De discussie over volksliederen en hun representatie van de maatschappij is een actueel thema. Recentelijk laaide de discussie op in Duitsland over het al dan niet genderneutraal maken van het Duitse volkslied, "Das Lied der Deutschen". Deze discussie, gevoed door voorbeelden uit buurland Oostenrijk, heeft zelfs zijn weerslag gehad op sportevenementen zoals het WK beachvolleybal.
De Duitse discussie over "Das Lied der Deutschen"
Een hoge topambtenaar van het Duitse ministerie van Familiezaken heeft een voorstel gedaan om het volkslied genderneutraal te maken. Dit voorstel behelst concrete aanpassingen aan de tekst. Zo zou het woord "Vaterland" (vaderland) vervangen moeten worden door "Heimatland" (thuisland). Daarnaast zou de term "broederlijk" vervangen moeten worden door "moedig", omdat het huidige woordgebruik als niet-geslachtsneutraal wordt beschouwd.
De ambtenaar, die de afdeling gelijke behandeling leidt, ziet in Oostenrijk een voorbeeld van hoe een dergelijke aanpassing succesvol kan worden doorgevoerd.
Het Oostenrijkse voorbeeld: "Land der Berge, Land am Strome"
In Oostenrijk werd zes jaar geleden het volkslied, "Land der Berge, Land am Strome", aangepast om genderneutraliteit te bevorderen. Deze aanpassing was het resultaat van een langdurige politieke discussie.
Volgens Frits Roest, Oostenrijk-kenner en uitgever van het Oostenrijk-magazine, woedde de discussie meer dan tien jaar in de Oostenrijkse politiek. Vooral feministische groeperingen zetten zich in voor hun belangen met betrekking tot het volkslied. De aangepaste versie erkent nu niet alleen de "zonen", maar ook de "dochters van het land". Daarnaast werd de term "broederkoren" vervangen door "jubelkoren".
Lees ook: De Van de Velde affaire op de Spelen nader bekeken
Verzet tegen de Oostenrijkse aanpassing
Ondanks de aanpassing in Oostenrijk, is er nog steeds sprake van verzet tegen het nieuwe volkslied. Dit bleek onder andere tijdens het WK beachvolleybal in Wenen.
Tijdens de openingsceremonie zong Conchita Wurst, de Oostenrijkse 'vrouw met de baard' die in 2014 het Eurovisie Songfestival won, het volkslied. Ze benadrukte hierbij de genderneutrale aanpassingen. Dit optreden werd echter onthaald met boegeroep vanuit het publiek.
Volgens Roest geeft dit boegeroep echter niet de mening van het hele land weer. Hij stelt dat het vooral een kleine groep tegenstanders is die de gelegenheid aangrijpt om zich te laten horen.
Angela Merkel en de Duitse positie
Bondskanselier Angela Merkel heeft aangegeven geen voorstander te zijn van veranderingen aan het Duitse volkslied. Dit staat in contrast met de voorstellen van de topambtenaar en de ontwikkelingen in Oostenrijk.
De complexiteit van volksliederen en identiteit
De discussie rondom volksliederen raakt aan de kern van nationale identiteit en representatie. Volksliederen zijn vaak verankerd in de historie en cultuur van een land. Het aanpassen van een volkslied kan daarom als controversieel worden ervaren, omdat het kan worden gezien als een aantasting van de nationale identiteit.
Lees ook: Beachvolleybaltoernooi in Bedum: Garage Homan Bedum Beach
Aan de andere kant kan het aanpassen van een volkslied ook worden gezien als een manier om een meer inclusieve en representatieve nationale identiteit te creëren. Dit is met name relevant in een steeds diverser wordende samenleving, waarin verschillende groepen zich in het volkslied moeten kunnen herkennen.
De Oostenrijkse casus laat zien dat de discussie over volksliederen complex en veelzijdig is. Het aanpassen van een volkslied kan leiden tot verzet, maar ook tot een gevoel van inclusie en representatie. Het is belangrijk om deze verschillende perspectieven te erkennen en te respecteren in de discussie over volksliederen en nationale identiteit.
Beachvolleybal als podium voor maatschappelijke discussie
Het WK beachvolleybal in Wenen werd onbedoeld een podium voor de discussie over genderneutraliteit en nationale identiteit. Het boegeroep tijdens het optreden van Conchita Wurst laat zien dat de emoties rondom dit thema hoog kunnen oplopen.
Sportevenementen, zoals het WK beachvolleybal, trekken een breed publiek en kunnen daardoor een platform bieden voor maatschappelijke discussies. Hoewel het primaire doel van een sportevenement het sportieve aspect is, kunnen dergelijke gebeurtenissen ook bijdragen aan het bewustzijn en de dialoog over belangrijke maatschappelijke thema's.
Lees ook: Zon, zee en sport: Classic Beach Toernooi in Vlissingen