Spelregels zijn essentieel voor een eerlijk en sportief verloop van elke volleybalwedstrijd. Of je nu speler, trainer, coach, official of toeschouwer bent, kennis van de basisregels draagt bij aan meer spelplezier en een beter begrip van de beslissingen van de scheidsrechter. Dit artikel geeft een overzicht van de belangrijkste regels en aspecten van het volleybalspel.
Het Speelveld
Volleybal wordt gespeeld op een rechthoekig veld van 18 meter lang en 9 meter breed, verdeeld in twee helften door een net. Elke helft is 9 meter bij 9 meter. Belangrijke lijnen op en rond het veld zijn:
- De aanvalslijn: Deze lijn bevindt zich op 3 meter afstand van het net en markeert de voorzone.
- De achterlijnen en zijlijnen: Deze lijnen begrenzen het speelveld.
- De middellijn: Deze lijn loopt in het midden van het veld, onder het net.
- De servicezone: Achter de achterlijn, over de gehele breedte van het veld (9 meter), bevindt zich de servicezone, waar de service (opslag) wordt uitgevoerd.
- De wisselzone: Vanuit hier kunnen spelers gewisseld worden.
- De opwarmingszone: Een vierkant van 3 bij 3 meter in de hoek van de zaal, bedoeld voor spelers die zich voorbereiden om het veld in te komen.
- De strafzone: Voor spelers die een overtreding hebben begaan en het veld tijdelijk moeten verlaten.
De hoogte van het net varieert: 2,24 meter voor dames en 2,43 meter voor heren. De bovenkant van het net is voorzien van een witte rand van 7 centimeter breed, de netrand. Aan de zijkanten van het net bevinden zich witte zijbanden van 5 centimeter breed, met daaraan bevestigd antennes ter hoogte van de zijlijnen.
De Spelers
Een team bestaat uit zes spelers in het veld, met verschillende rollen:
- Passers/lopers: Zij ontvangen de service en zijn verantwoordelijk voor de verdediging.
- Middenaanvallers: Zij vallen aan door het midden en proberen de aanvallen van de tegenstander te blokkeren.
- Diagonaal: Deze speler staat diagonaal ten opzichte van de spelverdeler en valt aan op rechts.
- Spelverdeler: Ontvangt idealiter de tweede bal en verdeelt het spel.
- Libero: Een specialist in verdedigen en passen, die alleen in het achterste gedeelte van het spel ingewisseld mag worden voor andere spelers. De libero mag geen aanvallende actie uitvoeren waarbij de bal op het moment van de aanraking zich boven de bovenste netrand bevindt. Hij mag de bal wel onderhands over het net spelen of een onderhandse setup geven.
Drie spelers staan in de voorzone (tussen de aanvalslijn en het net) en drie spelers in de achterzone (tussen de aanvalslijn en de achterlijn).
Lees ook: Alles over Vrije Ruimte Volleybal
Het Spelverloop
Het doel van volleybal is om de bal op de helft van de tegenstander op de grond te laten komen, of om de tegenstander een fout te laten maken. Een wedstrijd wordt gewonnen door het team dat als eerste drie sets wint. Een set wordt gewonnen door als eerste 25 punten te scoren, met een verschil van minimaal twee punten. Bij een stand van 24-24 wordt doorgespeeld tot er een verschil van twee punten is.
Wanneer een team een rally wint, krijgt het een punt en het recht om te serveren. De spelers schuiven dan een positie door met de klok mee.
Basisregels tijdens het spel
- Aantal contacten: Een team mag de bal maximaal drie keer raken om deze over het net te spelen. Een speler mag de bal niet twee keer achter elkaar raken (met uitzondering van een blok).
- Fouten:
- De bal mag niet te lang worden vastgehouden.
- Het net mag niet worden geraakt.
- Spelers mogen niet onder het net door komen naar de tegenstander.
- Voeten mogen niet over de middenlijn komen.
- Wissels en time-outs: Per set mag een team maximaal zes keer wisselen. Elk team heeft recht op twee time-outs per set.
Aanvallende en verdedigende tactieken
De serveerder brengt de bal in het spel door een opslag achter de achterlijn. De opgeslagen bal moet over het net in het veld van de tegenstander belanden. De ontvangende partij probeert de bal op te vangen en door te spelen naar de spelverdeler.
De spelverdeler speelt de bal door naar een van de aanvallers (een set-up). Dit kan naar de buitenaanvaller, de middenaanvaller of een achterspeler zijn. Achterspelers kunnen een "driemeteraanval" uitvoeren, waarbij ze achter de driemeterlijn springen en de bal over het net slaan.
De aanvaller probeert de bal over het net op de grond te laten komen, bijvoorbeeld met een smash (een harde klap met de vlakke hand) of een prikbal (een geplaatste bal met de vingertoppen). De verdediging probeert de bal van de grond te houden door een blok te vormen aan het net of door de bal in het achterveld te verdedigen.
Lees ook: Complete gids voor beachvolleybal
Punten scoren
Een team scoort punten door:
- De bal op de speelhelft van de tegenstander te krijgen.
- De bal door de tegenstander buiten de lijnen te laten slaan.
- Een fout van de tegenstander, bestraft door de scheidsrechter.
Officials en reglementen
Officials, waaronder scheidsrechters, zijn verantwoordelijk voor de correcte naleving van de regels. De spelregeltoets is een jaarlijkse verplichting voor (nationale) officials. Het behalen van de toets is één van de voorwaarden om toegelaten te worden tot de officialgroep.
Gedragscode en strafzaken
Van officials wordt verwacht dat zij zich houden aan de gedragscode. Strafzaken, bijvoorbeeld bij ontoelaatbaar gedrag van een speler, worden behandeld door de strafcommissies.
Volleybalmasterz.nl
Volleybalmasterz.nl is een online leeromgeving gericht op het vergroten van de spelregelkennis bij volleyballers. Hier kun je je spelregelkennis oefenen, toetsen en up-to-date houden via testjes, spelletjes en toetsen. Ook kun je je spelregelbewijs halen, zodat je zelf ook wedstrijden in de lagere klassen kunt fluiten.
Minder regels, meer spelplezier
Binnen het project 'Minder regels, meer spelplezier' worden voorstellen voor het wijzigen van (spel)regels behandeld, getest en eventueel ingevoerd.
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen