Basketbal lijnen afstanden: Een complete gids

Basketbal is een dynamische teamsport die wereldwijd populair is, gespeeld door twee teams die proberen de bal door de ring van de tegenstander te schieten. Het spel vereist niet alleen snelheid en techniek, maar ook een grondig begrip van de spelregels. Deze regels zijn essentieel voor een soepel, eerlijk en beheersbaar spel. Dit artikel biedt een uitgebreid overzicht van de basketbalregels, inclusief de basisprincipes, scoren, posities, overtredingen, tijdslimieten en de regels rond fysiek contact.

Geschiedenis van Basketbal

Basketbal is in 1891 in Amerika uitgevonden door James Naismith, een gymnastiekleraar in Springfield, Massachusetts. Hij kreeg de opdracht om een binnenspel te verzinnen dat geen geweld zou bevatten. Naismith hing twee perzikmanden aan de balkons van de gymzaal en bedacht dertien spelregels. De eerste basketbalwedstrijden werden gespeeld met een voetbal. In het begin hadden de manden nog een bodem, wat het moeilijk maakte om de bal eruit te halen na een score.

In 1926 kwam basketbal naar Nederland dankzij Directeur Blijenberg van de Militaire Sportacademie in Utrecht, die in Amerika met de sport in aanraking was gekomen. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Amsterdamse Basketball Bond opgericht, die al snel vijfhonderd leden telde.

Basisregels van Basketbal

Basketbal wordt gespeeld door twee teams van elk vijf spelers op een rechthoekig veld met aan beide uiteinden een basket. Het doel is om de bal in de basket van de tegenstander te werpen en tegelijkertijd te voorkomen dat de tegenstander scoort. Bij begin van de wedstrijd nemen de basisspelers, de zogenaamde starting five, hun posities in. Normaal gezien staan ze opgesteld als twee Forwards, twee Guards, en een Center (middenvelder). Het is het doel om de bal in de basket van de tegenstander te krijgen, die op de korte zijden van het speelveld op 3,05 meter hoogte bevestigd is. Een treffer door een vrijworp levert een enkel punt op, en een normale worp twee punten. Staat de aanvaller echter achter driepuntslijn, levert een treffer drie punten op.

Belangrijke lijnen op het veld

• Middellijn: Verdeelt het veld in twee gelijke helften. De middenlijn is onderdeel van de verdedigingshelft. De middenlijn moet vanuit het middelpunt van de zijlijnen, evenwijdig aan de eindlijnen worden getrokken en vijftien (15) cm buiten de zijlijnen uitsteken.
• Driepuntslijn: Een boogvormige lijn op een bepaalde afstand van de basket, waarachter een score drie punten oplevert.
• Vrije-worplijn: Een lijn waar spelers staan om vrije worpen te nemen na bepaalde overtredingen. De afstand van de vrije worplijn tot aan het bord is 2.80 meter: een verschil met 1.80 meter ten opzichte van de normale veldafmetingen (4.60 meter).
• Het beperkte gebied: Dit is het rechthoekige gebied onder de basket(s), waar aanvallende spelers zich slechts 3 seconden in mogen begeven. De semi-cirkel: Onder de basket noemt men in het basketball de “no charge zone”. De semi-cirkel heeft een straal van 1.80 m, gemeten vanaf de buitenzijde van de cirkelomtrek.

Het speelveld wordt begrensd door de grenslijnen, bestaande uit de eindlijnen (aan de korte zijden) en de zijlijnen (aan de lange zijden).

Lees ook: Alles over Rugby Conversies

Puntentelling

In basketbal zijn er verschillende manieren om punten te scoren:

• Veldgoal: Een schot binnen de driepuntslijn levert twee punten op.
• Driepunter: Een schot buiten de driepuntslijn is goed voor drie punten.
• Vrije Worp: Een vrije worp, toegekend na een fout, levert één punt op.

Het kennen van de regels omtrent scoren is cruciaal voor de strategie van elk team. In het digitale wedstrijdformulier worden alle scores doorlopend bijgehouden gedurende de wedstrijd. De eindstand wordt ‘bevroren’ wanneer een team een voorsprong van 50 punten heeft. Er wordt verder gespeeld, maar de puntentelling wordt in het digitale wedstrijdformulier niet meer bijgehouden.

Spelersposities

Een basketbalteam bestaat uit vijf spelers, elk met een specifieke rol:

• Point Guard: De spelverdeler, verantwoordelijk voor het leiden van de aanval en het controleren van de bal.
• Shooting Guard: De primaire schutter van het team, die vaak de meeste punten scoort.
• Small Forward: Een veelzijdige speler die zowel kan scoren als verdedigen.
• Power Forward: Een sterke speler die dicht bij de basket speelt, rebounds pakt en scoort.
• Center: De langste speler, die in de buurt van de basket opereert, verdedigt en rebounds verzamelt.

De posities helpen de krachten van het team in balans te brengen en een effectieve strategie te ontwikkelen.

Spelverloop

Een basketbalwedstrijd bestaat uit vier kwarten van elk 10 minuten (FIBA) of 12 minuten (NBA). Bij de FIBA bestaat een spel uit vier ronden van elk tien minuten. Bij de NBA daarentegen bedraagt een speelronde 12 minuten. De speeltijd wordt verdeeld in acht periodes van vier (4) minuten. Twee periodes vormen samen een ‘kwart’, vier periodes samen een ‘helft’. De aanval begint met een sprongbal. Het team met balbezit probeert te scoren door de bal door de ring te gooien via samenspel, passes en dribbels. Verdedigers proberen te voorkomen dat de tegenstander scoort door de bal te onderscheppen of schoten te blokkeren.

Lees ook: Spelhervatting in korfbal: regels en tips

Overtredingen en Fouten

Tijdens een wedstrijd kunnen verschillende overtredingen en fouten voorkomen, die het spel beïnvloeden:

• Persoonlijke Fouten: Fysiek contact dat niet is toegestaan, zoals duwen, slaan of vasthouden. Een verdediger mag een aanvaller met balbezit maar op beperkte manieren afweren. Een aanvaller met balbezit begaat een overtreding wanneer hij of zij in contact komt met een verdediger die zich op zijn legitieme verdedidingspositie bevindt, of die zich achteruit beweegt. Bij vijf persoonlijke of technische overtredingen wordt een speler uitgesloten van de lopende wedstrijd.
• Technische Fouten: Onsportief gedrag, zoals schelden tegen de scheidsrechter of het overtreden van bepaalde procedures.
• Loopfout: Het bewegen met de bal zonder te dribbelen.
• Voetfout: Het opzettelijk of per ongeluk raken van de bal met de voet of het onderbeen. Het aanraken van de bal met voet, knie, of been wordt als voetcontact beschouwd. Daarbij wordt een verschil gemaakt tussen verdedigers en aanvallers: Wanneer een verdediger een voetcontact maakt, word de Shot Clock op 14/24 seconden gezet, als er op dat moment al meer dan tien seconden verstreken zijn.
• Double Dribble: Het opnieuw beginnen met dribbelen nadat de bal is vastgehouden. Zodra een aanvaller na het dribbelen de bal opgepakt heeft, mag hij niet opnieuw aan een dribbel beginnen (vandaar: dubbele dribbel).
• 3-Seconden Regel: Het langer dan drie seconden in de bucket (het gebied onder de basket) blijven staan als aanvallende speler. Bij een aanval mogen de verdedigers zich slechts drie seconden lang op de helft van de tegenstander bevinden. Daarbij maakt het verschil of ze in balbezit zijn of niet.
• 24-Seconden Regel: Een team moet binnen 24 seconden een schot op de basket ondernemen. Basketbal is afwisselend en wordt gekenmerkt door het hoge tempo. Op de zogenaamde shot clock worden 24 seconden afgeteld: de maximale tijd die een aanval mag duren. De tijd begint bij de inworp te lopen. Raakt de bal de ring van de basket aan, begint de klok opnieuw te lopen.
• 8-Seconden Regel: Een team heeft 8 seconden de tijd om de bal van de eigen helft naar de aanvallende helft te brengen. Zodra een team de bal in bezit krijgt, moeten ze ervoor zorgen dat ze binnen 8 seconden de eigen helft te verlaten en de helft van de tegenstander betreden.
• 5 seconden regel: Bij een inworp mag een speler de bal maximaal 5 seconden lang vasthouden. Tijdens het spel moet een speler, die nauw bewaakt wordt, uiterlijk na vijf seconden beginnen met dribbelen, of een worp op doel wagen. Bij het overtreden van deze regel krijgt de tegenstander een inworp.
• Goaltending: Een bal die richting basket geworpen word, die zich in neerwaartse richting beweegt, en de ring van de basket nog niet aangeraakt heeft, mag niet door een verdediger aangeraakt of geblokkeerd worden.

Fysiek Contact en Persoonlijke Fouten

Basketbal is van oorsprong een non-contact sport, maar in de praktijk komt er veel fysiek contact voor. Het is belangrijk om de regels omtrent fysiek contact te kennen:

• Wat Mag Wel: Licht contact met de achterkant van de hand om de positie van de tegenstander te voelen.
• Wat Mag Niet: Duwen, slaan, vasthouden of ander overmatig fysiek contact.

Een speler die een persoonlijke fout begaat, krijgt een "P" achter zijn naam. Bij vijf persoonlijke fouten moet de speler het veld verlaten en mag hij niet meer deelnemen aan de wedstrijd.

Algemene Basketbaltermen

• Pivotvoet: De voet die aan de grond wordt gehouden door de speler met balbezit. Zodra de speler met balbezit stopt met dribbelen, mag hij of zij met de voeten nog twee keer de grond aanraken; daarna moet de bal weggepasst zijn, of moet er op de basket geschoten worden.
• Lay-up: Een scoringsbeweging waarbij de bal na het dribbelen omhoog wordt gebracht om te scoren.
• Rebound: Het bemachtigen van de bal na een gemiste schotpoging.
• Charge: Een aanvallende fout waarbij een speler tegen een verdediger aanloopt die al een gevestigde positie heeft.
• Backdoor: Een aanvallende actie waarbij een speler achter de verdediger langs snijdt om vrij te komen voor een pass.
• Give and Go: Een aanvallende actie waarbij een speler de bal passt en direct naar de basket rent om de bal terug te krijgen en te scoren.
• Bounce Pass: Een pass waarbij de bal via de grond naar een medespeler wordt gegooid.

Jeugdbasketbal: Aangepaste Regels

Om het spel aantrekkelijker en ontwikkelingsgericht te maken voor jonge spelers, zijn er enkele aangepaste regels:

• Winnen is niet het belangrijkste doel bij jeugdwedstrijden.
• Tijdens de speeltijd kan niet gewisseld worden, behalve bij blessures.
• Tussen de periodes is een slangenwissel verplicht: dit betekent dat de spelers in een vaste volgorde wisselen, waardoor alle spelers even veel speeltijd krijgen.
• Coaches van beide teams hebben de verantwoordelijkheid voor het vooraf invullen van het formulier.
• Om het balbezit bij jonge spelers te beschermen, mag een tegenstander niet de bal vastpakken, uit de handen slaan of tikken wanneer de speler de bal vast heeft. Wanneer dit wel gebeurt, dan is dit een overtreding en krijgt de speler de bal voor een inworp.
• In U8-, U10- en U12-competities is een strikte man-tegen-man verdediging verplicht. Dit betekent dat spelers hun tegenstander vanaf een kwart van het veld (vrije worplijn aanvalshelft) binnen een afstand van maximaal 2 meter moeten verdedigen. Alle vormen van zone verdediging, full court press, screening en double teaming zijn verboden.
• De versneld innemen regel is geen officiele FIBA spelregel, maar een regel die wij in Nederland bij de jeugd toepassen.

Competities

Basketbal wordt op verschillende niveaus gespeeld, van jeugdcompetities tot professionele competities zoals de NBA in Amerika en FIBA-toernooien wereldwijd.

Lees ook: Waterpolo: regels en overtredingen

Afmetingen van het speelveld

Het basketbal speelveld heeft een afmeting van 28.00 x 15.00 m. De belijning (breedte grenslijn) hoort niet bij het speelveld. De dikte van de lijnen is 50 mm. (tolerantie 2 mm) Kleur rood (RAL 3020). Uitloop speelveld: (rondom het speelveld) moet minimaal 2 m zijn, ieder obstakel, inclusief de personen die zich op de spelersbank bevinden, dienen minstens 2 m van het speelveld verwijderd te zijn. Afmetingen van het speelveld incl. Multifunctionele kunststof sportvloeren zijn geschikt voor basketbal. Afhankelijk van wedstrijdniveau dient basketbal belijning aangepast te worden. Voor de Heren Eredivisie, Landelijke Competities en de NJK's is de nieuwe belijning verplicht per 1 oktober 2012. Voor rayoncompetities geldt een advies om de belijning per 1 oktober 2012 aangepast te hebben. Maakt er een basketbalclub gebruik van de accommodatie die de ambitie heeft om in de landelijke competitie te gaan spelen? Ook voor nieuwbouw accommodaties geldt dat de nieuwe belijning per 1 oktober 2012 ingaat, maar als u toch de belijning moet aanbrengen/aanpassen kunt u dit beter direct meenemen. Center courts moeten in oktober 2012 aangepast zijn (Heren Eredivisie in oktober 2010).

tags: #afstand #basketbal #lijnen