Knieblessure bij zaalvoetbal: Behandeling en preventie

Zaalvoetbal, met zijn snelle wendingen en hoge intensiteit, brengt een aanzienlijk risico op knieblessures met zich mee. Een veelvoorkomende blessure onder zaalvoetballers is de meniscusblessure, ook wel bekend als een "voetbalknie". Dit artikel bespreekt de oorzaken, symptomen, behandeling en preventie van knieblessures, met speciale aandacht voor meniscusletsel bij zaalvoetballers.

Wat is een meniscus en hoe raakt deze beschadigd?

In elke knie bevinden zich twee menisci, een binnen- en een buitenmeniscus, die fungeren als schokdempers tussen het boven- en onderbeen. Een meniscus is een halvemaanvormig schijfje van soepel kraakbeen. De menisci zorgen voor:

• Het opvangen van de drukbelasting in de knie
• Stabiliteit van de knie
• Voeding van het gewrichtskraakbeen
• Smering van de knie

Een meniscusscheur ontstaat meestal door een plotselinge draaibeweging van de knie, vaak tijdens sportactiviteiten. Bij zaalvoetbal, waar snelle kap- en draaibewegingen frequent voorkomen, is het risico op een meniscusscheur verhoogd. Als de voet met het onderbeen te ver naar buiten draait ten opzichte van het bovenbeen, wordt doorgaans de binnenmeniscus beschadigd. Draait het onderbeen te ver naar binnen, dan kan de buitenmeniscus beschadigd raken. De binnenmeniscus raakt veel vaker beschadigd, omdat deze stevig vast zit aan het gewrichtskapsel. Hierdoor geeft de meniscus veel minder mee als er onverwacht grote kracht op uitgeoefend wordt. Naast acute meniscusblessures zijn er ook meniscusblessures die geleidelijk ontstaan. Dit is een soort van materiaalmoeheid; kleine haarscheuren in de meniscus die op den duur klachten veroorzaken.

Symptomen van een meniscusscheur

Een meniscusscheur kan verschillende symptomen veroorzaken, waaronder:

• Pijn aan de zijkant van de knie waar de scheur zich bevindt.
• Zwelling van de knie als gevolg van vochtophoping.
• Een gevoel van blokkade of "op slot" zitten van de knie, waardoor het moeilijk is om de knie volledig te strekken of buigen.
• Pijn bij het belasten van de knie.
• Regelmatig dikke knie na het voetballen.

Het is belangrijk om te onthouden dat de symptomen kunnen variëren afhankelijk van de ernst en de locatie van de scheur.

Lees ook: Voorkom knieblessures bij volleybal

Diagnose van een meniscusscheur

De diagnose van een meniscusscheur wordt gesteld op basis van een combinatie van factoren:

• Anamnese: De arts zal vragen stellen over de manier waarop de blessure is ontstaan en de symptomen die u ervaart.
• Lichamelijk onderzoek: De arts zal de knie onderzoeken op zwelling, pijn en bewegingsbeperkingen. Er kunnen specifieke tests worden uitgevoerd om de meniscus te beoordelen.
• Aanvullend onderzoek: In sommige gevallen kan een röntgenfoto worden gemaakt om andere oorzaken van de pijn uit te sluiten. Een MRI-scan kan worden gebruikt om de meniscus en andere structuren in de knie in detail te bekijken. Als de combinatie van je klachten en de bevindingen bij lichamelijk onderzoek ondubbelzinnig wijst op een meniscusletsel, hoeft er geen MRI-onderzoek plaats te vinden. Je kan dan direct op de opnamelijst voor een kijkoperatie geplaatst worden.

Behandeling van een meniscusscheur

De behandeling van een meniscusscheur is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de ernst van de scheur, de leeftijd en het activiteitenniveau van de patiënt.

Conservatieve behandeling:

In milde gevallen kan een conservatieve behandeling voldoende zijn. Deze behandeling omvat:

• Rust: Vermijd activiteiten die de knie belasten.
• IJs: Breng ijs aan op de knie om de zwelling te verminderen. Doe dit gedurende 15-20 minuten meerdere keren per dag. (Plaats het ijs niet direct op de huid; gebruik in plaats daarvan een doek als tussenlaag.
• Compressie: Draag een compressieverband om de zwelling te verminderen.
• Elevatie: Houd de knie omhoog om de zwelling te verminderen.
• Pijnstillers: Paracetamol of ibuprofen kunnen worden gebruikt om de pijn te verlichten. Gebruik maximaal vier keer per dag 1000 mg paracetamol, niet langer dan een tot twee weken. Als dat onvoldoende helpt, kunt u in overleg met de dokter een andere pijnstiller proberen, zoals ibuprofen, diclofenac of naproxen.
• Fysiotherapie: Een fysiotherapeut kan u helpen met oefeningen om de spieren rond de knie te versterken en de bewegelijkheid te verbeteren. Als je het been een tijdje minder gebruikt, wordt de bovenbeenspier (quadriceps) aan de voorkant van jouw been snel dunner en zwakker. Voorkom dit door uw bovenbeenspier te oefenen:Ga zitten met gestrekt been.Probeer nu uw gestrekte been een klein stukje op te tillen, zodat uw voet een klein beetje omhoog komt.Is dat nog te zwaar, doe dan hetzelfde maar zonder dat uw voet omhoog komt. Uw voorste bovenbeenspier spant zich dan aan.Span de spier 10 seconden aan en ontspan dan 10 seconden. Doe dit tien keer.Doe deze oefening drie of vier keer per dag.
• Krukken: Voor het lopen in en om het huis kunt u krukken gebruiken.

Operatieve behandeling:

Als de conservatieve behandeling niet effectief is of als de knie op slot blijft zitten, kan een operatie nodig zijn. De meest voorkomende operatie voor een meniscusscheur is een kijkoperatie (arthroscopie). Tijdens deze operatie verwijdert de chirurg het beschadigde deel van de meniscus of probeert hij de scheur te hechten. Het doel van een kijkoperatie is zo min mogelijk schade aan het kniegewricht toe te brengen en zoveel mogelijk van de beschadigde meniscus (en dus van zijn functie) te behouden. Als een knie echt op slot zit en dit niet verholpen kan worden, moet de kijkoperatie binnen enkele dagen plaatsvinden. Dit om kraakbeenschade in de knie te voorkomen.

Revalidatie na een operatie:

Na een operatie is het belangrijk om een revalidatieprogramma te volgen om de knie te herstellen. Het revalidatieprogramma is maatwerk en dient zorgvuldig gepland te worden. Een goed revalidatieprogramma:

Lees ook: Verbeter je volleybalprestaties

• Moet voldoende flexibel zijn;
• Heeft realistische doelstellingen;
• Moet aangepast worden aan de kenmerken en mogelijkheden van de voetballer;
• Vereist teamwork van de chirurg, de voetballer, de fysiotherapeut, de verzorger en de trainer/coach;
• Kent geen tijdsdruk.

Het revalidatieprogramma omvat meestal:

• Oefeningen om de bewegelijkheid van de knie te verbeteren.
• Oefeningen om de spieren rond de knie te versterken.
• Balansoefeningen.
• Functionele oefeningen, zoals fietsen en aquajoggen.
• Geleidelijke terugkeer naar sportactiviteiten. Herwinnen van de bewegelijkheid in je knie gebeurt in deze fase meestal met behulp van een (sport)fysiotherapeut. Direct na de operatie beweeg je je voort op krukken, waarbij je je knie volledig ontlast. Je mag je knie (met krukken) weer gaan belasten, als: Je het been gestrekt kan heffenDe pijn en de zwelling bijna geheel weg zijnJe voldoende spierkracht en beheersing van je knie hebt. Als je zonder pijn kan wandelen, mag je de krukken wegdoen (meestal na een tot twee weken). De krachttraining bestaat in deze fase voornamelijk uit statische, spierversterkende oefeningen. Krachttraining Als je de statische krachttraining pijnvrij kunt uitvoeren, gaat de fysiotherapeut over naar dynamische vormen van krachttraining. Dit wordt opgebouwd in belasting. Functionele oefeningen zijn onder andere fietsen, aquajoggen, balansoefeningen en uitvalspassen. De laatste fase van je revalidatieprogramma begint met het hervatten van de looptraining. Eerst ga je joggen en doe je een rustige duurloop in een rechte lijn. Daarnaast werk je aan je looptechniek. Na verloop van tijd voer je geleidelijk de loopsnelheid op en ga je ook je wendbaarheid trainen. Daarna hervat je de training met de bal: passen, trappen, dribbelen met de bal, drijven met de bal en oefenen van kap-en draaimoment. Vervolgens kan je geleidelijk weer meedoen met de groepstraining. Eerst doe je alleen lichte combinatieoefeningen. Daarna ook de zwaardere combinatieoefeningen en vervolgens kan je weer meedoen met partijspelen. Uiteindelijk kan je dan via invalbeurten weer volledige wedstrijden gaan spelen. Het is wel verstandig in deze fase door te gaan met krachttraining en stabiliserende oefeningen voor je knie.

Behandelaars, trainer/coach en speler moeten goed rekening houden hoe het kniegewricht reageert bij het opbouwen van de belasting. Als je overstapt naar een hoger belastingsniveau en je knie doet pijn of zwelt op, blijf dan nog tijdelijk oefenen op het niveau van belasting die je knie goed verdraagt.

Preventie van knieblessures bij zaalvoetbal

Hoewel meniscusletsels niet altijd te voorkomen zijn, zijn er wel een aantal maatregelen die u kunt nemen om het risico te verminderen:

• Goede warming-up: Begin elke training en wedstrijd met een goede warming-up om de spieren en gewrichten voor te bereiden op de inspanning.
• Aangepaste schoenen: Zorg voor goed op de toestand van het speelveld aangepaste voetbalschoenen.
• Concentratie: Voetbal heel geconcentreerd en let goed op waar je tegenstanders en medespelers zich bevinden.
• Vermijd onnodige risico's: Neem geen onnodige risico's in een wedstrijd. Zo is een sliding tackle een noodmaatregel, die je bij uitzondering moet uitvoeren en zeker niet op het middenveld.
• Balansoefeningen: Besteed extra aandacht aan balansoefeningen voor het kniegewricht. Dit geldt zeker voor spelers die al eens een verstuiking van dit gewricht opgelopen hebben.
• Goede revalidatie: Zorg voor een goede revalidatie na een eerder doorgemaakte knieblessure met specifieke aandacht voor de ontwikkeling van goede kracht van de bovenbeenspieren en een goede balansbeheersing van de knie.
• Versterk de spieren rond de knie: Versterk de spieren rond de knie, met name de quadriceps en bilspieren, om stabiliteit te bieden. Daarnaast is het belangrijk om de core stability te verhogen.

Andere veelvoorkomende knieblessures bij zaalvoetbal

Naast meniscusletsels komen ook andere knieblessures voor bij zaalvoetballers, waaronder:

• Kruisbandletsel: Een scheur in de voorste kruisband is een ernstige blessure die vaak een operatie vereist. De revalidatie van een voorste kruisband ruptuur is lang en duurt tussen de negen en twaalf maanden. De revalidatie van een voorste kruisband ruptuur zonder operatie duurt ook enkele maanden tot een jaar.
• Kniebandletsel: Pijn aan de binnenkant van de knie kan duiden op een blessure aan de binnenste knieband.
• Patellofemoraal pijnsyndroom: Dit is een blessure die klachten rond of onder de knieschijf (patella) geeft. Dit is een blessure die vooral voorkomt bij jongere voetballers. De beweeglijkheid van de knieschijf speelt hierbij een belangrijke rol.
• Jumpers knee: Bij een jumpers knee is de kniepees aangedaan.
• Osgood-Schlatter: Als de pijn op de knobbel net onder de kniepees zit, dan kan dit duiden op Osgood-Schlatter.

Lopersknie (Iliotibiale band frictie syndroom)

Pijn aan de knie is een veel voorkomend probleem bij voetballers. Dit kan verschillende oorzaken hebben zoals pijn veroorzaakt door de knieschijf of problemen met de meniscus. Maar vaak zien we ook mensen met een lopersknie of te wel iliotibale band frictie syndroom. Hoe deze zeurende pijn in de knie, oftewel lopersknie, precies ontstaan is nog niet helemaal duidelijk maar er zijn meerdere theorieën. De eerste en een van de meest bekende theorieën is dat er wrijving ontstaat tussen de iliotibiale band en de het buitenste en de laterale condyl van het onderbeen (zie foto). Deze band en het stukje bot zouden namelijk contact maken tijdens het buigen van de knie, wanneer de knie de grond raakt. Dit geeft wrijving tussen de twee structuren. Aangezien tijdens het rennen of hardlopen heel vaak de voet neerzet, gebeurt dit regelmatig. Maar de wrijving tussen deze twee structuren is nog niet met zekerheid aangetoond. Er zijn een aantal risicofactoren die je kunt vermijden of waar je op kunt anticiperen als sporter. Denk hierbij aan externe- en interne factoren. Zo kan je bij de externe risicofactoren denken aan trainingsfouten of het rennen in de heuvels. Gelukkig zijn er als het goed is geen heuvels op een voetbalveld! Fouten in de manier waarop je traint worden gezien als het concept ‘too much, too soon’ wat betekent te veel en te vroeg. Bij interne risicofactoren in de bouw van je lichaam moet je denken aan onder andere een draaiing in het onderbeen, verzwakte spieren in de heup of een vergrote kantelbeweging in de voet. Om deze klachten dus te voorkomen of behandelen kun je langs gaan bij de fysiotherapeut of podotherapeut.

Lees ook: Optimaliseer je hockey spel met de juiste knie bescherming

tags: #knie #blessure #zaalvoetbal #behandeling