Handbal is een dynamische en spannende teamsport die sinds 1936 deel uitmaakt van de Olympische Zomerspelen. Wereldwijd wint de sport aan populariteit, mede dankzij de successen van teams zoals het Nederlandse dameshandbalteam, TeamNL. Dit artikel duikt in de geschiedenis van handbal op de Olympische Spelen, met speciale aandacht voor de prestaties van TeamNL en de kansen op succes voor landen als Nederland.
De Oorsprong van Handbal en de Olympische Spelen
Hoewel de moderne vorm van handbal zijn oorsprong vindt in Duitsland, zijn er aanwijzingen dat soortgelijke spellen al in het oude Griekenland en Rome werden gespeeld. De moderne handbal zoals wij die kennen, is ontstaan in Duitsland. In 1917 werden de eerste spelregels vastgelegd door de Duitse turnbond, aanvankelijk bedoeld voor damesafdelingen. Max Heiser wordt gezien als de persoon die handbal voor het eerst spelregels gaf. De sport was een combinatie van basketbal, korfbal en voetbal, en werd in eerste instantie vooral door meisjes beoefend om de gymnastiek te verbreden.
De oorsprong van de Olympische Spelen ligt in de Griekse oudheid, met de eerste spelen gehouden in 776 voor Christus in Olympia. Deze spelen waren een eerbetoon aan de god Zeus en bestonden aanvankelijk uit slechts één onderdeel: een hardloopwedstrijd van 190 meter. Vrouwen waren niet toegestaan om deel te nemen of de evenementen te bezoeken. Later, vanaf de 5e eeuw voor Christus, werden er sporten zoals boksen, vijfkamp en paardenrennen aan het programma toegevoegd. In 393 na Christus maakte keizer Theodosius I een einde aan de spelen vanwege de heidense traditie. Pas in 1896 werden de Olympische Spelen in een moderne vorm hersteld.
In 1920 gaf Carl Schelenz meer vorm aan de regels, waardoor dribbelen en lichaamscontact werden toegestaan, en de bal kleiner werd. Dit leidde tot verbeterde baltechnieken en tactische ontwikkelingen. In 1928 werd de internationale handbalcommissie opgericht, wat een belangrijke stap was in de erkenning van de sport.
Handbal op de Olympische Spelen: Een Overzicht
Handbal maakte zijn debuut op de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn, zij het als een demonstratiesport. Het werd gespeeld in de openlucht met teams van 11 spelers. Duitsland won de gouden medaille voor meer dan 100.000 toeschouwers. Ondanks dit succes verdween handbal na deze editie weer van het Olympisch programma.
Lees ook: Olympische basketbaltriomfen van Amerika
Na een afwezigheid van 36 jaar keerde handbal in 1972 terug op de Olympische Spelen in München. Dit keer werd het als zaalsport gespeeld, uitsluitend voor mannen. Vier jaar later, in 1976, mochten ook de vrouwen deelnemen aan het Olympisch handbaltoernooi in Montreal. De meest succesvolle landen op het Olympische handbaltoernooi zijn de Sovjet-Unie en Denemarken, met elk vier gouden medailles. De Deense dames hebben vooral indruk gemaakt met drie opeenvolgende gouden medailles op de Spelen van 1996, 2000 en 2004.
De Spelregels en Het Veld
Handbal is een teamsport waarbij twee teams van zeven spelers (zes veldspelers en een keeper) proberen de bal in het doel van de tegenstander te werpen. Een handbalveld is 40 meter lang en 20 meter breed, met een middellijn die de twee helften scheidt. De doelen zijn 3 meter breed en 2 meter hoog.
Enkele basisspelregels zijn:
- Een speler mag maximaal drie passen lopen met de bal.
- Na drie passen moet de bal worden overgespeeld of op de goal worden gegooid.
- Alleen de keeper mag zich in het doelgebied (de cirkel) bevinden.
- Een vrije worp wordt toegekend bij een overtreding tussen de 6- en 9-meterlijn.
- Een 7-meter worp (strafworp) wordt toegekend bij een zware overtreding binnen de 9-meterlijn.
Er zijn verschillende technieken die bij handbal worden gebruikt, zoals:
- Aanspelen: bovenhands, onderhands, tijdens een sprong.
- Dribbelen: de bal onder controle houden tijdens het dribbelen.
- Vangen: bovenhands en onderhands met twee handen.
- Worpen: strekworp, valworp, lob, effectbal, sprongschot.
TeamNL's Reis naar de Olympische Spelen
De Nederlandse handbalvrouwen hebben zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een team van wereldklasse. Tot 2016 had Nederland nog nooit meegedaan aan het handbal op de Olympische Spelen. De laatste jaren zit het Nederlandse handbal echter in de lift, wat resulteerde in deelnames van de Nederlandse handbalvrouwen in 2016 en 2020.
Lees ook: Een terugblik op de glorieuze Olympische geschiedenis van het Nederlandse dameshockey.
Hun debuut op de Olympische Spelen was in 2016 in Rio de Janeiro. In 2016 in Rio verloor het team in de halve finale van Frankrijk en daarna de wedstrijd om het brons tegen Noorwegen. Vijf jaar later, in Tokio, werden ze in de kwartfinale uitgeschakeld, door wederom Frankrijk, wat ook later de Olympisch kampioen zou worden. Ze waren er weer bij, dit keer als wereldkampioen, nadat ze in 2019 de wereldtitel hadden veroverd in Japan.
Memorabele Momenten en Wedstrijden
Een van de meest memorabele momenten in de recente geschiedenis van het Nederlandse handbalteam is het WK van 2019 in Japan. In een bloedstollende finale versloegen ze Spanje met 30-29, waarmee ze voor het eerst in de geschiedenis wereldkampioen werden. Bij 29-29 kreeg Nederland een strafworp die werd benut door topscorer Lois Abbing: 29-30. Echter, de weg naar succes was niet altijd gemakkelijk. Op het EK in Zweden verloren de dames de finale van Noorwegen met slechts één doelpunt verschil. Ook in Rio bleken de Noren te sterk in de strijd om het brons, net als in de WK-finale een jaar eerder.
De Trauma's tegen Noorwegen
De Nederlandse handbalsters hebben in de loop der jaren een aantal pijnlijke nederlagen geleden tegen Noorwegen. Tussen 2015 en 2018 versperde de Scandinavische topploeg vier keer de weg voor Oranje op grote toernooien:
- WK 2015 (Denemarken): Nederland verloor de finale met 31-23.
- Olympische Spelen 2016 (Rio de Janeiro): Nederland verloor de bronzen finale met 26-36.
- EK 2016 (Zweden): Nederland verloor de finale met 29-30.
- WK 2017 (Duitsland): Nederland verloor de halve finale met 32-23.
Deze nederlagen hebben geleid tot een sportief trauma voor de Nederlandse handbalsters, maar tegelijkertijd ook tot een grote hunkering om Noorwegen te verslaan.
Lees ook: Geschiedenis Olympisch basketbal
Handbal in Nederland: Van Amateurisme naar de Top
De geschiedenis van het Nederlandse handbal gaat terug tot het begin van de 20e eeuw, toen de sport via turnverenigingen uit Duitsland in Nederland terechtkwam. In 1935 werd het Nederlands Handbal Verbond opgericht, en momenteel heeft de bond ruim 50.000 leden. Om praktische redenen werd het handbal met elf spelers afgeschaft en vervangen door de variant met zeven spelers. Later deed ook het zaalhandbal zijn intrede in Nederland.
Lange tijd stelde het Nederlandse mannenhandbalteam weinig voor, maar er is een nieuwe fase aangebroken. In 2023 stond het team voor het eerst sinds 1961 weer op het WK handbal en overleefde zelfs de eerste groepsronde.
De Nederlandse handbalvrouwen daarentegen hebben de afgelopen jaren grote successen geboekt. Ze haalden zilver op het EK van 2016, brons op het EK van 2018 en werden in 2019 wereldkampioen.
Kwalificatie voor de Olympische Spelen 2024
Voor de Olympische Spelen 2024 kwalificeren zich voor zowel de mannen als de vrouwen 12 landen voor het toernooi. Gastland Frankrijk is als organiserend land al geplaatst. De kwalificatie verloopt via verschillende toernooien:
- Continentale toernooien: De winnaars van de continentale kampioenschappen (Afrika, Europa, etc.) plaatsen zich voor de Spelen.
- Wereldkampioenschap: De wereldkampioen plaatst zich voor de Spelen.
- Olympisch Kwalificatie Toernooi (OKT): De landen die zich niet via de continentale kampioenschappen en het WK hebben geplaatst, strijden om tickets via het OKT. Aan dit toernooi doen 12 landen mee, waarvan 6 landen zich kwalificeren.
De Nederlandse handbaldames hebben zich via het OKT weten te plaatsen voor de Olympische Spelen 2024. De Nederlandse handbalmannen mochten helaas niet aan dit toernooi mee doen.
De Olympische Spelen van Parijs 2024: Een Nieuw Hoofdstuk
De Olympische Spelen van Parijs in 2024 zijn een belangrijk doel voor de Nederlandse handbalvrouwen. Het team zal er alles aan doen om een medaille te bemachtigen, met sterren als Estevana Polman, Lois Abbingh en keepster Tess Wester. De groepsfase wordt in Parijs in de Paris Sud 6 Arena afgewerkt. Waarna de knock-out fase zelfs in een andere plaats wordt gehouden, namelijk in Lille, waar in het Pierre Mauroy stadion de medailles worden verdeeld. Handbal op de Olympische Spelen 2024 in Parijs vindt plaats van 25 juli t/m 11 augustus.
Het handbal programma Olympische Spelen 2024 begint op 25 juli en eindigt op 11 augustus. De wedstrijden starten dus al een dag eerder dan de officiële opening van de Olympische Spelen Parijs op 26 juli. Dit vanwege de vele groepswedstrijden die bij het handbal gespeeld moeten worden. Op 25 juli is dus de openingswedstrijd van het handbal op de Olympische Spelen 2024, op deze dag zullen de vrouwen het toernooi aftrappen.
Het speelschema handbal Olympische Spelen 2024 is onder te verdelen in twee fases, de groepsfase en de knock-out fase. In de groepsfase worden de 12 landen onderverdeeld in twee poules van zes landen. In deze poules plaatsen vier landen zich voor de knock-out fase. De knock-out fase begint met de kwartfinale en eindigt natuurlijk met de finale.
De finale van de vrouwen is op 10 augustus om 15.00 uur. De locatie van het handbal op de Olympische Spelen 2024 is onderverdeeld in twee speelplaatsen. In de South Paris Arena 6 worden de groepswedstrijden gespeeld van het handbal. De Arena Paris Sud 6 is onderdeel van de Paris Expo Porte de Versailles, dit is een evenementen- en beurscomplex in Parijs. Speciaal voor de Olympische Spelen van Parijs worden er hier in de zomer van 2024, 3 hallen omgetoverd tot sportcomplexen. Naast de South Paris Arena 6, heb je ook nog Arena 1 en Arena 3. Onder meer de sporten volleybal, tafeltennis en gewichtheffen vinden hier plaats. In de Paris Sud Arena kunnen ongeveer 7.500 toeschouwers.
De Paris Sud Arena 6 ligt in het 15e arrondissement in het zuidwesten van Parijs. Vanaf de knock-out fase, die begint op 6 augustus worden de wedstrijden in het Pierre Mauroy Stadium gespeeld. Het Pierre Mauroy stadion ligt in de stad Lille, in de gemeente Villeneuve d'Ascq. Met de trein naar Lille is het zo’n 1 uur reizen vanaf Parijs. In Stade Pierre Mauroy speelt de op het hoogste niveau spelende voetbalclub LOSC Lille zijn thuiswedstrijden en tevens werden hier ook op het EK voetbal in 2016 voetbalwedstrijden gespeeld.
Invloed op de Sport in Nederland
De successen van de Nederlandse handbalvrouwen hebben een positieve invloed op de populariteit van de sport in Nederland. Steeds meer jonge meisjes kijken op naar speelsters als Laura van der Heijden, Estavana Polman en Tess Wester.
Handbal Weddenschappen op de Olympische Spelen
Het aanbod aan Olympische weddenschappen op het handbal is best uitgebreid. Je kunt voorspellen of de Nederlandse damesploeg een gouden medaille gaat winnen. Naast een outright bet op goud kun je inzetten op de afzonderlijke wedstrijden. Je kunt hier kiezen voor weddenschappen op het resultaat. Een voorbeeld hiervan zijn 1X2-weddenschappen.
Naast voorspellingen over wie de wedstrijd gaat winnen kun je ook weddenschappen met een handicap afsluiten op het resultaat.
Vrouwen in de Olympische Geschiedenis: Een Overzicht
In Athene zijn de eerste moderne Olympische Spelen, officieel zonder vrouwen. Eén of twee vrouwen doen toch illegaal mee aan de marathon. Nederland stuurt voor eerste keer een vrouw naar de Spelen: Rie Beisenherz uit Amsterdam. Tennisster Kea Bouman wint als eerste Nederlandse vrouw een olympische medaille. Atletiek en turnen zijn voor de eerste keer toegankelijk voor vrouwen, waarmee de drie grote sporten compleet zijn. Heel bescheiden overigens, want bij atletiek zijn er vijf disciplines voor de vrouwen, tegen 22 voor de mannen. Bij het vrouwenturnen worden alleen de nationale turnploegen toegelaten; de mannen hebben zeven verschillende onderdelen. De turnploeg wint goud in Amsterdam en zijn daarmee de eerste Nederlandse vrouwen met een gouden olympische medaille.
Voor de eerste keer doet er een Nederlandse vrouw mee aan de Olympische Winterspelen: Gratia Schimmelpenninck van der Oye bij het skiën. Voor de eerste keer zijn de Nederlandse vrouwen succesvoller op de Olympische Spelen dan de mannen. Vrouwen winnen vier van de vijf gouden zwemmedailles op Olympische Spelen. Fanny Blankers-Koen is met vier keer goud de meest succesvolle vrouw ooit op de Olympische Spelen, wereldwijd. Ook zwemster Nel van Vliet wint goud in Londen. Voor de tweede keer zijn de Nederlandse vrouwen daarmee succesvoller dan de mannen. Zwemster Delphine van Opdorp - Ariens Kappens wint als eerste Nederlandse vrouw goud bij de Paralympische Spelen.
Sjoukje Dijkstra is de eerste Nederlandse wintersporter met een gouden olympische medaille. Paralympisch zwemster Elka Gaarlandt wordt als eerste gehandicapte sporter een nationale bekendheid. De eerste twee gouden medailles voor Nederland bij het langebaanschaatsen worden door vrouwen gewonnen. Vrouwen worden voor de eerste keer toegelaten tot de zogenaamde contactsporten op de Olympische Spelen: basketbal en handbal. Voor de eerste keer wordt een vrouw tijdens de Olympische Zomerspelen betrapt op doping: de Poolste atlete Danuta Rosani. Hockey is voor de eerste keer als vrouwensport op de Olympische Spelen, maar Nederland doet niet mee vanwege de gevolgen van de boycot van deze Spelen door de Westerse landen.
Flor Isava - Fonseca en Pirjo Haeggman worden als eerste vrouwen toegelaten tot het IOC. De Nederlandse hockeyvrouwen winnen voor de eerste keer olympisch goud. De marathon voor vrouwen is voor de eerste keer op de Olympische Spelen. Flor Isava - Fonseca wordt als eerste vrouw toegelaten tot het Executive Board van het IOC. Anita DeFrantz is de eerste vrouwelijke vicevoorzitter van het IOC. Inge de Bruijn en Leontien van Moorsel winnen ieder drie gouden medailles op de Olympische Spelen; Anky van Grunsven één. Rolstoeltennister Esther Vergeer wint goud op de Paralympische Spelen. Els van Breda-Vriesman wordt als eerste Nederlandse vrouw lid van het IOC - nog steeds de enige. Erica Terpstra wordt als eerste vrouw voorzitter van NOC*NSF. De organisatie bestaat dan al 91 jaar.
Met gouden medailles voor Inge de Bruijn, Anky van Grunsven en Leontien van Moorsel zijn de vrouwen wederom succesvoller dan de mannen. Van de zeven gouden medailles voor Nederland worden er zes gewonnen door vrouwen. Voor de eerste keer sturen alle landen een vrouw naar de Olympische Spelen. Het boksen is voor de eerste keer geopend voor vrouwen. Ranomi Kromowidjojo wint twee keer goud. Voor de eerste keer stuurt Nederland meer vrouwen dan mannen naar de Olympische Zomerspelen. Het organisatiecomité van de Olympische Spelen van Tokio heeft Seiko Hashimoto benoemd tot voorzitter, als opvolger van Yoshiro Mori, in opspraak vanwege vrouwonvriendelijke opmerkingen.
tags: #olympische #zomerspelen #handbal #dames #geschiedenis