Rolstoelbasketbal is een populaire en spannende sport voor mensen met een lichamelijke beperking. Het wordt gespeeld op verschillende niveaus, van amateur tot professioneel, en is een van de meest bekeken sporten op de Paralympische Spelen. Maar wat houdt rolstoelbasketbal precies in? Dit artikel duikt in de regels, de geschiedenis, de uitrusting en de aantrekkingskracht van deze dynamische sport.
Een Geschiedenis van Revalidatie en Integratie
Rolstoelbasketbal is ontstaan in 1945 in de Verenigde Staten, als een manier voor oorlogsveteranen uit de Tweede Wereldoorlog om te revalideren en actief te blijven. Tegelijkertijd werd in Groot-Brittannië een vergelijkbare sport ontwikkeld, genaamd netball. De neuroloog Ludwig Guttmann, werkzaam in het Stoke Mandeville Hospital in Engeland, speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van aangepaste sporten als onderdeel van revalidatieprogramma's. Rond 1950 won rolstoelbasketbal snel aan populariteit. De combinatie van deze twee sporten leidde tot het rolstoelbasketbal zoals we dat nu kennen. Sinds de Paralympische Spelen van 1960 is rolstoelbasketbal een officiële paralympische sport. Vandaag de dag zijn er wereldwijd zo'n 30.000 rolstoelbasketbalspelers.
De Regels: Bekend en Toch Anders
De basisregels van rolstoelbasketbal zijn grotendeels hetzelfde als die van valide basketbal. Het veld heeft dezelfde afmetingen, de basket hangt op dezelfde hoogte (3,05 meter), en de afstanden tot de vrijeworplijn en de driepuntslijn zijn identiek. Er zijn echter enkele belangrijke verschillen:
- Rolstoel in plaats van dribbelen: In plaats van te dribbelen door de bal te stuiteren, verplaatst een speler zich door aan de hoepels van de rolstoel te duwen.
- Aantal keer duwen: Als een speler de bal oppakt of op schoot legt, mag hij of zij de rolstoel maximaal twee keer duwen voordat de bal gepasst, geschoten of opnieuw gedribbeld moet worden. Er is geen dubbele dribbelregel.
- Contact: Rolstoelbasketbal is fysiek intensief en contact tussen rolstoelen komt vaak voor. De rolstoel wordt gezien als een verlengstuk van het lichaam van de speler. Er mag gebeukt en geduwd worden om een speler uit balans te brengen, of de bal af te pakken.
- Klassificatie: Om eerlijkheid te waarborgen, worden spelers geclassificeerd op basis van hun handicap, met een puntensysteem van 1 (zwaarste handicap) tot 4,5 (lichtste handicap). Het totale aantal punten van de vijf spelers op het veld mag niet hoger zijn dan 14.
- Lifting en Tilting: Lifting betekent dat beide billen geen contact meer maken met het zitoppervlak van de rolstoel of kussen. Tilting betekent dat een speler met minimaal één hand aan de stoel en het grote en kleine wiel geen contact heeft met de spelvloer. Dit mag als de speler de volgende acties wil doen: schieten, verdedigen, rebounden, proberen om passes te onderscheppen of bij de tip-off.
Het spel zelf is snel en dynamisch, verdeeld in vier kwarten van tien minuten. Er is een 24-seconden schotklok, wat betekent dat een team binnen 24 seconden na balbezit op de basket moet schieten.
De Rolstoel: Meer dan een Hulpmiddel
De rolstoel is een essentieel onderdeel van het spel en is speciaal ontworpen voor rolstoelbasketbal. Kenmerken van een sportrolstoel zijn:
Lees ook: Meer over de rolstoelbasketbal campagne.
- Lichtgewicht en wendbaar: De rolstoelen zijn gemaakt van lichtgewicht materialen om de snelheid en wendbaarheid te maximaliseren.
- Schuine wielen: De wielen staan schuin op de stoel voor meer stabiliteit en manoeuvreerbaarheid.
- Anti-tip voorziening: Een anti-tip voorziening aan de achterzijde voorkomt dat de rolstoel achterover kantelt.
- Bescherming: Een stalen buis voor de voeten van de speler beschermt tegen blessures.
- Aanpassingen: Professionele spelers gebruiken vaak rolstoelen die volledig zijn aangepast aan hun individuele behoeften, met aanpassingen aan de zithoek en het zwaartepunt. Sommige rolstoelen worden zelfs vastgelast voor maximale responsiviteit.
- Strapping: Spelers dragen vaak strapping over hun heupen of dijen voor extra stabiliteit.
Het is belangrijk om te weten dat je niet direct een speciale rolstoel hoeft aan te schaffen om te beginnen met rolstoelbasketbal. Veel clubs en verenigingen hebben rolstoelen beschikbaar voor nieuwe leden.
Rolstoelbasketbal in Nederland
Ook in Nederland is rolstoelbasketbal populair en succesvol. Het nationale vrouwenteam, de Orange Angels, werd in 2018 wereldkampioen in Hamburg. De Nederlandse vrouwen zijn de grote favoriet op de Paralympische Spelen in Parijs (2024), waar ze hun titel van de Spelen in Tokio willen verdedigen. De mannen eindigden als vierde op het EK.
De Nederlandse Basketball Bond (NBB) heeft in samenwerking met de Johan Cruyff Foundation het project ‘Jeugdrolstoelbasketbal Nederland’ opgezet om de sport te promoten onder jongeren. Er zijn diverse clubs en verenigingen in Nederland waar je rolstoelbasketbal kunt spelen, zoals de Almere Wheelers.
Het Spelregelbewijs: Kennistesten voor een Veilige Sport
De Nederlandse Basketball Bond (NBB) vraagt spelers die competitie spelen om het ‘Spelregelbewijs’ te halen. Dit is een online module die spelers helpt om de regels van het basketbal beter te begrijpen. Het spelregelbewijs is verplicht voor alle wedstrijd spelende leden van 14 tot en met 24 jaar. Leden ouder dan 24 jaar kunnen zich vrijwillig aanmelden.
De module bestaat uit twee delen: een uitleg van de regels en een eindtoets met 30 vragen. De vragen bestaan uit tekstvragen en videovragen.
Lees ook: Koopgids voor rolstoelen
Meer dan een Sport: Gemeenschap en Inclusie
Rolstoelbasketbal is meer dan alleen een sport. Het is een teamsport waar kameraadschap en samen sporten centraal staat. Het biedt mensen met een beperking de mogelijkheid om actief te zijn, hun fysieke en mentale gezondheid te verbeteren en deel uit te maken van een gemeenschap. Sporten helpt om betrokken te blijven bij de samenleving en een isolement te voorkomen.
Organisaties zoals de Stichting Basketball Experience NL (BEN) zetten zich in om rolstoelbasketbal te promoten en talentvolle sporters te ondersteunen.
Zelf Rolstoelbasketbal Ervaren
Ben je geïnteresseerd in rolstoelbasketbal? Er zijn verschillende manieren om de sport te ervaren:
- Bezoek een wedstrijd: Kijk naar een wedstrijd van een lokaal team of het nationale team.
- Neem een proefles: Veel clubs bieden proeflessen aan waar je zelf in een rolstoel kunt stappen en de basis van het spel kunt leren.
- Zoek een club in de buurt: Neem contact op met de NBB of een lokale sportorganisatie om een rolstoelbasketbalclub in jouw omgeving te vinden.
- Paralympische Spelen Parijs 2024: Bezoek het rolstoelbasketbal op de Paralympische Spelen in Parijs van 29 augustus tot en met 2 september 2024.
Lees ook: Trainingstijden rolstoelhockey Venlo
tags: #rolstoelbasketbal #regels