Handbal is een dynamische en spannende sport die wereldwijd steeds populairder wordt. Het is een sport die snelheid, behendigheid en teamwerk combineert. Dit artikel duikt in de geschiedenis van handbal, met speciale aandacht voor de ontwikkeling in landen als Duitsland, Zweden, Denemarken en Nederland, evenals de rol van handbal op de Olympische Spelen en de Europese Kampioenschappen.
De Vroege Oorsprong
De eerste aanwijzingen van een spel dat kenmerken gemeen heeft met handbal, zijn te vinden bij de oude Grieken. De Grieken beoefenden een spel waarbij ze een bal zo vaak mogelijk tegen een muur sloegen zonder dat die de grond raakte. Dichter bij het moderne handbalspel kwam phaininda, beschreven in een toneelstuk van de Griekse blijspelschrijver Antiphanes (408-334 v.Chr.). Deze beschrijving laat een speelwijze zien die duidelijk doet denken aan handbal, met passes en schijnbewegingen.
Na de oudheid nam de populariteit van teamsporten af. De volgende teamsport die je handbal zou kunnen noemen, ontstond op Deense voetbalvelden.
De Deense Pioniers
De sport, zoals we die nu kennen, begon vorm te krijgen aan het begin van de 20e eeuw in Scandinavië. Twee Deense gymnastiekleraren en officieren hebben onafhankelijk van elkaar - en rond dezelfde tijd - het handbalspel uitgevonden. Luitenant Rasmus Nicolaj Ernst gaf les in Nyborg en kapitein Holger Nielsen werkte in Ordrup bij Kopenhagen.
Holger Nielsen was niet alleen de eerste die officiële regels voor het handbalspel opstelde, maar was tevens een pionier op het gebied van eerste hulp. De eerste keer dat de sport werd getoond aan een groter publiek was tijdens een evenement op de wielerbaan van Ordrup bij Kopenhagen in 1903. In 1907 werd een van de eerste echte handbalwedstrijden gespeeld tussen de teams van Nielsen en Ernst, met een overtuigende overwinning voor Nielsen.
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
Vroege Ontwikkeling en Populariteit
In de beginjaren waren er verschillende versies van handbal. Bij een van de buitenversies telde elk team 11 man. Terwijl ploegen van zeven het populairst waren in Scandinavië, zagen de Duitsers het spel met 11 tegen 11 als een Germaans alternatief voor het Engelse voetbal, en de sport was vooral populair in de nazitijd.
Handbal op de Olympische Spelen
Handbal werd voor het eerst geïntroduceerd op de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn, in de buitenlucht en met 11 man per ploeg. Duitsland won de gouden medaille. Na 1936 verdween handbal weer van het programma om pas in 1972 terug te keren op de Spelen in München, waarna het een vaste waarde werd. Vrouwenhandbal werd in 1976 toegevoegd aan het Olympische programma in Montreal.
De Duitse Dominantie en de Eerste Wereldkampioenschappen
Op de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn werd handbal voor het eerst gespeeld, in de buitenlucht en met 11 man per ploeg. Van de zes deelnemende teams sleepten de Duitsers zelf de gouden medaille in de wacht. De finale tegen Oostenrijk werd gespeeld voor meer dan 100.000 toeschouwers in het Olympisch Stadion: nog steeds het grootste handbalpubliek aller tijden.
Twee jaar later werd het eerste wereldkampioenschap voor mannen gehouden, ook in nazi-Duitsland. Er deden slechts vier teams mee: Duitsland, Oostenrijk, Zweden en Denemarken. De gastheren wonnen het toernooi. Pas toen de sport populair werd in sporthallen van kazernes, begon handbal naar binnen te verhuizen. Eerder werd de sport gespeeld op voetbalvelden of gewoon op weilanden en braakliggende velden. Er waren nog geen speciale handballen, dus de eerste decennia moesten de spelers met een voetbal gooien.
Handbal in Zweden en Denemarken
Handbal heeft een speciale plaats in de sportcultuur van zowel Zweden als Denemarken. Beide landen hebben een sterke handbaltraditie en hebben door de jaren heen aanzienlijke successen geboekt op internationaal niveau.
Lees ook: Oliveo Handbal Heren 1: Alles wat je moet weten
Denemarken
Denemarken staat bekend om zijn sterke handbalteams, zowel bij de mannen als bij de vrouwen. Het Deense herenteam heeft meerdere wereldkampioenschappen gewonnen, waaronder de overwinningen in 2019, 2021 en 2023. Het land heeft een goed ontwikkeld handbalprogramma met veel aandacht voor jeugdopleiding. Dit heeft geresulteerd in een constante aanvoer van talentvolle spelers die de nationale teams versterken.
Zweden
Zweden heeft ook een lange en succesvolle handbalgeschiedenis. Het Zweedse herenteam heeft meerdere wereldkampioenschappen en Europese kampioenschappen gewonnen. Het land staat bekend om zijn sterke teamgeest en discipline op het veld. Net als in Denemarken is handbal een populaire sport in Zweden, met veel actieve clubs en verenigingen. De Zweedse handbalcompetitie staat bekend om zijn hoge niveau en trekt spelers van over de hele wereld aan.
Handbal in Nederland
Handbal heeft de laatste jaren ontzettend aan populariteit gewonnen in Nederland. Dit is op zich niet vreemd natuurlijk, want het nationale vrouwenteam heeft de laatste jaren ontzettend goed gepresteerd. Dit heeft de handbalsport in zijn algemeenheid een enorme boost gegeven. Zo zijn er meer mensen gaan handballen. Het zijn echter niet alleen de prestaties van de handbaldames die voor een groeiend ledenaantal zorgen. Het Nederlandse handbal zet namelijk ook marketing in om mensen warm te maken voor de sport en in te spelen op de jongste doelgroep.
De Nederlandse handbalvrouwen hebben zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een team van wereldklasse. Hun debuut op de Olympische Spelen was in 2016 in Rio de Janeiro. Hoewel het team goed presteerde, verloren ze in de halve finale van Frankrijk. Vijf jaar later, in Tokio, waren ze er weer bij, dit keer als wereldkampioen, nadat ze in 2019 de wereldtitel hadden veroverd.
Een van de meest memorabele momenten in de recente geschiedenis van het Nederlandse handbalteam is het WK van 2019 in Japan. In een bloedstollende finale versloegen ze Spanje met 30-29, waarmee ze voor het eerst in de geschiedenis wereldkampioen werden.
Lees ook: Hemelvaart Handbal: Programma en Meer
Nederland heeft een behoorlijk verbazingwekkende staat van dienst op het gebied van het ontwikkelen van jonge speelsters sinds de oprichting van de HandbalAcademie in Papendal in 2006. Dat succes deed Nederland, dat de komende decennia zijn status als Europese grootmacht wil behouden, niet het zwijgen opleggen. Dat betekent doorgaan met het ontwikkelen van jong talent, aangezien ze zich zowel in de juniorencategorie voortdurend hebben verbeterd door als achtste, negende en vijfde te eindigen in de afgelopen drie edities van het WK U20. Zonder ook maar één wedstrijd te laten vallen in Slovenië 2022, zijn ze door naar de halve finale.
Handbal is natuurlijk een teamsport. Een speelster alleen zal niet de resultaten alleen bepalen, maar iemand als linker opbouw Kim Molenaar heeft Nederland tot nu toe zeker geholpen in Slovenië 2022. Haar opkomst in de afgelopen jaren was ronduit fantastisch. Maar het begon allemaal een tijdje terug met een moeilijke beslissing.
Nederland heeft een uitstekende geschiedenis als het gaat om het creëren van een van de beste opbouwspeelsters in het vrouwenhandbal. Denk aan Lois Abbingh, topscorer van het WK 2019, hetzelfde toernooi waar Estavana Polman tot MVP werd gekozen.
Europese Kampioenschappen
Het Europees kampioenschap handbal voor vrouwen is de officiële competitie voor Europese nationale handbalteams van senioren en vindt elke twee jaar plaats. Naast de bekroning van de Europese kampioenen, dient het toernooi ook als een kwalificatietoernooi voor de Olympische Spelen en het Wereldkampioenschap.
Het eerste EK voor vrouwen werd in 1994 in Duitsland gehouden, met Denemarken als winnaar. Toen nog met 12 ploegen. Vijf landen waren er 14 keer bij: Denemarken, Duitsland, Hongarije, Noorwegen en Rusland dat nu vanwege opgelegde sancties niet van de partij is. Nederland begint aan het negende EK. In 2024 wordt het EK gehouden in Oostenrijk, Hongarije en Zwitserland.
Nederland stapte in 1998 in met een tiende plaats, daarna volgden nog zeven deelnames. Tweemaal was er een podiumplek: in 2016 als tweede en in 2018 als derde. Bij het laatste EK in 2020 eindigde Oranje ietwat teleurstellend als zesde. Met een nieuwe coach, veel nieuwe en jonge speelsters en met voormalige topspeelsters, net terug uit blessures, streeft Nederland ernaar om terug te keren naar de top tijdens dit EK na drie opeenvolgende grote toernooien die geen medaille opleverden.
Memorabele Momenten en Wedstrijden
Een van de meest memorabele momenten in de recente geschiedenis van het Nederlandse handbalteam is het WK van 2019 in Japan. In een bloedstollende finale versloegen ze Spanje met 30-29, waarmee ze voor het eerst in de geschiedenis wereldkampioen werden. Echter, de weg naar succes was niet altijd gemakkelijk. Op het EK in Zweden verloren de dames de finale van Noorwegen met slechts één doelpunt verschil. Ook in Rio bleken de Noren te sterk in de strijd om het brons, net als in de WK-finale een jaar eerder.
tags: #handbal #dames #duitsland #zweden #geschiedenis