IJshockey, een dynamische en intense variant van hockey gespeeld op ijs, heeft een rijke geschiedenis binnen de Olympische Winterspelen. Deze sport, die valt onder de "balsporten", onderscheidt zich door het gebruik van een platte rubberen schijf, de puck, in plaats van een traditionele bal. Spelers hanteren sticks met een gekromd blad, wat zorgt voor nauwkeuriger en hardere schoten. De geschiedenis van ijshockey is rijk en divers, en de sport heeft een belangrijke plaats in de sportcultuur van verschillende landen.
De Vroege Jaren van IJshockey in Nederland
Hoewel de oorsprong van ijshockey verder teruggaat, wordt in Nederland de eerste kennismaking met de sport gedateerd op januari 1929. Twee Belgische ploegen gaven toen een demonstratie op de Haarlemse ijsbaan. België behoorde in die tijd tot de sterkste landen van Europa op het gebied van ijshockey, wat de keuze voor Belgische demonstratieploegen verklaart.
Na deze demonstratie groeide de populariteit van ijshockey in Haarlem. Scholenploegen streden om de Beynes-beker, en de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond toonde interesse in de sport. In 1934 kreeg Nederland zijn eerste kunstijsbaan aan de Amsterdamse Linnaeusstraat, nabij de gasfabriek. Dit leidde op 6 september 1934 tot de oprichting van de Nederlandse IJshockey Bond.
In de jaren dertig bloeide het ijshockey in Nederland, met verenigingen als de A.Y.H.C. in Amsterdam, het Haagse H.H.Y.C. en T.Y.S.C. De Nederlandse ijshockeyers leerden snel, en in 1935, slechts een jaar na de oprichting van de bond, nam Nederland al deel aan de wereldkampioenschappen in Davos.
De Neergang en Heropleving van het Nederlandse IJshockey
In 1950 behaalde Nederland een opmerkelijke overwinning door het vierlandentoernooi in Amsterdam en Den Haag te winnen, ten koste van België, Frankrijk en Italië. Echter, na dit succes volgde een periode van neergang. De kunstijsbaan in de Apollohal sloot, en ook de ijsbaan in Tilburg verdween. H.O.K.Y. HYS HOKY bleef tot 1969 de dominante club en werd Nederlands kampioen.
Lees ook: Olympisch ijshockey schema: alle wedstrijden en tijden
Sinds het seizoen 2007/2008 worden de meeste competities op landelijk niveau georganiseerd, waaronder de Eredivisie, Eerste Divisie, Tweede Divisie en Derde Divisie voor senioren. De junioren zijn verdeeld in verschillende leeftijdscategorieën. Hoewel er sinds 2005 geen aparte vrouwencompetitie meer is, spelen Nederlandse (senioren) vrouwen voornamelijk in recreantencompetities en in juniorenteams.
Mondiaal gezien bevindt Nederland zich in de middenmoot, zowel bij de mannen als bij de vrouwen. De mannenploeg is sinds 1990 een vaste waarde in de B-groep, die sinds 2000 bekend staat als 'Division I'. Het Nationale vrouwenteam maakt sinds 2010 internationaal een opmars door en speelt mee in de European Womens Competition. In 2012 wist Julie Zwarthoed de eerste Nederlandse Olympische medaille in het ijshockey te winnen op de Jeugd Olympische Spelen.
De Internationale IJshockey Federatie en Spelregels
In 1885 werd in Montreal de 'Amateur Hockey Association of Canada' opgericht. Tijdens de oprichtingsvergadering werd het aantal spelers per team vastgesteld op zeven. Momenteel wordt er in 68 landen georganiseerd ijshockey gespeeld, waarvan er 63 zijn aangesloten bij de Internationale IJshockey Federatie (IIHF) in Zürich. De sport is vooral populair in Noord-Amerika, Rusland, Tsjechië, Slowakije, Scandinavië en Zwitserland. In Finland is ijshockey de belangrijkste volkssport, en de ijshockeybond heeft het grootste aantal actieve leden.
De belangrijkste ijshockeycompetitie ter wereld is de Amerikaans-Canadese NHL, waar veel internationals actief zijn. De spelregels voor ijshockey zijn niet overal hetzelfde. De meeste wedstrijden worden gespeeld onder auspiciën van de IIHF, Hockey Canada en USA Hockey. Elke bond heeft zijn eigen set spelregels, en de NHL heeft ook zijn eigen regels. De verschillen zitten voornamelijk in de details, zoals de afmetingen van het speelveld.
Een ijshockeywedstrijd bestaat uit drie perioden van elk 20 minuten zuivere speeltijd. Elk team heeft vijf spelers en een goalie op het ijs, en er mag voortdurend gewisseld worden. Het speelveld is verdeeld in een verdedigingsvak, een neutraal vak en een aanvalsvak. Het doel van het spel is om te scoren door de puck in het doel van de tegenstander te schieten.
Lees ook: Overzicht IJshockey Uitslagen Olympische Spelen
"Miracle on Ice": Een Historisch Moment
De Olympische Winterspelen van 1980 in Lake Placid staan bekend om het "Miracle on Ice", de onwaarschijnlijke overwinning van het Amerikaanse ijshockeyteam op de oppermachtige Sovjet-Unie. Deze gebeurtenis oversteeg het sportieve vlak en kreeg een diepere betekenis tijdens de Koude Oorlog.
Vanaf 1964 domineerde de Sovjet-Unie het olympisch ijshockeytoernooi en won goud in 1964, 1968, 1972 en 1976. Voor de Spelen van 1980 leek er weinig hoop voor de andere teams.
De Rol van Nederland in de Aanloop naar het Wonder
Nederland speelde een verrassende rol in de aanloop naar het toernooi. Voor het eerst in de geschiedenis hadden de Nederlandse ijshockeyers zich gekwalificeerd voor de Spelen, na het winnen van het EK voor B-landen. Het team werd zelfs uitgeroepen tot Nederlands sportteam van het jaar 1979.
De Zweedse bondscoach van Nederland, Hans Westberg, was bezeten van ijshockey en had een plan om de Sovjet-Unie te verslaan. Hij geloofde dat je de Russen vroeg moest storen in hun opbouw. De Amerikanen en Canadezen waren geïnteresseerd in zijn tactiek, en Westberg ontvouwde zijn plannen in Montreal.
Nederland zelf ondervond echter ook de kracht van de Sovjets tijdens het olympisch toernooi en verloor met liefst 17-4.
Lees ook: Historisch overzicht Olympisch ijshockey
De Samenstelling van de Teams in 1980
In aanloop naar de Winterspelen van 1980 was het ijshockeyteam van de Sovjet-Unie een torenhoge favoriet, met legendarische spelers als Boris Mikhailov, Valeri Kharlamov en Vladislav Tretiak. Veel westerse landen waren beperkt tot amateursporters, maar de Sovjet-Unie pakte het anders aan en stuurde professionele atleten die als amateurs werden gepresenteerd.
Het ijshockeyteam van de Verenigde Staten bestond voornamelijk uit amateurs, veelal studenten. Het team stond onder leiding van coach Herb Brooks, die de spelers selecteerde op basis van een psychologische test om te bepalen wie het best tegen stress en prestatiedruk kon.
De Koude Oorlog en de Spelen
De Koude Oorlog was in volle gang, en de druk op het Amerikaanse team was enorm groot. Niemand had hoge verwachtingen van het jonge team, zeker na een eerdere oefenwedstrijd waarin de Sovjet-Unie overtuigend won met 10-3.
De Weg naar het Wonder
Tijdens de Spelen snoerde het Amerikaanse team de criticasters de mond en kwam ongeslagen uit de groepsfase. Op 22 februari 1980 troffen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie elkaar in de eerste wedstrijd van de knock-out fase.
Voor de wedstrijd probeerde Brooks zijn spelers moed in te praten en zei: "You were born to be a player. You were meant to be here."
De Wedstrijd Zelf
De Amerikaanse spelers begonnen niet goed aan de wedstrijd, maar wisten de achterstand tot twee keer toe goed te maken. In het tweede deel verving de coach van de Sovjets, Viktor Tikhonov, doelman Tretiak, wat beide teams verraste. In het derde deel wisten de Amerikanen 3-3 te maken en kort daarna de 4-3. Met nog een paar seconden te gaan begon het publiek af te tellen, en commentator Al Michaels riep: "Do you believe in miracles? YES!"
De Nasleep
De Amerikaanse spelers vierden euforisch hun overwinning, terwijl de Sovjets ontdaan achterbleven. De gouden medaille wonnen de Amerikanen later pas tegen Finland. De Sovjets wonnen zilver, maar lieten hun namen niet in de medaille zetten.
Het Amerikaanse team won door een passtechniek toe te passen die door de Sovjet-Unie zelf was ontwikkeld. Het was een fantastische sportieve overwinning, maar de Amerikanen zagen het ook als een ideologische winst ten tijde van de Koude Oorlog.
De Erfenis van het Wonder
Het Miracle on Ice wordt gezien als één van de meest iconische momenten in de geschiedenis van de Olympische Spelen en de Amerikaanse sport. Het werd in 1999 zelfs uitgeroepen tot het beste sportmoment van de 20e eeuw.
Andere Memorabele IJshockey Momenten op de Olympische Spelen
Canada domineerde het ijshockey in de vroege jaren van de Olympische Winterspelen. Tijdens de Spelen van 1924 in Chamonix versloegen ze de Tsjechen met 30-0, de Zweden met 22-0 en de Zwitsers met 33-0.
De Olympische Winterspelen van 1960 in Squaw Valley waren de achtste editie en vonden plaats in een gebied met slechts één inwoner. De openings- en slotceremonie werden georganiseerd door Walt Disney.
Tijdens de Winterspelen van 1994 in Lillehammer sprong Espen Bredesen, een bekende Noorse schansspringer, met de olympische vlam het stadion in tijdens de openingsceremonie.
Nederland op de Olympische Winterspelen van Lake Placid in 1980
Nederland deed slechts één keer mee aan het Olympisch ijshockeytoernooi. Onder leiding van de Zweedse coach Hans Westberg werd een team gevormd rond Nederlandse Canadezen. De ploeg werd in 1979 wereldkampioen voor B-landen, wat resulteerde in deelname aan de Olympische Winterspelen in Lake Placid.
De eerste opponent was Canada, en hoewel Corky de Graauw Nederland op voorsprong bracht, werd de ploeg overklast en verloor met 10-1. Tegen de Sovjet-Unie verloor Nederland met 17-4, maar de inzet van de ploeg werd geprezen. Er werd gelijkgespeeld tegen Japan (3-3) en gewonnen van Polen (5-3), maar de laatste wedstrijd tegen Finland eindigde in een 10-3 nederlaag.
tags: #winterspelen #ijshockey #geschiedenis