om buitenspel te staan op je eigen helft. Zijn alle tegenstanders naar je eigen speelhelft gekomen en sta je plotseling tussen de voorlaatste verdediger en de goal van de tegenstander? Dan is er alsnog geen sprake van buitenspel. De buitenspelregel gaat alleen op wanneer je op de helft van het andere team staat.
- Opzettelijk Toespelen: Je staat ook niet strafbaar buitenspel wanneer de tegenstander je opzettelijk de bal toespeelt. Speelt een tegenstander de bal direct door naar jou terwijl je wel buitenspel staat? Dan is dat niet jouw fout. Dit is natuurlijk om te voorkomen dat teams een indirecte vrije schop willen verdienen door de tegenstander een overtreding te laten begaan. Het is natuurlijk wel strafbaar om zelf de bal van een tegenstander te onderscheppen wanneer je buitenspel staat.
Historische Context: De Evolutie van de Buitenspelregel
De oorspronkelijke buitenspelregel komt uit 1863. De regel hield in dat een speler buitenspel stond wanneer er minder dan drie tegenstanders tussen hem en de goal stonden. Deze regel veranderde iets in 1925, toen er minstens twee tegenstanders tussen een speler en de goal moesten staan. In 1990 vond er nog een verandering plaats. Sinds die verandering staan spelers niet buitenspel wanneer ze op dezelfde lijn staan als hun tegenstander. Aanvallers hoeven dus niet altijd net een stap achter de verdediging te blijven, maar mogen ook naast de voorlaatste verdedigers staan.
- 1848: In 1848 werden er in Cambridge de regels voor buitenspel op papier gezet, samen met een aantal andere regels.
- 1863: In de eerste regels van de Engelse voetbalbond in 1863 stond iedereen buitenspel die voor de bal stond.
- 1866: In 1866 werd deze buitenspelregel gewijzigd om in overeenstemming te zijn met de Cambridge-regel.
- Jaren 1920: Rond de jaren 1920 werd voor het eerst de buitenspelval geïntroduceerd in Nederland, door een man genaamd Hans Tetzner.
- 1924: In 1924 werd het begrip passief buitenspel geïntroduceerd.
- 1990: In 1990 werden de regels weer gewijzigd zodat een aanvaller niet langer buitenspel staat als hij in een rij staat met zijn voorlaatste tegenstander.
De Buitenspelval: Tactiek en Strategie
De buitenspelregel is vooral in het leven geroepen om een eerlijker, dynamischer en interessanter spel te krijgen. Het heeft ook gezorgd voor een nieuwe tactiek: de buitenspelval. Bij deze tactiek zorgt de tegenstander ervoor dat een speler buitenspel komt te staan. Door dat op een slim moment te doen, kunnen spelers een aanval voorkomen. Is de buitenspelval succesvol? Dan kan het team zelfs beloond worden met een indirecte vrije trap, doordat de tegenstander strafbaar buitenspel stond.
Hoe Werkt de Buitenspelval?
De buitenspelval werkt als volgt: de achterste verdedigers van een team zetten plots een paar stappen richting het midden van het veld. Dit zorgt ervoor dat de tegenstander plotseling buitenspel staat. Dat hoeft nog niks te betekenen, maar heeft wel invloed op het spel wanneer de tegenstander op dat moment actief mee gaat spelen. Hij begaat dan een overtreding, soms zonder het zelf door te hebben.
Lees ook: Balverlies in basketbal nader bekeken
Meestal passen teams deze tactiek toe wanneer de tegenstander op het punt staat om een lange bal richting het doel te spelen. Door de aanvaller bij het doel ineens buitenspel te zetten, mag hij deze pass niet aannemen. Dit komt goed van pas wanneer alle verdedigers verder richting het middenveld staan. Zij hoeven niet richting het doel te sprinten om een doelpoging te blokkeren. Een buitenspelval komt ook voor bij standaardsituaties zoals een corner. Door de verdediging slim terug te laten trekken, staat het andere team buitenspel en is een eventuele goal ongeldig.
De buitenspelval werkt niet wanneer een aanvaller van het andere team al actief aan het meespelen is. Buitenspel staan is namelijk pas strafbaar wanneer je aan een actie begint vanuit een buitenspelpositie. Is een speler al met een actie bezig en staat hij plotseling buitenspel? Dan is er niets aan de hand. Een team moet de buitenspelval dus goed timen om zoveel mogelijk uit deze tactiek te halen.
De Rol van de VAR bij Buitenspel: Precisie en Controverse
Met de komst van de VAR is de buitenspelregel preciezer dan ooit. Doelpunten en cruciale buitenspelsituaties worden tot op de millimeter geanalyseerd met speciale buitenspellijnen. Dit heeft echter ook tot controversiële beslissingen geleid, waarbij een speler wordt afgekeurd op basis van een teen of een stukje schouder die over de lijn staat. Om de impact hiervan te verkleinen, overweegt de FIFA een kleine marge in het voordeel van de aanvaller toe te passen. Dit zou ervoor zorgen dat het spel vloeiender blijft en buitenspeldiscussies minder vaak voorkomen.
Kritiek en Mogelijke Aanpassingen
Toch blijft de toepassing controversieel, vooral als een speler wordt afgefloten omdat bijvoorbeeld zijn teen of schouder over de lijn stond. Dit heeft geleid tot discussies over het aanpassen van de regel, zodat aanvallers meer voordeel krijgen.
Er wordt volop gesproken over mogelijke aanpassingen aan de buitenspelregel. De FIFA en IFAB (de organisatie achter de spelregels) onderzoeken manieren om het spel aantrekkelijker te maken.
Mogelijke veranderingen zijn:
- De ‘volledige lichaamsregel‘: een speler is pas buitenspel als zijn hele lichaam over de lijn staat, in plaats van een lichaamsdeel.
- Voordeel voor de aanvaller: als het een twijfelgeval is, krijgt de aanvaller het voordeel.
- Automatische buitenspeldetectie: snellere beslissingen dankzij kunstmatige intelligentie.
Als deze aanpassingen worden doorgevoerd, kan dat het voetbal aantrekkelijker en aanvallender maken.
De Invloed van Buitenspel op het Spel
Buitenspelbeslissingen kunnen een wedstrijd volledig beïnvloeden. Een afgekeurd doelpunt of een millimeterbeslissing door de VAR kan het verschil maken tussen winst en verlies. Daarom passen teams tactische strategieën toe om de buitenspelregel in hun voordeel te gebruiken. Verdedigers proberen aanvallers in buitenspelpositie te lokken door als lijn tegelijkertijd naar voren te stappen, terwijl aanvallers exact op het juiste moment moeten vertrekken om de verdediging te slim af te zijn. Dit constante schaakspel maakt voetbal niet alleen dynamischer, maar benadrukt ook hoe cruciaal timing en positionering zijn op het hoogste niveau.
tags: #buitenspel #voetbal #uitleg