Hockey, een sport die wereldwijd door miljoenen mensen wordt beoefend, heeft een rijke en boeiende geschiedenis, vooral als het gaat om de Olympische Spelen. Van de vroege vormen in oude beschavingen tot de moderne variant die we vandaag kennen, heeft hockey een opmerkelijke evolutie doorgemaakt. Dit artikel belicht de reis van hockey als Olympische sport, de Nederlandse successen en de toekomstige ontwikkelingen.
De Oorsprong van Hockey
De exacte oorsprong van hockey is gehuld in mysterie, maar er zijn aanwijzingen dat de sport al duizenden jaren geleden werd beoefend. Oude beschavingen zoals de Grieken, Romeinen en Azteken speelden sporten die leken op hockey, waarbij spelers een bal met een gebogen stok moesten slaan. Deze vroege vormen van hockey waren echter anders dan de sport die we tegenwoordig kennen, maar ze legden wel de basis voor de ontwikkeling van het moderne hockey.
In de Middeleeuwen speelden de Britten een spel genaamd Bandy-on-ice. Omdat zij op voornamelijk harde ondergronden als ijs en hard zand speelden, maakten ze de onderkant van hun stick krommer. De naam van het spel verandert dan in Hockey-on-ice, waarbij hockey vermoedelijk verwijst naar de kromming (hook) van de stick.
De Ontwikkeling van Modern Hockey
In de 19e eeuw begon hockey zich te ontwikkelen tot de moderne sport die we nu kennen. Net als andere moderne sporten zoals voetbal en rugby, is hockey een Britse uitvinding uit de negentiende eeuw. In Engeland werden de eerste officiële hockeyregels opgesteld en ontstonden de eerste hockeyclubs. Het spel werd gespeeld met een houten bal en een houten hockeystick, en de regels waren nog erg eenvoudig. Geleidelijk aan verspreidde de sport zich over de rest van Europa en naar andere delen van de wereld. Deze periode markeerde het begin van de gestandaardiseerde hockeyregels en de oprichting van officiële hockeyorganisaties.
In Nederland werd hockey pas in 1891 geïntroduceerd door Pim Mulier. Het waren ook hier de ijshockeyers (die toen bandyspelers heetten) die in Haarlem in de zomermaanden op gras gingen spelen. De oprichting van de eerste hockeyclub volgde in 1892 in Amsterdam en in 1898 werd de Nederlandsche Hockey en Bandy Bond (NHBB) opgericht. Op 8 oktober 1898 was de oprichting van de Nederlandsche Hockey- en Bandy Bond, inmiddels bekend als de KNHB. Het duurde dertig jaar voordat die sport doorbrak.
Lees ook: Olympische basketbaltriomfen van Amerika
Aanvankelijk was hockey nog een exclusieve herenaangelegenheid. Dames moesten wachten tot 1910 voordat ze lid konden worden van een hockeyclub, maar wel onder de strikte voorwaarde dat ze “alleen Dinsdag en Donderdag-middag en Zondag’s tot 12 uur spelgelegenheid kregen”. Tot 1925 speelden de Nederlandse hockeyers volgens eigen regels. De hockeybal was zacht. De slagcirkel bestond niet en de stick had twee platte kanten.
Hockey als Olympische Sport
Een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van hockey was de introductie van de sport op de Olympische Spelen in 1908. Hoewel hockey al eerder op de Spelen was verschenen als demonstratiesport, was dit de eerste keer dat het een officieel onderdeel was van het programma. Het verdween hierna nog een paar keer van het programma maar sinds de zomerspelen van 1928 in Amsterdam staat hockey vast op het programma. Enkel het mannentoernooi was toen onderdeel van de sport, want pas sinds 1980 werd het vrouwenhockey als onderdeel toegevoegd.
Voor het oog van 35.000 toeschouwers wordt Nederland tweede achter India op de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam. Hockey is in één klap populair in Nederland. De toewijzing van de Spelen van 1928 aan Amsterdam dankte de oprichting van de eerste Nederlands hockeyclub A.H.&B.C. Amsterdam aan een onderonsje tussen twee baronnen die goede vrienden waren: IOC-voorzitter Pierre de Coubertin en het Nederlandse IOC-lid Van Tuyll van Serooskerken.
Olympische Primeurs in Amsterdam
Amsterdam had talloze olympische primeurs. Op de grote schaal van de marathontoren bij het stadion werd tijdens de opening voor het eerst het olympisch vuur ontstoken. Dat gebeurde niet door een beroemdheid maar door een eenvoudige beambte van het gemeentelijk gasbedrijf. Voor het eerst ook opende Griekenland het landendéfile bij de openingsceremonie, wat later ook steeds het geval zou zijn. In Amsterdam werd de afstand van de marathonloop definitief vastgesteld op 42 km en 195 m. Een iets minder aardige primeur was dat voor het eerst sinds 1904 de Spelen niet werden geopend door het staatshoofd, maar door prins Hendrik.
Vrouwen in de Olympische Spelen
Vrouwen maakten in 1928 hun olympisch debuut bij atletiek en gymnastiek. Pierre de Coubertin, afgetreden als IOC-voorzitter in 1925, liet in een boodschap aan Amsterdam weten daar zeer op tegen te zijn. Atletiek zou veel te inspannend voor vrouwen zijn.
Lees ook: Een terugblik op de glorieuze Olympische geschiedenis van het Nederlandse dameshockey.
Nederlandse Prestaties in 1928
Nederland deed het trouwens toch uitstekend bij deze Spelen op eigen bodem. In het officieuze eindklassement werd de zesde plaats bezet.
Nederlandse erelijst (1928):
Goud (6)
- Turnen: vrouwenteam
- Zwemmen: Marie 'Zus' Braun (100 meter rugslag)
- Wielrennen: Bernard Leene en Daan van Dijk (tandem)
- Boksen: Bep van Klaveren (vedergewicht)
- Paardensport: Charles Ferdinand Pahud de Mortanges (samengestelde wedstrijd individueel)
- Paardensport: militaryteam (samengestelde wedstrijd team)
Zilver (9)
- Atletiek: Lien Gisolf (hoogspringen)
- Hockey: mannenteam
- Paardensport: Gerard de Kruijff (military)
- Wielrennen: Gerard Bosch van Drakestein (1 km tijdrit)
- Wielrennen: Antoine Mazairac (1000m sprint)
- Wielrennen: achtervolgingsteam
- Zeilen: 8 meter klasse
- Zwemmen: Marie Braun (400m vrije slag)
- Zwemmen: Marie Baron (200m schoolslag)
Brons (4)
- Boksen: Karel Miljon (-81 kg)
- Gewichtheffen: August Scheffer (-75 kg)
- Gewichtheffen: Jan Verheijen (-82,5 kg)
- Paardensport: ruiteréquipe (dressuur)
De eerste gouden medaille in het vrouwenhockey werd behaald door Zimbabwe. Recordhouder van het mannentoernooi is India met maar liefst 8 gouden medailles, waarvan er zes achtereenvolgend werden gewonnen tussen 1928 and 1956.
Lees ook: Geschiedenis Olympisch basketbal
Sindsdien is hockey een vast onderdeel gebleven van de Olympische Spelen, met uitzondering van een korte onderbreking in 1924. De olympische status van hockey heeft bijgedragen aan de wereldwijde erkenning en groei van de sport.
Technologische Ontwikkelingen in Hockey
In de loop der jaren heeft hockey ook op technologisch vlak grote ontwikkelingen doorgemaakt. Waar de eerste hockeysticks nog van hout waren gemaakt, worden tegenwoordig geavanceerde materialen zoals carbon en fiberglas gebruikt. Ook de hockeyballen zijn sterk verbeterd, met betere gripoppervlakken en aerodynamica. Deze technologische vooruitgang heeft bijgedragen aan de snelheid en dynamiek van het moderne hockeyspel. Bovendien hebben innovaties op het gebied van kunstgras de speelomstandigheden en de algehele beleving van de sport verder verbeterd.
Hockey op de Olympische Spelen 2024 in Parijs
Hockey op de Olympische Spelen van 2024 in Parijs vindt plaats van 27 juli t/m 9 augustus. Er wordt in deze periode door zowel de mannen als de vrouwen een hockeytoernooi gehouden in het Stade Yvesdu Manoir. Dit stadion ligt in Colombes, wat een voorstad is van Parijs. Bij beide toernooien plaatsen 12 landen zich voor het hockey op de Olympische Spelen 2024.
Het hockey op de Olympische Spelen 2024 zal natuurlijk wel gewoon 11 tegen 11 zijn maar er zijn ook regels die minder oud zijn. Zo duurt een wedstrijd 60 minuten welke zijn opgedeeld in 4 kwarten. Bij een gelijkspel in de knock-out fase komt er geen verlenging maar zijn er direct de zenuwslopende shoot-outs.
Bij zowel de mannen als de vrouwen zijn de 12 landen verdeeld over 2 groepen van zes landen. In deze groepen gaan maar liefst vier landen door naar de kwartfinale van het toernooi. Het programma van het hockeytoernooi op de Olympische Spelen 2024 in Parijs begint op 27 juli met de groepswedstrijden. Vanaf 4 augustus is de poulefase afgerond en zal de knock-out fase beginnen met daarin de kwartfinale, halve finale en natuurlijk de finale. De finales van het hockey op de Olympische Spelen in Parijs staan op het programma voor 8 en 9 augustus.
Het hockey stadion op de Olympische Spelen in Parijs is het Yves du Manoir stadion en biedt plaats aan 15.000 toeschouwers. Het stadion ligt buiten het centrum van Parijs, in een noordelijke voorstad van Parijs, Colombes. Heel ver weg zullen de sporters niet hoeven te reizen naar het hockey stadion, dit is namelijk maar 9km van het olympisch dorp af. Het Stade Olympique Yves du Manoir is het enige stadion van de Olympische Spelen in Parijs dat ook voor de Spelen van 1924 in Parijs werd gebruikt.
Hockey op de Olympische Spelen 2024 wordt de laatste keer dat er op groot toernooi gebruik wordt gemaakt van een waterveld. De hockeybond heeft namelijk besloten om na de zomerspelen van Parijs over te stappen op een ander type veld. Op dit veld hoeft dan geen water meer gesproeid te worden maar blijft de snelheid van het spel wel intact.
Deelnemende Landen in 2024
De Nederlandse mannen hebben zich geplaatst voor de Olympische Spelen. De overige deelnemers van het hockey op de Olympische spelen 2024:
- Australië
- Argentinië
- België
- Duitsland
- Frankrijk
- Groot-Brittanië
- Ierland
- India
- Nederland
- Nieuw-Zeeland
- Spanje
- Zuid-Afrika
De Nederlandse vrouwen hebben zich ook weten te plaatsen voor het hockey op de Olympische Spelen 2025.
Kansen voor Nederland in Parijs 2024
De kans op eremetaal voor zowel de Nederlandse mannen als de Nederlandse vrouwen is groot, beide draaien ze mee in de wereldtop. Er is namelijk een grote kans dat de Nederlandse vrouwen en mannen om de medailles gaan spelen op de Olympische Spelen 2024 hockey.
Regerend Olympisch kampioen bij de vrouwen is dan ook Nederland, na een 3-1 overwinning op aartsrivaal Argentinië. Het Nederlandse damesteam domineert al jarenlang het vrouwenhockey, het is zowel de regerend Olympisch kampioen, Wereldkampioen en Europees kampioen. Op de Olympische Spelen van Parijs zijn ze dan ook de absolute topfavoriet voor de gouden medaille. In totaal hebben de Nederlandse vrouwen vier keer goud gewonnen, in 1984, 2008, 2012 en 2020.
Als je de geschiedenis bekijkt van de Nederlandse hockeymannen op de Olympische Spelen zul je zien dat ze altijd meestrijden om de medailles. Echter strandde de mannen in 2020 op de Olympische Spelen van Tokyo al in de kwartfinale. Het Nederlands mannenelftal is 2x met de gouden medaille naar huis gegaan. Dit gebeurde in de editie van 1996 in Atlanta en een editie later in Sydney 2000. Met de nieuwe coach, Jeroen Delmee en een sterk verjongde selectie gaan ze in Parijs op jacht naar de gouden plak.
Bekende Namen in de Nederlandse Hockeywereld
Het Nederlands hockeyteam staat bekend om zijn talent en vastberadenheid. Een aantal opmerkelijke figuren hebben een stempel gedrukt op de sport:
- Roepie Kruize: Jan Hendrik Roepie Kruize werd geboren op 18 januari 1925. Nog steeds is die achternaam heel bekend in het hockey. Roepie Kruize scoort in 1950 tegen Frankrijk.
- Piet Roodenburgh: Op 15 december 1944 werd Piet Roodenburgh doodgeschoten vanwege verzetswerk. Hij was één van de bekendste hockeyers van zijn tijd, spelend voor Amsterdam en het Nederlands elftal.
- Bert en Hans Kuik: Op 3 november 1944 werden twee leden van de Arnhemsche Hockeyclub door de Duitsers doodgeschoten op de golfbaan van Rozendaal. Het ging om de broers Bert en Hans Kuik, die een belangrijke rol speelden in het jongerenverzet in die regio.
- Eva de Goede en Lidewij Welten: Plotseling kreeg aanvoerder Eva de Goede na de gewonnen olympische finale tegen Argentinië (3-1 winst) een telefoon in haar handen geduwd. De Goede is nu drievoudig olympisch kampioen. Behalve de Olympische Spelen van Tokio won ze ook die van Beijing (2008) en van Londen (2012). Op haar cv staat tevens de zilveren medaille van Rio de Janeiro. Datzelfde palmares heeft Lidewij Welten, voor wie dit ook haar vierde Spelen waren.
- Ireen van den Assem: De speelsters van Oranje gaan op de foto met het shirt van Ireen van den Assem. Wanneer we het even wat minder ging, moesten we maar naar het shirtje kijken. Het hele toernooi heeft hij bij ons in de ruimte gehangen.
- Marijn van Veen: Marijn van Veen is begon haar hockeycarrière op jonge leeftijd. En nu? Een essentieel onderdeel van TeamNL. Ze haalt het beste uit zichzelf. En haar team. Dat leidt tot succes. Haar creativiteit en scherpte maken haar niet alleen een belangrijke speler, maar ook een inspiratiebron van jonge hockeyers.
- Thierry Brinkman en Jip Janssen: Sterren in het Nederlandse hockeyteam zijn onder mee aanvoerder Thierry Brinkman en strafcornerkanon Jip Janssen.
- Frederique Matla, Felice Albers en Xan de Waard: In het team zitten meerdere speelsters die al eens zijn uitgeroepen tot wereldspeelster van het jaar zoals Frederique Matla, Felice Albers en Lidewij Welten. De aanvoerster van het team is Xan de Waard.
- Paul van Ass: Voor het eerst met zijn vader Paul van Ass, de bondscoach van de vrouwen. Zijn kracht? Scherp strategisch inzicht. Het vermogen om het spel te doorgronden. Helemaal klaar voor de jacht naar prijzen.
De Toekomst van Hockey
Hockey blijft continu groeien als sport. Met de toenemende populariteit en de voortdurende technologische innovaties ziet de toekomst van hockey er veelbelovend uit. Of het nu gaat om nieuwe trainingsmethoden of de introductie van nieuwe competities, hockey zal zich ongetwijfeld blijven ontwikkelen en sportliefhebbers over de hele wereld aantrekken. Hockey. Kracht, techniek en onverzettelijkheid. Met een indrukwekkende geschiedenis en talloze medailles is het Nederlandse hockeyteam wereldberoemd.
tags: #olympische #spelen #hockey #geschiedenis