De kampioensschaal en de KNVB Beker zijn twee van de meest prestigieuze prijzen in het Nederlandse voetbal. Ze vertegenwoordigen respectievelijk de suprematie in de Eredivisie en de triomf in het nationale bekertoernooi. Dit artikel duikt in de rijke geschiedenis van deze trofeeën, belicht memorabele momenten en onderzoekt de culturele betekenis ervan voor zowel clubs als supporters.
De Kampioensschaal: Een Trofee van Gelderse Makelij
Sinds 1985 ontvangt de kampioen van de Eredivisie een zilveren schaal. De schaal wordt vervaardigd door de Tingieterij in Alphen. Jurgen van Zon maakte in de loop der jaren talloze grote en kleine exemplaren. De grote is voor 's lands beste voetbalclub, de kleine exemplaren komen vaak bij spelers en relaties terecht. Supporters kunnen daarnaast zelf hun slag slaan door in de webshop van de tingieterij een klein exemplaar aan te schaffen. Waarom de KNVB steeds weer bij zijn tingieterij uitkomt? "Misschien is het ons enthousiasme, maar ik denk toch dat de kwaliteit de doorslag geeft", lacht Van Zon. "De originele schaal en alle miniaturen maken we stuk voor stuk van tin. Of dat moeilijk is? Het is vrij zacht materiaal, dat goed te bewerken is."
De Eredivisie: Een Overzicht
De VriendenLoterij Eredivisie is de belangrijkste en hoogste voetbalcompetitie van Nederland en staat internationaal bekend als een aantrekkelijke, doelpuntrijke competitie, waarin talent volop tot wasdom kan komen. De club die zich aan het eind van dat seizoen de allereerste kampioen mocht noemen, was Concordia uit Rotterdam. De titel werd behaald via het spelen van een kampioenscompetitie, waarin de kampioenen van de districten tegen elkaar uitkwamen. Pas met het instellen van de Eredivisie in 1956/’57 kwam een einde aan die geografische indeling. In het eerste seizoen bestond de Eredivisie uit de volgende 18 clubs: Ajax, Amsterdam, BVV, DOS, Eindhoven, Elinkwijk, sc Enschede, Feyenoord, Fortuna ’54, GVAV, MVV, NAC, NOAD, PSV, Rapid JC, Sparta, VVV en Willem II. Van dit rijtje clubs hebben alleen Ajax, Feyenoord en PSV voortdurend in de Eredivisie gespeeld.
De eerste kampioen van de Eredivisie was Ajax. In totaal (inclusief de kampioenschappen van voor de invoering van de Eredivisie) hebben de Amsterdammers 36 landstitels bij elkaar gevoetbald. Ook PSV (25 titels) en Feyenoord (16) wisten zich meerdere malen tot beste van Nederland te kronen. Landstitels voor clubs buiten de traditionele top drie komen weinig voor. Slechts DOS (1958), Sparta (1959), DWS (1964), AZ (1981 en 2009) en FC Twente (2010) slaagden er in de kampioensschaal te veroveren. De prestatie van DWS is helemaal opvallend, de club uit Amsterdam promoveerde in het seizoen 1962/63 naar de Eredivisie om het seizoen daarna meteen kampioen te worden.
Voor iedere tien landstitels die een club verovert, mag een ster op het shirt worden gedragen. In Nederland zijn dat alleen Ajax (3 sterren), PSV (2 sterren) en Feyenoord (1 ster).
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Records in de Eredivisie
In de 66 jaar dat de Eredivisie bestaat, zijn vele records gevestigd en verbroken. Toch lijken sommige records voor de eeuwigheid. Het aantal van 43 doelpunten dat PSV’er Coen Dillen in het eerste Eredivisieseizoen (1956/’57) maakte, is nog altijd niet geëvenaard, laat staan verbeterd.
Ook het record van het snelste doelpunt staat al sinds 1982 vast: op 20 maart van dat jaar scoorde NAC-spits Koos Waslander al na 8 seconden tijdens de wedstrijd PEC Zwolle - NAC (1-2). Op 14 augustus 2022 werd dit record geëvenaard door Vito van Crooij in de wedstrijd Sparta Rotterdam - AZ (2-3). Ook hij opende al na 8 seconden de score namens de thuisclub.
Het record van de meeste doelpunten in één wedstrijd door één speler staat op naam van Afonso Alves. De Braziliaan wist in 2007 namens sc Heerenveen zevenmaal te scoren tegen Heracles.
Willy van der Kuylen is topscorer aller tijden van de Eredivisie, hij maakte liefst 311 doelpunten (waarvan 308 voor PSV en 3 voor MVV). De meest doelpuntrijke ontmoeting in de Eredivisie is - ook letterlijk - een klassieker: Feyenoord-Ajax eindigde in 1960 met de uitslag 9-5.
De grootste overwinning komt op naam van Ajax, dat in 2020 op bezoek bij VVV-Venlo met 0-13 won. De Amsterdammers wisten ook de meeste doelpunten in een seizoen te maken: 122 in 1966/’67.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Eredivisie CV
De 18 Eredivisieclubs hebben zich verenigd in een zelfstandige rechtsvorm, de Eredivisie CV (ECV). Deze houdt zich vooral bezig met de belangenbehartiging van de Eredivisieclubs op zowel nationaal als internationaal niveau, zoals de verkoop van de tv-rechten. Op nationaal gebied werkt de ECV nauw samen met de KNVB en de Coöperatie Eerste Divisie (CED).
Geen Kampioen in 2020
Vanwege de uitbraak van de coronapandemie - en het daaraan vanuit de overheid gekoppelde verbod op vergunningsplichtige evenementen - is de Eredivisie in het seizoen 2019/'20 niet uitgespeeld. De competitie is afgesloten zonder kampioen.
Kampioenen van de Eredivisie
Hieronder een overzicht van de winnaars van de Eredivisie door de jaren heen:
- 2025: PSV
- 2024: PSV
- 2023: Feyenoord
- 2022: Ajax
- 2021: Ajax
- 2020: Geen kampioen
- 2019: Ajax
- 2018: PSV
- 2017: Feyenoord
- 2016: PSV
- 2015: PSV
- 2014: Ajax
- 2013: Ajax
- 2012: Ajax
- 2011: Ajax
- 2010: FC Twente
- 2009: AZ
- 2008: PSV
- 2007: PSV
- 2006: PSV
- 2005: PSV
- 2004: Ajax
- 2003: PSV
- 2002: Ajax
- 2001: PSV
- 2000: PSV
- 1999: Feyenoord
- 1998: Ajax
- 1997: PSV
- 1996: Ajax
- 1995: Ajax
- 1994: Ajax
- 1993: Feyenoord
- 1992: PSV
- 1991: PSV
- 1990: Ajax
- 1989: PSV
- 1988: PSV
- 1987: PSV
- 1986: PSV
- 1985: Ajax
- 1984: Feyenoord
- 1983: Ajax
- 1982: Ajax
- 1981: AZ'67
- 1980: Ajax
- 1979: Ajax
- 1978: PSV
- 1977: Ajax
- 1976: PSV
- 1975: PSV
- 1974: Feyenoord
- 1973: Ajax
- 1972: Ajax
- 1971: Feyenoord
- 1970: Ajax
- 1969: Feyenoord
- 1968: Ajax
- 1967: Ajax
- 1966: Ajax
- 1965: Feyenoord
- 1964: DWS
- 1963: PSV
- 1962: Feyenoord
- 1961: Feyenoord
- 1960: Ajax
- 1959: Sparta
- 1958: DOS
- 1957: Ajax
De KNVB Beker: Een Weg naar Europees Voetbal
De KNVB Beker is het nationale voetbalbekertoernooi van Nederland. De winnaar van de beker plaatst zich voor de UEFA Europa League (voorheen UEFA Cup). Het toernooi staat open voor alle clubs die zijn aangesloten bij de KNVB, van profclubs tot amateurverenigingen.
De Johan Cruijff Schaal
Elk seizoen is het de eerste prijs die te winnen is: de Johan Cruijff Schaal. Vlak voor de aftrap van de nieuwe competitie nemen de winnaar van de Eurojackpot KNVB Beker en de kampioen van de Eredivisie het tegen elkaar op in het stadion van de regerend landskampioen. Een seizoensopening in stijl. Als de bekerwinnaar tevens de landstitel verovert, dan neemt de nummer twee van de Eredivisie de plaats in van de landskampioen. Dit gebeurde bijvoorbeeld in 1998 en 2002 toen Ajax ‘de dubbel’ won en in 2005 toen PSV beide prijzen pakte. En - meest recent - ook in 2021, toen Ajax zich zowel tot landskampioen als bekerwinnaar kroonde.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
De reeks ontmoetingen tussen de beker- en de landskampioen is in 1991 van start gegaan. De teams streden aanvankelijk om de PTT Telecom Cup, een naam die drie jaar later werd veranderd in Super Cup. Sinds 1996 staat de prijs bekend als de Johan Cruijff Schaal. Vanaf dat jaar was de Johan Cruijff ArenA 21 jaar lang de plaats van handeling. Met ingang van 2017 vormt het stadion van de regerend landskampioen het podium waar de wedstrijd wordt gespeeld.
De strijd tussen de bekerwinnaar en de landskampioen werd vanaf 1991 elf keer gewonnen door PSV, acht keer door Ajax, vier maal door Feyenoord, twee keer FC Twente en eenmaal door Utrecht, AZ en PEC Zwolle.
Ook SVV hoort in het rijtje winnaars thuis. In 1949 werd er immers ook al eens een wedstrijd gespeeld tussen de landskampioen (SVV) en de bekerwinnaar (Quick Nijmegen). SVV won in het Goffertstadion in Nijmegen met 2-0.
Van elk verkocht kaartje gaat één euro naar de Johan Cruyff Foundation. Hiermee kan de Cruyff Foundation sportactiviteiten ontwikkelen voor kinderen voor wie sport niet vanzelfsprekend is. Met sportprojecten voor kinderen met een handicap, door het inrichten van sportieve buitenruimte in aandachtsgebieden en maatschappelijke sportprogramma’s geeft de Cruyff Foundation kinderen de ruimte.
Vanwege de uitbraak van de coronapandemie - en het daaraan vanuit de overheid gekoppelde verbod op vergunningsplichtige evenementen - werden de competities en het Eurojackpot KNVB Bekertoernooi in het seizoen 2019/'20 niet uitgespeeld. Aangezien het seizoen werd afgesloten zonder kampioen en bekerwinnaar, startte het nieuwe seizoen 2020/'21 niet met de wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal.
Hieronder een overzicht van de winnaars van de Johan Cruijff Schaal door de jaren heen:
- 2025: PSV (Johan Cruijff Schaal XXIX)
- 2024: Feyenoord (Johan Cruijff Schaal XXVIII)
- 2023: PSV (Johan Cruijff Schaal XXVII)
- 2022: PSV (Johan Cruijff Schaal XXVI)
- 2021: PSV (Johan Cruijff Schaal XXV)
- 2020: Niet gespeeld
- 2019: Ajax (Johan Cruijff Schaal XXIV)
- 2018: Feyenoord (Johan Cruijff Schaal XXIII)
- 2017: Feyenoord (Johan Cruijff Schaal XXII)
- 2016: PSV (Johan Cruijff Schaal XXI)
- 2015: PSV (Johan Cruijff Schaal XX)
- 2014: PEC Zwolle (Johan Cruijff Schaal XIX)
- 2013: Ajax (Johan Cruijff Schaal XVIII)
- 2012: PSV (Johan Cruijff Schaal XVII)
- 2011: FC Twente (Johan Cruijff Schaal XVI)
- 2010: FC Twente (Johan Cruijff Schaal XV)
- 2009: AZ (Johan Cruijff Schaal XIV)
- 2008: PSV (Johan Cruijff Schaal XIII)
- 2007: Ajax (Johan Cruijff Schaal XII)
- 2006: Ajax (Johan Cruijff Schaal XI)
- 2005: Ajax (Johan Cruijff Schaal X)
- 2004: FC Utrecht (Johan Cruijff Schaal IX)
- 2003: PSV (Johan Cruijff Schaal VIII)
- 2002: Ajax (Johan Cruijff Schaal VII)
- 2001: PSV (Johan Cruijff Schaal VI)
- 2000: PSV (Johan Cruijff Schaal V)
- 1999: Feyenoord (Johan Cruijff Schaal IV)
- 1998: PSV (Johan Cruijff Schaal III)
- 1997: PSV (Johan Cruijff Schaal II)
- 1996: PSV (Johan Cruijff Schaal I)
- 1995: Ajax (Supercup)
- 1994: Ajax (Supercup)
- 1993: Ajax (PTT Telecom Cup)
- 1992: PSV (PTT Telecom Cup)
- 1991: Feyenoord (PTT Telecom Cup)
De Culturele Betekenis
De kampioensschaal en de KNVB beker zijn meer dan alleen trofeeën; ze zijn symbolen van clubtrots, lokale identiteit en de collectieve passie van supporters. De wedstrijden om deze prijzen zijn vaak beladen met emotie en rivaliteit, en de overwinningen worden uitbundig gevierd.
NAC Breda: Een Club met een Rijke Historie
NAC en Breda zijn twee woorden die in 1 adem worden uitgesproken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat NAC sinds haar oprichting in 1912 binnen de Bredase gemeenschap een zeer belangrijke en niet weg te denken plaats inneemt. De geschiedenis van NAC wordt gekenmerkt door vele hoogte- en dieptepunten. Onmiskenbare hoogtepunten zijn onder andere het landskampioenschap in 1921, het winnen van de KNVB Beker in 1973 en de deelname aan diverse Europa Cupduels. Uiteraard is NAC ook geconfronteerd met dieptepunten zoals degradaties, financiële perikelen met een haast faillisement als gevolg, de donkere oorlogsjaren en persoonlijke tragedies. Maar ondanks alles is steeds de bijzondere sfeer van NAC gebleven. Het meest bekend voorbeeld daarvan is het Avondje NAC, dat in heel Nederland een begrip is. Om de geschiedenis, traditie en cultuur van NAC in ere te houden is op initiatief van de Supportersraad, tegenwoordig Clubraad NAC geheten, en met steun van een groot aantal bij NAC betrokken personen het NAC Museum tot stand gebracht. Ook is er een tijdsbalk te zien waarop alle hoogte- en dieptepunten vanaf 1912 staan. In een afzonderlijke ruimte wordt een videofilm vertoond, waarin een aantal markante momenten uit de NAC historie zijn samengebracht. Speciale aandacht wordt er geschonken aan belangrijke en kleurrijke personen die een prominente rol binnen NAC hebben vervuld, zoals enkele ere-voorzitters en internationals. Al met al: Het NAC Museum is een ware aanwinst voor NAC. En is een uitgebreid bezoek zeker waard. Zo worden niet alleen trofeeën als de KNVB-beker (1973), de kampioensschaal (2000), de (lands)kampioensvaandel uit 1921 en het (lands)kampioenshorloge (1921) tentoongesteld, maar worden ook alle door supporters en sponsors geschonken voetbalrelikwieën, die herinneringen aan bijzondere momenten levend houden, getoond.
De Rivaliteit tussen Ajax en Feyenoord
De pathologische vijandschap tussen Ajax en Feyenoord ontstijgt de gebruikelijke sportieve rivaliteit tussen twee topclubs die al ontelbare malen in een nek-aan-nek-race om de titel hebben gevochten. De brouille tussen de beide clubs heeft dezelfde diepte als de Grote Europese Voetbalveten tussen AC en Internazionale Milan, Real en Atletico Madrid, Manchester United en Manchester City, Sampdoria en Genua, en - de Moeder Der Voetbalveten - tussen Celtic Glasgow en Glasgow Rangers. Opvallend in deze reeks is dat de buitenlandse voetbaloorlogen alle op stadsniveau worden uitgevochten. Bittere haat gedijt doorgaans het best tussen intimi: de meest verbeten ruzies worden uitgevochten tussen familieleden, de bloedigste moorden vinden plaats tussen bekenden en de wreedste oorlogen zijn burgeroorlogen.
De eerste botsing dateert van 9 oktober 1921 en speelt zich af aan de Kromme Zandweg in Rotterdam-Zuid. Ajax is dan reeds een gearriveerde club; het draait al vanaf 1911 mee in de Eerste Klasse van de Nederlandse Voetbal Bond en viert in 1918 en 1919 de eerste landskampioenschappen. Hoe professioneel de organisatie destijds al is, blijkt uit de revolutionaire trip die het Ajax-elftal in de zomer van 1921 door de toenmalige voetbalgrootmacht Zwitserland maakt. Feyenoord daarentegen opereert de eerste jaren in de schaduw van stadgenoot Sparta, dat al vijf maal tot beste club van Nederland is gekroond. Feyenoord staat in Rotterdam bekend als het clubje van de overkant van de Maas, ‘de boerenzij’. In 1921 komt de ommekeer. Sparta degradeert en Feyenoord promoveert voor het eerst in zijn bestaan naar de Eerste Klasse.
De eerste keer dat Feyenoord de Olympus bedwingt is in 1924. Hoewel er daarna nog twaalf succesvolle bestijgingen volgen, went Feyenoord nooit helemaal aan de toppositie. Een troonpretendent die een rechtmatig heerser van zijn kroon beroofd heeft altijd wat uit te leggen.
tags: #kampioensschaal #en #knvb #beker #geschiedenis