Voetbal, lange tijd beschouwd als een typische mannensport, heeft de afgelopen jaren een opmerkelijke transformatie doorgemaakt. Meisjes en vrouwen schitteren steeds vaker in deze sport, waarmee ze een nieuw tijdperk inluiden in de voetbalwereld. De prestaties van de Oranjeleeuwinnen, die in 2017 Europees kampioen werden en in 2019 de finale van het WK in Frankrijk bereikten, hebben het Nederlandse vrouwenvoetbal definitief op de kaart gezet. Dit succes is mede te danken aan pioniers als Lenie van Wensveen-van der Jagt, die de liefde voor het voetbal met de paplepel ingegoten kreeg. Haar vader, een voetballer in het nationale ambtenarenelftal, nam haar als klein meisje al mee om een balletje te trappen.
De Vroege Jaren: Een Strijd tegen Conventies
Ondanks de groeiende populariteit van vrouwenvoetbal, is er in bronnen relatief weinig terug te vinden over de vroege geschiedenis ervan. In het midden van de vorige eeuw stond de Nederlandse voetbalbond (KNVB) niet bepaald te juichen bij het idee van vrouwen die voetbalden. Lenie van Wensveen-van der Jagt maakte op veertienjarige leeftijd haar debuut in het nationale vrouwenelftal, maar de KNVB wilde niets met haar te maken hebben. "De KNVB had zo’n hekel aan ons," vertelde Lenie. "Het was verboden om te trainen op velden van aangesloten clubs." Voetbalclubs die openlijk meewerkten aan vrouwenvoetbal riskeerden zelfs een hoge boete.
Ondanks deze tegenwerking liet Lenie zich niet ontmoedigen. Pas in 1971, zeventien jaar na de eerste officieuze interland, speelde het Nederlandse vrouwenelftal een wedstrijd die officieel werd erkend door de UEFA en FIFA, tegen Frankrijk (0-4). In datzelfde jaar stemde de KNVB toe om een fusie aan te gaan met de door vrouwen opgerichte Damesvoetbalbond, waarmee een belangrijke stap werd gezet in de erkenning van vrouwenvoetbal in Nederland.
De Eerste Vrouwelijke Voetbalwedstrijd in Nederland
Op 25 juli 1920 vond de eerste geregistreerde vrouwenvoetbalwedstrijd van Nederland plaats. De Amsterdamse voetbalclub Wittenburg, die slechts drie jaar bestond, had een vrouwenelftal samengesteld dat opzien baarde. Verschillende media plaatsten een teamfoto, waarmee het de oudste Nederlandse foto van vrouwelijke voetballers is. Hoewel het onzeker is of deze vrouwen ooit een wedstrijd tegen een ander team hebben gespeeld, leidde het bestaan van Wittenburg indirect tot de eerste vrouwenvoetbalwedstrijd op Nederlands grondgebied.
De wedstrijd vond plaats op de velden van OSV in Oostzaan, tegen een plaatselijk gelegenheidselftal met vrouwelijke leden van de korfbalvereniging Unie. Het team van Unie scoorde na tien minuten het eerste en enige doelpunt. Ondanks deze primeur bleef de doorbraak van het vrouwenvoetbal in Nederland uit. De voetbalbond stond het niet toe en dreigde met zware straffen voor clubs die ruimte boden aan vrouwelijke spelers. Ook burgemeesters legden een speelverbod voor vrouwen op, zoals Amsterdam in 1935. Bovendien kregen deze vrouwelijke pioniers geen steun van de feministische beweging uit die tijd.
Lees ook: Olympische basketbaltriomfen van Amerika
Vrouwenvoetbal op de Olympische Spelen: Een Late Intrede
Hoewel de Olympische Spelen al sinds 1896 bestaan, duurde het tot 1996 voordat vrouwenvoetbal officieel werd opgenomen in het programma. De eerste editie van het olympisch vrouwenvoetbaltoernooi vond plaats in Atlanta, Verenigde Staten, met acht deelnemende teams. Het toernooi werd gewonnen door de Verenigde Staten, die in de finale China versloegen met 2-1.
De late introductie van vrouwenvoetbal op de Olympische Spelen weerspiegelt de algemene maatschappelijke positie van vrouwen in de sport. Pierre de Coubertin, de grondlegger van de moderne Olympische Spelen, was geen voorstander van vrouwen in de sport. Hij beschouwde sport als een mannelijke aangelegenheid en vond dat vrouwen zich beter konden richten op het aanmoedigen van de mannelijke atleten.
De Olympische Spelen van 1900: Een Voorzichtige Opening voor Vrouwen
Ondanks de weerstand van Coubertin, deden er tijdens de Olympische Spelen van 1900 in Parijs voor het eerst vrouwen mee. Van de 997 sporters waren er 22 vrouw, die deelnamen aan sporten als tennis, zeilen, boogschieten, golf en croquet. Dit waren typische elitesporten die ook door vrouwen werden beoefend. De organisatie van de wereldtentoonstelling, die tegelijkertijd met de Spelen plaatsvond, zag de vooruitgang van vrouwen in de sport en besloot om onderdelen voor vrouwen in te plannen.
De eerste vrouwelijke olympisch kampioen in de moderne tijd was de Zwitserse zeilster Hélène de Pourtalès, die in mei 1900 met haar zeilboot Lérina de twee wedstrijden voor zeilboten van 1 tot 2 ton won. Haar man zat aan het roer, terwijl Hélène en haar neef de crew complementeerden.
De Opkomst van Vrouwen in de Sport: Een Maatschappelijke Verandering
De deelname van vrouwen aan de Olympische Spelen van 1900 was een belangrijke stap in de emancipatie van vrouwen in de sport. Hoewel de weg naar volledige gelijkheid nog lang was, toonde het aan dat vrouwen wel degelijk in staat waren om op hoog niveau te sporten. De groeiende populariteit van vrouwenvoetbal en andere sporten heeft de afgelopen decennia bijgedragen aan een verandering in de maatschappelijke opvattingen over vrouwen en sport.
Lees ook: Een terugblik op de glorieuze Olympische geschiedenis van het Nederlandse dameshockey.
In de jaren tachtig steeg het aantal vrouwelijke deelnemers aan de Olympische Spelen voor Nederland. In 2016 bestond voor de eerste keer de meerderheid van de Nederlandse ploeg uit vrouwen. De Olympische beweging weerspiegelt daarmee de algemene maatschappelijke positie van vrouwen in de afgelopen eeuw.
Pioniers en Inspiratiebronnen
De ontwikkeling van vrouwenvoetbal is te danken aan de inspanningen van vele pioniers, zoals Lenie van Wensveen-van der Jagt en Alice Milliat. Milliat streed voor deelname van meer vrouwen aan de Spelen. Ze was mede oprichter van de Fédération Sportive Féminine Internationale (FSFI) en hielp mee met de organisatie van de Olympische Vrouwenspelen, wat een groot (commercieel) succes werd. Deze vrouwen hebben de weg vrijgemaakt voor de huidige generatie voetbalsters, die de vruchten plukken van hun harde werk en vastberadenheid.
De Toekomst van het Olympische Damesvoetbal
Het olympisch damesvoetbaltoernooi is uitgegroeid tot een belangrijk onderdeel van de Olympische Spelen. De wedstrijden trekken veel publiek en de prestaties van de voetbalsters inspireren jonge meisjes over de hele wereld om te gaan voetballen. De Nederlandse sport viert een jubileum, precies honderd jaar geleden was Rie Beisenherz de eerste Nederlandse vrouw op de Olympische Spelen. Bij de Olympische Spelen zal de verdeling tussen mannelijke en vrouwelijke deelnemers grotendeels gelijk zijn.
Precies honderd jaar na de eerste geregistreerde vrouwenvoetbalwedstrijd in Nederland, zou het olympisch vrouwenvoetbaltoernooi beginnen. De Nederlandse sport viert een jubileum! Aan de Olympische Spelen van 1896 in Athene mochten geen vrouwen meedoen. In diezelfde periode zijn steeds meer sporten geopend voor vrouwen, met het boksen in 2012 als laatste. Zo zien we de ontwikkeling van een complete uitsluiting in 1896 tot de enigszins gelijkwaardige behandeling van nu. De olympische beweging weerspiegelt daarmee de algemene maatschappelijke positie van vrouwen in de afgelopen eeuw.
Lees ook: Geschiedenis Olympisch basketbal
tags: #olympische #spelen #dames #voetbal #geschiedenis