Selectiecriteria voor Voetbalelftallen: Een Gids voor Verenigingen

De selectie van spelers voor voetbalelftallen is een cruciale taak voor elke vereniging. Het doel is om talenten de kans te geven zich op hun eigen niveau verder te ontwikkelen. Om dit proces zo soepel en eerlijk mogelijk te laten verlopen, is het essentieel om duidelijke selectiecriteria te hanteren. Dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste aspecten van selectiecriteria voor voetbalelftallen, met als doel verenigingen te helpen een doordacht en transparant selectiebeleid te ontwikkelen.

Het Belang van een Helder Selectiebeleid

Een goed doordacht selectiebeleid is van groot belang voor een voetbalvereniging. Het zorgt niet alleen voor een eerlijke en transparante selectieprocedure, maar draagt ook bij aan de ontwikkeling van spelers en het plezier in het voetbal. Een helder beleid geeft duidelijkheid aan spelers, ouders en trainers over de criteria die worden gehanteerd en de manier waarop de selectieprocedure verloopt. Dit kan onduidelijkheid en frustratie voorkomen en het vertrouwen in de vereniging versterken.

Uitgangspunten voor Elke Vereniging

Elke vereniging heeft een eigen visie en doelstellingen met betrekking tot de jeugdopleiding. Sommige verenigingen richten zich vooral op de doorstroming van talenten naar het eerste elftal, terwijl andere de sportieve ontplooiing van alle jeugdvoetballers centraal stellen. Ongeacht de visie, zijn er enkele basisuitgangspunten die voor elke vereniging van belang zijn:

• Ieder kind heeft talent: Elke speler heeft unieke kwaliteiten en potentieel. Het is belangrijk om deze talenten te herkennen en te stimuleren.
• Ieder kind wil plezier: Plezier in het voetbal is essentieel voor de motivatie en ontwikkeling van spelers. Het selectiebeleid moet bijdragen aan een positieve en stimulerende omgeving.
• Ieder kind wil leren voetballen: Elke speler wil zich ontwikkelen en beter worden in het voetbal. Het selectiebeleid moet spelers de kans geven om op hun eigen niveau te trainen en te spelen.
• Elke voetballer begint met voetballen omdat hij of zij dit leuk vindt: Om te bevorderen dat voetballers met plezier (blijven) voetballen en gedreven zijn om zich te ontwikkelen, is het van groot belang om de intrinsieke motivatie blijvend te stimuleren.

Criteria voor Teamindeling

De teamindeling is een middel om spelers op het juiste niveau met elkaar te laten trainen en spelen. Het is belangrijk om criteria vast te stellen, zodat iedereen in de jeugdopleiding spelers op dezelfde manier volgt. Zo heeft elk kind recht op voetbalplezier en -ontwikkeling. Ieder individu heeft een niveau nodig waarop keuzes uitdagend zijn en er een balans is tussen lukken en mislukken. Daarnaast is de aanwezigheid van leeftijdsgenoten belangrijk en moet de indeling passen bij de ambities, motivatie en individuele ontwikkeling van het kind. Iedere vereniging maakt de teamindeling specifiek voor haar eigen situatie en passend bij de eigen visie. Hou daarbij altijd in het achterhoofd dat elk kind een eigen benadering nodig heeft, want elk kind is uniek.

Bij het in beeld brengen van een speler maken verenigingen vaak gebruik van dezelfde criteria, zoals:

Lees ook: Wat maakt een voetbalelftal het beste ooit?

• Voetballen:

  • Voetbalhandelingen in aanvallen.
  • Voetbalhandelingen in verdedigen.
  • Voetbalhandelingen in omschakelen.
  • Leert voetbalhandelingen snel aan.
  • Laat progressie zien op verbeterpunten binnen voetballen.

• Gedrag:

  • Trainingsopkomst.
  • Inzet bij trainingen & wedstrijden.
  • Staat open voor feedback.
  • Omgang winst & verlies.
  • Reactie op beslissingen scheidsrechter en stafleden.
  • Respect voor de tegenstander.

• Leeftijd:

  • Kalenderleeftijd (vroeg/laat geboren in het jaar?).
  • Biologische leeftijd.
  • Voetballeeftijd (hoe lang voetbalt hij of zij al?).

• Sociaal:

  • Vriendjes/vriendinnetjes.
  • Bij elkaar in de klas of bij elkaar in de wijk wonend.

Valkuilen bij Teamindeling

Bij het volgen van bovenstaande criteria, kunnen een aantal valkuilen je nog anders doen beslissen in de teamindeling. Meest genoemde valkuilen tijdens het in beeld brengen van spelers zijn:

Lees ook: Rode Kaarten en Voetbalregels Uitgelegd

• Vasthouden aan de eerste of eerdere indruk(ken).
• Uiterlijke kenmerken speler.
• Eigen beeld van een goede speler.
• Categoriseren (in hokjes stoppen van spelers).
• Je kunt enkel het ‘hier en nu zien’. Hou dit goed in je achterhoofd.

Betrokkenen bij Teamindeling

Een duidelijk beeld van wie er betrokken zijn bij de selectieprocedure is voor de stafleden, ouder(s), spelers en andere betrokkenen erg zinvol. Als vereniging is het goed om een aantal vragen helder op een rijtje te hebben. Op die manier maak je als vereniging duidelijk wie er betrokken zijn en wie voor welke taak verantwoordelijk is.

• Wie is inhoudelijk eindverantwoordelijk?
• Wie is er verantwoordelijk voor de interne scouting?
• Wie is eindverantwoordelijk qua organisatie en coördinatie?
• Wie zijn er allemaal betrokken bij de interne scouting binnen de vereniging?
• Wie zouden er een goed beeld moeten hebben van de spelers?
• Hoe wordt de ontwikkeling van spelers gemonitord?
• Wie zijn de interne scouts?
• Hoe zit deze rol eruit?
• Hoe worden deze personen begeleid/opgeleid?

Activiteiten en Middelen om tot Teamindelingen te Komen

Verenigingen kunnen verschillende activiteiten en middelen inzetten om de ontwikkeling van spelers te volgen. Veelgebruikte instrumenten zijn:

• Competitie-, beker- en oefenwedstrijden.
• Trainingen.
• Toernooien (extern of intern, kleine voetbalvormen).
• Beoordelings-/ ontwikkelingsformulieren.
• Spelersvolgsystemen.
• (POP-) gesprekken met spelers.

Moment van Teamindeling

Voorkom dat spelers en ouders vol spanning uitkijken naar één moment van zogenaamde ‘selectiewedstrijden’. Door deze momenten té belangrijk te maken is het goed mogelijk dat spelers en ouders ander gedrag vertonen. Het proces van teamindeling vindt het hele jaar door plaats en bij voorkeur door meerdere (onafhankelijke) mensen binnen de vereniging. Door hierover goed te communiceren haal je bijvoorbeeld al de druk van de zogenaamde ‘selectiewedstrijden’ af, die als momentopname beschouwd kunnen worden.

Communicatie en Transparantie

Open communicatie is cruciaal bij het selectieproces. Het is belangrijk om spelers en ouders te informeren over de criteria, de procedure en de beslissingen. Dit kan via de website, nieuwsbrieven, informatieavonden of persoonlijke gesprekken. Transparantie zorgt voor begrip en acceptatie, ook als de uitkomst niet altijd naar wens is.

Tips om dit goed aan te pakken:

Lees ook: Een diepgaande blik op de prestaties van het Moldavisch voetbalelftal door de jaren heen.

• Bepaal wat je op welk moment gaat communiceren.
• Bepaal de contactpersoon of personen zodat er altijd een duidelijke communicatielijn is.
• Houd je aan de deadlines die je zelf hebt gesteld.
• Zorg dat je altijd daarna persoonlijk mensen te woord kan staan om uitleg te kunnen geven.
• Zorg dat je eenduidig bent naar iedereen over de opstelde criteria.
• Welke communicatiemiddelen zet je in?
• Staat het teamindeling beleid op de site?

Om het proces van teamindeling gedurende het hele seizoen transparant plaats te laten, vinden is het wenselijk om tot een seizoensplanning te komen. Maakt hiermee de koppeling met het communicatieplan. Dan is voor iedereen binnen de vereniging helder wie er bij betrokken zijn, hoe het proces eruit zien en welke keuzes de vereniging maakt.

Verschillende werkwijzen waar de vereniging voor kan kiezen:

• Het gehele jaar volgen en daarop de keuze bepalen.
• Einde en halverwege het seizoen op basis van hele jaar volgen van spelers.
• Doorschuiven tijdens het seizoen alleen tijdens trainingen.
• Mix tijdens trainingen en wedstrijden.
• Het gehele seizoen wisselingen in teams.

Door de betrokkenen, de activiteiten en middelen en de evaluatiemomenten te bepalen voor elke speler en in elke leeftijdscategorie, wordt het selectiebeleid en de teamindeling een proces dat gebaseerd is op een visie en beleid. Dit geeft verenigingen houvast om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van elke voetballer binnen de vereniging.

Flexibiliteit en Individuele Benadering

Het is belangrijk om te onthouden dat elk kind uniek is en een eigen benadering nodig heeft. Een flexibel selectiebeleid houdt rekening met de individuele ontwikkeling, motivatie en ambities van spelers. Soms kan het nodig zijn om af te wijken van de standaardprocedure om een speler de best mogelijke ontwikkelingskansen te bieden.

Visie op Spelersontwikkeling

Wat is een talent, binnen de context van voetballen?

• Een speler/speelster die vaker succesvolle keuzes maakt in voetbalsituaties en deze ook succesvol kan uitvoeren.
• Een speler/speelster die een grotere bijdrage levert aan de spelbedoeling, in vergelijking met andere spelers/speelsters in dezelfde leeftijdscategorie.
• Een speler/speelster die kan (talent/aanleg), wil (intrinsieke motivatie), durft (lef) en doet (keuzes maken).

Beleid Teamindelingen

• Alle spelers en speelsters vinden een passende plek binnen de vereniging.
• Teamindeling kan ook flexibel worden ingericht, dus niet in één team in één hetzelfde seizoen.
• De teamindelingprocedure is transparant en duidelijk.
• Daarnaast is het kader opgeleid en wordt dit begeleid en geschoold.

Plezier en Ontwikkeling Centraal

De ontwikkeling en daarmee het eindniveau van spelers en speelsters is op jonge leeftijd onvoorspelbaar. Toch verschilt het aanbod voor kinderen sterk. Vaak is dat gebaseerd op een momentopname met betrekking tot ‘huidig’ niveau, leeftijd en/of het geslacht. Door het aanbod op dat ‘huidige’ moment af te stemmen, is het voor veel jeugdvoetballers onmogelijk om op de lange(re) termijn het maximale uit zichzelf te kunnen halen. Het lijkt logisch om het eindniveau te voorspellen op basis van de aanname dat de huidige voetbalkwaliteiten van jeugdspelers vaststaan en zich via een rechte opwaartse lijn doorzetten.

De praktijk wijst echter anders uit, want ieder kind beleeft plezier aan ontwikkeling aan voetballen. Ieder kind is trots en blij als hij/zij vandaag iets kan, weet en/of kent wat hij/zij gister nog niet kon, wist of kende (ook hier gaan we later nog dieper op in). Dit alles tezamen zorgt er ook voor dat meer kinderen zich gezien voelen, langer blijven voetballen.

Op termijn gaan de negatieve bijzaken zowel inhoudelijk als op het proces welke vaak bij teamindelingsbeleid om de hoek komen kijken bij de vereniging sterk afnemen. Hoe kun je jeugdvoetbal aanbieden waarbinnen meiden en jongens voetballen in een veilige omgeving en met plezier leren voetballen? Waarbij de kansen en het aanbod voor jongens en meiden gelijk aan elkaar zijn. Dat is voor veel verenigingen een belangrijke vraag.

Selectie- en Indelingsbeleid: Sportclub Deventer

Sportclub Deventer streeft naar een eenduidig en objectief beleid. De club kent selectie- en recreatieve teams. Binnen alle teams moet ruimte zijn voor zowel prestatief als recreatief voetbal, onder voorwaarde dat het een nooit ten koste van het ander kan gaan. Bij selectieteams gaat het prestatieve boven het recreatieve. Daarom wordt er een selectiebeleid gevoerd om de beste spelers met een gelijk niveau en gelijke beleving zoveel mogelijk bij elkaar te laten spelen. Dit komt de sfeer, maar vooral ook de ontwikkeling van de spelers ten goede.

De Selectie en Indelingsprocedure

Bij twee selectieteams geldt het volgende:

• De aangewezen selectiespelers spelen gezamenlijk enkele toernooien.
• Voor de zomervakantie wordt er een voorlopige indeling gecommuniceerd.
• Alle selectiespelers trainen samen gedurende een (nader te bepalen) aantal weken.
• De definitieve indeling wordt uiterlijk 1 week voor daadwerkelijke start van de competitie bekend gemaakt.
• De definitieve indeling van de teams vind plaats naar aanleiding van de resultaten en de beoordelingformulieren. Dit gebeurt in overleg met trainers/leiders en de TCJ. Desgewenst kan de coördinator hierbij om advies gevraagd worden.

Objectieve Signalering

De signalering dient als objectieve aanvulling op de beoordelingslijsten van de trainers/leiders. De TCJ benadert daarvoor een aantal betrokken leden van Sportclub Deventer als tipgever.

Doorstroming

Er is sprake van doorstroming indien een speler vanuit zijn huidige team naar een ander team in zijn leeftijdscategorie passend bij zijn spelniveau en plezier overgeplaatst wordt. Voor alle spelers geldt dat bij uitzonderingen, een tekort van spelers, of meningsverschillen dit besluit in nauw overleg met betrokken speler, ouders, trainer/leider en TCJ op elk moment kan worden genomen.

De Beleving van Jeugdspelers

Amateurclubs delen jeugdspelers in op niveau. Dit betekent dat de beste spelers onder 9 jaar in de O9-1 spelen en doorgaans neemt het niveau van spelers af naarmate het nummer oploopt. De gedachte hierachter is dat clubs geloven dat kinderen die samenspelen met andere kinderen van gelijk niveau meer plezier beleven. Daarnaast wordt onderscheid gemaakt in selectie en niet-selectie, omdat clubs menen dat spelers voetbal anders beleven.

De jeugdspelers vinden het belangrijk en plezierig om met spelers van gelijk niveau wedstrijden te spelen tegen gelijkwaardige tegenstanders. “Liever nipt verliezen dan met 10-0 winnen”, omschreef een jeugdspeler. Spelers vinden het spelen van spannende competitiewedstrijden dus belangrijk. Iedere jeugdspeler die ik gesproken heb wil zo hoog mogelijk spelen. Spelen in een selectieteam geeft status en zelfvertrouwen vertellen de jeugdspelers. Spelers hechten daarbij veel waarde aan de nummering van teams. Zo sprak ik een speler uit de O13-4 (niet-selectie) die overwoog naar een andere club te gaan, omdat hij daar wel in de O13-1 zou komen. Selectieteams zijn een norm waar spelers zich aan spiegelen. Een speler gaat zichzelf beoordelen ten opzichte van het spelen in een selectieteam; ben ik goed genoeg om volgend seizoen in de O13-1 te spelen?

De manier waarop een niet-selectiespeler zichzelf beoordeelt ten opzichte van een selectieteam beïnvloedt de manier waarop een speler naar zichzelf kijkt. Het feit dat hij in een lager team speelt beinvloedt zijn zelfbeeld; “ik ben gewoon niet goed genoeg”. Voor geen van de niet-selectiespelers die ik gesproken heb was dit een stimulans om beter te worden. Hun negatieve zelfbeeld als speler remt het verlangen om in een selectieteam te willen spelen. Het is geen gezonde ontwikkeling dat de motivatie van kinderen om een betere speler te worden op een negatieve manier beïnvloed wordt. Als je hier de theorie van groeimindset aan koppelt, kun je stellen dat selectiebeleid zelfs een statische mindset stimuleert. Dit wil zeggen dat wij spelers bevestigen in de overtuiging dat talent en vaardigheden zijn aangeboren en vast staan.

Verwachtingspatronen en Gedrag

Wij creëren een verwachtingspatroon voor kinderen waar ze vanzelf aan gaan voldoen. Om spelers naar dit verwachtingspatroon te vormen gebruiken volwassenen (jeugdtrainers en ouders) verschillende methoden om het gedrag van jeugdspelers te beïnvloeden. Door bijvoorbeeld het geven van complimenten of toekennen van speeltijd bij wedstrijden. Zo vinden trainers het belangrijk dat selectiespelers vooral ‘serieus’ trainen, dat ze niet zomaar een training afzeggen en niet te veel lol maken bij trainingen. Door gedrag van volwassenen en regels die wij bij spelers neerleggen, creëren we een verwachtingspatroon. Dit vraagt dat clubs en trainers zich ontzettend bewust moeten zijn van de invloed die zij op hun spelers hebben.

Alternatieven en Aanbevelingen

• Goede trainers beter benutten: Een gediplomeerde trainer niet slechts aan één team te verbinden.
• Flexibel omgaan met indelingen: Bij trainingen vaker wisselen in de samenstelling van teams. Andere samenstelling van teams geeft je als clubs de kans om spelers beter met elkaar te vergelijken, daarbij komen spelers met verschillende niveau’s in aanraking wat aanpassing vraagt.
• Laat alle spelers uit een leeftijdscategorie tegelijkertijd trainen.
• Experimenteer met de criteria voor teamindelingen, door bijvoorbeeld spelers een trainingsweek op geboortemaand in te delen of met bio-banding te experimenteren. Ook kun je overwegen om gemiddelde teams samen te stellen, zoals vaak bij de mini-pupillen gebeurt die een interne competitie spelen.
• Probeer spelers te beoordelen op hun ontwikkeling in plaats van hun bijdrage tijdens wedstrijden. Een vroegrijpe en sterke speler die veel scoort en duels wint valt bij wedstrijden waarschijnlijk meer op dan een laatrijpe speler die zich wel heel goed ontwikkelt.
• Zoek naar een manier om de ontwikkeling van spelers meetbaar te maken.
• Categorisaties loslaten: Zo min mogelijk onderscheid maken tussen selectie- en niet-selectieteams in de voorwaarden en faciliteiten.

tags: #voetbalelftal #selectie #criteria