De Optimale Leeftijd om met Voetbal te Beginnen: Een Gids voor Ouders

Voetbal is wereldwijd een populaire sport en een fantastische manier voor kinderen om hun fysieke gezondheid, sociale vaardigheden en teamgeest te ontwikkelen. Veel ouders vragen zich af: "Vanaf welke leeftijd is het geschikt om mijn kind met voetbaltraining te laten beginnen?" Dit artikel bespreekt de optimale leeftijd om met voetbal te beginnen en hoe je kinderen op een leuke en leerzame manier bij deze sport kunt betrekken.

Vroeg beginnen: de voordelen van peutervoetbal

Er zijn diverse voordelen verbonden aan het vroegtijdig starten met sporten, waaronder peutervoetbal, waar kinderen al vanaf 2-jarige leeftijd terechtkunnen. Vroeg beginnen met voetbal kan bijdragen aan de motorische ontwikkeling van jonge kinderen. Voetbal is een fysieke sport die kinderen in beweging brengt. Het helpt bij het bevorderen van een gezonde levensstijl en helpt bijvoorbeeld obesitas tegen te gaan.

Voetbal is een teamsport die kinderen helpt om sociale vaardigheden te ontwikkelen. Ze leren samen te werken met teamgenoten, communiceren en respect te hebben voor anderen.

Individuele verschillen en motivatie

Niet alle kinderen ontwikkelen zich op dezelfde snelheid. Sommige kinderen kunnen al op jonge leeftijd klaar zijn voor voetbal, terwijl anderen meer tijd nodig hebben om hun motorische en sociale vaardigheden te ontwikkelen. Gelukkig zijn er bij de meeste voetbalclubs verschillende niveaus waarop getraind kan worden.

Het is belangrijk om te kijken naar de interesse en motivatie van het kind. Als het kind enthousiast is over voetbal en er plezier aan beleeft, kan dat een positieve invloed hebben op hun ontwikkeling.

Lees ook: PSV competitie overzicht

Balans en een veilige omgeving

Voetbaltrainingen en -wedstrijden kunnen tijdrovend zijn, vooral als het gaat om selectievoetbal en de betrokkenheid van ouders. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen school, vrije tijd en sportactiviteiten.

Het is essentieel om te zorgen voor een voetbalvereniging die een veilige omgeving biedt voor het kind. Kies een club of trainingsprogramma met goed opgeleide coaches en een positieve sfeer. Let hierbij ook op het gedrag van de ouders langs de lijn. Schreeuwende ouders langs de lijn komt maar al te vaak voor. Zeker op jonge leeftijd kan de impact hiervan groot zijn. Probeer dit altijd te voorkomen, kinderen kunnen zich dit namelijk enorm aantrekken.

De aanbevolen leeftijd en de rol van de KNVB

Hoewel er geen vastgestelde ideale leeftijd is om met voetbal te beginnen, kunnen jonge kinderen veel baat hebben bij vroeg beginnen. Voetbal biedt vele voordelen, waaronder motorische ontwikkeling, sociale vaardigheden, lichamelijke gezondheid en zelfvertrouwen.

De Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) speelt een leidende rol in de ontwikkeling van jeugdvoetbal. Volgens de KNVB is het aan te raden om kinderen rond de leeftijd van 6 jaar in te schrijven bij een voetbalvereniging. Op deze leeftijd hebben kinderen over het algemeen een betere concentratie en motorische controle, waardoor ze meer kunnen profiteren van gestructureerde trainingssessies. Daarnaast beginnen kinderen ook met het spelen van wedstrijden vanaf de JO06 leeftijdscategorie.

De leeftijdscategorieën van de KNVB zijn gestructureerd om ervoor te zorgen dat spelers van vergelijkbare leeftijd en fysieke ontwikkeling tegen elkaar spelen. Deze categorisering is bedoeld om een eerlijke competitie en een geschikte omgeving voor de ontwikkeling van spelers te waarborgen. Het idee achter deze categorisering is om ervoor te zorgen dat spelers in een leeftijdsgroep spelen waarin ze vergelijkbare fysieke, emotionele en mentale ontwikkelingsfasen doormaken. Hierdoor kunnen ze optimaal profiteren van de trainingen en wedstrijden, terwijl ze ook worden uitgedaagd op een niveau dat geschikt is voor hun ontwikkeling. Het systeem is ontworpen om een gestructureerde en progressieve voetbalervaring te bieden voor spelers van alle leeftijden.

Lees ook: Optimaliseer je voetbalspel met de juiste luchtdruk

De KNVB benadrukt ook het belang van diverse bewegingsactiviteiten naast voetbal om een brede motorische ontwikkeling te bevorderen.

Plezier staat voorop: pupillenvoetbal

Plezier in het voetbal is het allerbelangrijkste, zeker bij de pupillen. Bij de pupillen maken we onderscheid in verschillende teams: JO6, JO7, JO8 t/m 10, JO11 t/m 12. JO staat in dit geval voor ‘Jeugd Onder’. Bij de pupillen spelen jongens en meisjes samen. Daarnaast spelen ze op kleinere velden en in kleinere teams. Op deze manier komen kinderen vaker aan de bal en gaan ze meer dribbelen, schieten, samenspelen en scoren. Dit alles draagt bij aan het uiteindelijke doel: het vergoten van het spelplezier en de ontwikkeling van deze pupillen.

We vinden het belangrijk dat de omgeving zo goed mogelijk op de hoogte is van alle spelregels en informatie om zo het plezier en de ontwikkeling van de kinderen te realiseren. Er zijn daarom diverse documenten ontwikkeld zoals spelregels en infographics met informatie over de spelers/speelsters, de teambegeleiders en de ouders. Deze informatie is terug te vinden op de specifieke pagina’s voor de teams.

JO6 staat voor 'Jeugd Onder 6 jaar'. Jongens en meiden spelen in deze categorie vaak samen. De kinderen in deze categorie (van 4 of 5 jaar) komen voor het eerst in aanraking met voetbal. Het allerbelangrijkste voor deze spelers is plezier en voetbal spelenderwijs leren. Daarom adviseert de KNVB om te spelen in een 2 tegen 2 wedstrijdvorm. Deze wedstrijdjes worden bij voorkeur in toernooivorm, intern op de club of met (buurt)verenigingen, georganiseerd. De KNVB organiseert geen competitie voor deze wedstrijdvorm. Bij voorkeur worden de pupillen bij iedere wedstrijd onderling van team gewisseld zodat er steeds andere teams ontstaan. Optioneel kan er door de kinderen ook 4 tegen 4 gespeeld worden. De spelregels van 2 tegen 2 komen overeen met de wedstrijd 4 tegen 4.

De rol van ouders en trainers

Vanuit ouders is het in deze fase van cruciaal belang dat het plezier wordt benadrukt en de kinderen worden overladen met complimenten. Ouders spelen een cruciale rol in het stimuleren van de interesse van hun kinderen in het leven en dus ook in voetbal. Het aanmoedigen van spel en activiteiten thuis, zoals samen een bal trappen, kan helpen bij het ontwikkelen van de basisvaardigheden.

Lees ook: KNVB overschrijvingstermijn uitgelegd

Daarnaast is het essentieel om trainers te hebben die bekwaam zijn in het omgaan met jonge kinderen. Trainers moeten geduldig zijn, zich bewust zijn van de ontwikkelingsfase van de kinderen en in staat zijn om trainingssessies leuk en boeiend te maken. De kinderen moeten vooral veel bezig zijn en zo weinig mogelijk de kans krijgen afgeleid te raken.

Als ouder speel je een grote rol in de sportbeleving van je kind: voor, tijdens en na de wedstrijd én thuis. Als ouder ben je een rolmodel voor je kind; als toeschouwer, supporter en natuurlijk als opvoeder. Als ouder heb je een grote invloed op het gedrag en de prestaties van je kind. Een positieve houding ten opzichte van alle kinderen, vrijwilligers, scheidsrechters en tegenstanders stimuleert het plezier en de ontwikkeling van kinderen. Het is daarvoor belangrijk op de hoogte te zijn van de spelregels en wedstrijdvormen waarin jouw kind actief is. Daarnaast kun je als ouder actief zijn als vrijwilliger zoals een coach, commissielid of bestuurder. Je bent als ouder een belangrijke factor in een bloeiend verenigingsleven. Een vereniging kan nu eenmaal niet bestaan zonder vrijwilligers.

Gestructureerde programma's: Voetjebal

Gestructureerde voetbalprogramma’s voor jonge kinderen zijn ontworpen om de introductie tot de sport te vergemakkelijken. Organisaties zoals Voetjebal bieden speciale programma’s aan die zijn afgestemd op de behoeften van kinderen tussen 2 en 5 jaar oud. Deze programma’s richten zich op het ontwikkelen van motorische vaardigheden, balans en coördinatie door middel van leuke en interactieve activiteiten en zij de kracht van voetbal gebruiken om het potentieel van het kind te ontwikkelen. Kleuters en peuters maken tijdens de Voetjebal lessen voor het eerst op een gestructureerde manier (samen met een ouder) kennis met een bal, waarbij de nadruk uiteraard op spel en plezier ligt. Dergelijke georganiseerde programma’s kunnen een uitstekende eerste stap zijn voor kinderen die net beginnen met voetbal.

Training geven aan jonge kinderen (5-8 jaar)

Het verzorgen van voetbaltraining aan kinderen tussen de 5 en 8 jaar oud vereist een specifieke benadering, gericht op plezier, betrokkenheid en het ontwikkelen van fundamentele motorische vaardigheden. Hier zijn enkele belangrijke zaken om rekening mee te houden bij het trainen van deze jonge leeftijdsgroep:

• Plezier en Positieve Ervaringen: De primaire focus moet liggen op het creëren van een leuke en positieve omgeving. Kinderen van deze leeftijd leren het beste wanneer ze plezier hebben. Houd de trainingssessies interessant en motiveer de kinderen met beloningen en lof.
• Basisvaardigheden Ontwikkelen: Leg de nadruk op het ontwikkelen van basisvaardigheden zoals dribbelen, passen, trappen en balbeheersing. Deze fundamenten vormen de basis voor verdere voetbalontwikkeling.
• Variatie in Oefeningen: Kinderen hebben behoefte aan variatie om betrokken te blijven. Integreer diverse oefeningen en activiteiten in de trainingssessies om verschillende aspecten van het spel te benadrukken.
• Korte en Actieve Sessies: Houd de trainingssessies kort en actief. De aandachtsspanne van kinderen is beperkt, dus het is effectiever om korte en gevarieerde oefeningen aan te bieden om verveling te voorkomen.
• Positieve Communicatie: Communiceer op een positieve en bemoedigende manier. Kinderen floreren bij positieve feedback en aanmoediging. Vermijd kritiek en moedig inspanning en verbetering aan.
• Kleine Groepen en Individuele Aandacht: Werk met kleine groepen om individuele aandacht te waarborgen. Dit maakt het gemakkelijker om de voortgang van elk kind te volgen en specifieke behoeften aan te pakken.
• Toepassen van Spelvormen: Voeg spelvormen toe aan de training. Wedstrijdjes en kleine partijtjes stimuleren niet alleen de betrokkenheid, maar laten kinderen ook de geleerde vaardigheden toepassen in een meer realistische context.
• Veiligheid en Respect: Zorg voor een veilige omgeving en onderwijs de kinderen over het belang van respect voor medespelers, coaches en scheidsrechters. Leer hen de basisprincipes van fair play.
• Ouderbetrokkenheid: Moedig ouderbetrokkenheid aan. Ouders kunnen een positieve rol spelen door aanmoedigend te zijn, deel te nemen aan activiteiten en betrokken te zijn bij de voetbalontwikkeling van hun kind.

Door deze aspecten in overweging te nemen, kunnen voetbaltrainingen voor kinderen niet alleen educatief zijn, maar ook een bron van vreugde en enthousiasme voor de jonge spelers.

Het traject van een voetballend kind

Het traject van een voetballend kind naar een volwassen voetballer is er één van de lange termijn. Gedurende deze periode doorloopt een speler verschillende leeftijdscategorieën. Elke leeftijdscategorie met zijn eigen kenmerken en aandachtspunten. Voor een optimale ontwikkeling is het noodzakelijk dat deze aspecten in acht worden genomen.

De visie van AZ en FC Mainz

Aan de hand van voorbeelden uit de opleiding van AZ en die van FC Mainz wordt duidelijk hoe belangrijk het is om rekening te houden met de ontwikkeling van het kind in de verschillende fases.

AZ: Waarde van chaos en variatie

Robert Franssen (AZ): ‘De lijn van ontwikkeling ziet er in de kern voor elke speler wel hetzelfde uit, maar wanneer precies je die stappen maakt, is per persoon verschillend en afhankelijk van je lichaam, de omgeving waarin je verkeert en andere invloeden van buiten. We stellen vast dat spelers veelal rond hun veertiende in de groeispurt komen. Vóór die leeftijd ontwikkelen ze cognitieve, motorische en technische skills het beste. In die periode is het belangrijk dat zij spelenderwijs zoveel mogelijk ervaringen opdoen, ook met andere sporten. We bieden jonge spelers dit aan in de AZ Voetbalschool.

In de onderbouw staat voor ons het voetbal in algemene zin, met of zonder doelen, op pleintjes, in huis, centraal. Kortom: wat is voetballen? We praten dan bij AZ over de leeftijdscategorieën Onder 11 tot en met Onder 13. Daarna, in de middenbouw, leren de spelers ervaren wat het spélen van voetbal precies inhoudt. Dat behelst de teams Onder 14, Onder 15 en Onder 16. In deze fase beginnen we spelers ook te confronteren met verschillende manieren van voetballen, bijvoorbeeld in een andere formatie - overigens zonder onze spelintenties en spelprincipes geweld aan te doen. Pas daarna komen ze, in de bovenbouw oftewel de Onder 17 en Onder 18, in aanraking met wat we het typische AZ-voetbal noemen.’

Het is zaak om in de jongere leeftijdscategorieën zoveel mogelijk variatie in een training aan te brengen. Dat kan op veel verschillende manieren. Het begint bijvoorbeeld al bij de wijze waarop een bal wordt aangespeeld die aangenomen moet worden. Wanneer een training voor de buitenstaander chaotisch overkomt zonder dat het tot frustratie bij de spelers leidt (want dan wordt er doorgaans niet veel geleerd), is het vaak een goede training. De prestaties op korte termijn zullen er wellicht niet door verbeteren, maar voor de lange termijn creëer je een beter leereffect. In een training moet het ook geregeld voorkomen, nogmaals zonder dat het leidt tot ergernis bij de speler, dat iets níet lukt. Maar het doel moet toch wel zodanig dichtbij zijn, dat het wel uitdaagt om het te blijven proberen zodat het wél zal lukken. Dan ben je echt aan het leren.’

Praktische tools voor verschillende leeftijdscategorieën (AZ):

• Onder 5 tot en met Onder 9:
  1. Geen selectie. Zorg ervoor dat de training voor alle spelers van hetzelfde niveau is. Even goede trainers en even vaak per week, zodat iedereen gelijke kansen heeft.
  2. Geen competitie spelen, maar twee- tot driemaal per week toernooidagen invoeren waarbij de spelers in relatief kleine vormen (5:5, 4:4, 3:3) met en tegen elkaar spelen.
  3. Continu de omgeving veranderen waarin de kinderen spelen: wisselende teams waardoor ze telkens met en tegen anderen spelen, wisselende elementen zoals de spelvorm, de bal en de ondergrond.
  4. Spelen op verschillende posities. Bij AZ willen we dat spelers op minimaal drie posities leren spelen.
• Onder 10 tot en met Onder 13:
  1. Start met selecteren wanneer een speler echt positief opvalt maar blijf iedereen evenveel aandacht en kansen geven.
  2. Ook nu nog een- tot tweemaal per week een toernooivorm in kleine teams, maar ook één tot twee keer training in circuitvorm.
  3. Verander ook hier doorlopend de omstandigheden: de vormen, de ondergrond en de bal.
  4. Het spelen op verschillende posities blijft belangrijk.
  5. Eén keer per week een wedstrijd.

Bio-bonding bij leeftijdscategorieën (AZ):

Bij AZ bepalen we elke vier tot vijf weken de biologische leeftijd van een speler. Dit doen we met een test waarin we de zit- en stahoogte van een speler meten. Die uitkomsten gaan in een formule en geven de uitkomst. Indien de vereniging of de coach zich hierin verdiept, geeft dat als het gaat om een opleiding met eerlijke kansen voor iedereen een heel groot voordeel. Eén keer per week trainen we bij AZ met Onder 13, Onder 14 en Onder 15 op basis van biologische leeftijd. De teamindelingen laten we op dat moment los. De vroegrijpe speler wordt hierdoor uitgedaagd tegen fysieke gelijk ontwikkelde spelers, de laatrijpe speler kan succesmomenten ervaren tegen spelers die in dezelfde lichamelijke ontwikkelfase zitten als hij.

FC Mainz: Focus op individuele ontwikkeling

Leeftijdscategorieën in de voetbalopleiding van FC Mainz:

• Onderbouw: De trainers moeten goed beseffen dat zij in hun leeftijdscategorie slechts een bepaald gedeelte van voetbal moeten trainen. Natuurlijk moet de Onder 11 wel als een serieus voetbalelftal op het veld staan en moet er een bepaalde organisatie zijn, maar dat staat niet centraal bij deze groep. Trainers van dit team, maar ook nog die van de Onder 12 en Onder 13, moeten zich realiseren die zij door technische en coördinatieve vaardigheden aan te leren de basis leggen voor de verdere ontwikkeling van de spelers. Als zij te veel tijd aan teamtactiek besteden, vergooien ze momenten die ze kunnen besteden aan het ontwikkelen van het zwakke been, het aannemen en meenemen van de bal, het koppen et cetera. Per maand krijgen de trainers de onderwerpen door die ze moeten trainen. Daarbinnen maken zij dan uiteraard hun eigen keuzes qua vormen. Daarbij is de benadering zeer individueel en verwachten we van het kind niet dat het al veel verder kan kijken dan zijn eigen rol.’
• Middenbouw: ‘In de Middenbouw hebben we natuurlijk te maken met grote lichamelijke verschillen tussen spelers, waardoor de individualisering van steeds groter belang wordt. De spelers worden voor het seizoen uitgebreid medisch onderzocht, waarbij ook grote aandacht bestaat voor houdings- en bewegingsafwijkingen. Die kunnen bijvoorbeeld hun oorsprong vinden in kortere spieren. Het is voor onze trainers zaak om in samenwerking met de fysiektrainer rekening te houden met dit soort zaken. Binnen deze mogelijkheden scholen we de spelers verder in hun technische vaardigheden. In deze leeftijdsgroepen (Onder 12 tot en met Onder 15) is het duel 1:1 heel belangrijk. Verder komen teamtactische zaken aan de orde. De spelers leren hier voor het eerst echt samenwerken, zowel in aanvallend als verdedigend opzicht.’
• Bovenbouw: ‘In de Bovenbouw (Onder 16 tot en met Onder 23) staat het team centraal. De spelers leren nu samen aan een optimale wedstrijdprestatie te werken. Alle tactische varianten komen aan de orde, met daarbij de manier waarop we daarmee bij Mainz 05 omgaan. En uiteraard houden we ook hier weer rekening met individuele, vooral fysieke, verschillen. Vanaf Onder 16 geven we, in het kader van individualisering, specifieke positietraining. Zowel tactisch als qua techniek die juist bij deze positie behoort, trainen spelers die hiervoor in aanmerking komen heel gericht. We beginnen ermee vanaf Onder 16 omdat we zien dat pas hier spelers zich werkelijk op één of twee posities gaan richten. We houden dit vol tot en met de Onder 19. In onze opleiding speelt lichamelijke ontwikkeling een enorm grote rol. Dat bouwen we op en elke speler wordt heel goed getest. Als je niet topfit bent in het huidige voetbal, maakt het eigenlijk niet meer hoe goed je technisch en tactisch bent. Je wordt eenvoudigweg voorbij gelopen. Wie lichamelijk niet top is, valt buiten de boot. Al onze spelers worden tweemaal per jaar door de trainers beoordeeld. Die beoordeling vloeit voort uit alle informatie die de elftaltrainer binnen krijgt van zijn collega’s die, elk op zijn specifieke terrein, ook met de speler aan het werk zijn. Die informatie halen we uit ons spelervolgsysteem ‘Kickers Eleven’, waarin alles over de trainingen en de wedstrijden die de speler heeft afgewerkt, wordt opgeslagen. Behalve de beoordelingen praten we tweemaal per jaar met de speler en zijn ouders om de voortgang en zijn perspectieven te bespreken. Tot slot zijn er de tussentijdse feedbackgesprekken die elke speler met zijn trainer heeft.

Overige overwegingen

Naast leeftijd zijn er nog andere factoren om rekening mee te houden bij het bepalen of je kind klaar is om met voetbal te beginnen:

• Interesse en Enthousiasme: Is je kind geïnteresseerd in voetbal? Vraagt hij of zij er zelf naar om te gaan voetballen? Enthousiasme is een belangrijke motivator.
• Motorische Vaardigheden: Kan je kind rennen, springen, gooien en vangen? Deze basisvaardigheden zijn belangrijk voor voetbal.
• Sociale Vaardigheden: Kan je kind goed met andere kinderen omgaan? Voetbal is een teamsport, dus het is belangrijk dat je kind kan samenwerken en communiceren.
• Concentratie: Kan je kind zich voor een bepaalde tijd concentreren op een taak? Voetbaltraining vereist concentratie en discipline.

Tips voor ouders

• Begin met speelse activiteiten: Introduceer je kind op een leuke manier met voetbal. Speel samen een potje voetbal in de tuin of op het park.
• Kijk naar proeftrainingen: Veel voetbalverenigingen bieden proeftrainingen aan. Dit is een goede manier om te kijken of je kind voetbal leuk vindt.
• Kies een vereniging die bij je kind past: Let op de sfeer, de trainers en de faciliteiten van de vereniging.
• Moedig je kind aan: Geef je kind positieve feedback en steun.
• Maak het niet te serieus: Voetbal moet vooral leuk zijn voor je kind.

tags: #leeftijd #voetbal #beginnen