De KNVB, de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond, is voornemens de bestaande voetbalpiramide te herstructureren. De term piramide wordt gebruikt om duidelijk te maken hoe de opbouw van de competitie eruit zou moeten zien. In de afgelopen 130 jaar is het competitiemodel uitgegroeid tot een piramidemodel. De bodem van de piramide bestaat uit een groot aantal Vijfde klassen en aan de top hebben we één Tweede divisie waarin de beste amateurclubs uitkomen. Nu zien we de laatste jaren dat deze piramide langzaam scheef aan het groeien is. Wat betekent dat allemaal? Het Nederlandse voetbal bestaat uit meer van dergelijke piramides. Dat komt in de eerste plaats door het bestaan van het zaterdagvoetbal naast het zondagvoetbal.
Waarom een nieuwe voetbalpiramide?
De laatste jaren heeft de KNVB gezien dat het competitiemodel langzaam scheef aan het groeien is. Niets doen is geen optie. Om het spelplezier en de kwaliteit van de wedstrijden te verbeteren is het absoluut noodzakelijk om het fundament van de piramide te verstevigen. De scheefgroei heeft te maken met een aantal factoren, zoals de verschuiving in speeldag van de zondag naar de zaterdag. Door deze terugloop op zondag blijven er aan de onderkant van de piramide weinig teams over, met niveauverschillen en meer reisafstanden tot gevolg. Op de zaterdag stijgt het aantal teams en is juist behoefte aan een goede vierde én vijfde klasse. Maar ook in de rest van de piramide zijn verbeteringen noodzakelijk voor meer regionale competities in de top, een betere aansluiting naar de Hoofdklasse en meer spanning en gelijkwaardigheid op alle niveaus.
Het voetballandschap beweegt mee met de tijd en verandert continu. Een goede opbouw van de competitie zorgt ervoor dat er zoveel mogelijk sprake is van spanning en gelijkwaardigheid. Bovendien is er dan sprake van een perfecte aansluiting naar de naast gelegen hogere of lagere klasse. Daarnaast zorgt het voor een goede verdeling van de reisafstanden passend bij het niveau. De KNVB streeft verder naar meer gelijkwaardige teams in een klasse, kleinere reisafstanden (ook goedkoper en milieuwvriendelijker) en leukere, interessantere derby’s. Maar het allerbelangrijkste is wel dat de KNVB zondag- en zaterdagvoetbal in elkaar wil schuiven, mengen. De thuisspelende ploeg kan zeggen of ze op zaterdag of zondag te willen voetballen.
Onderzoek en scenario's
Zo is er in september 2021 een groot onderzoek uitgevoerd naar de wensen van de clubs, trainers en spelers. Vervolgens zijn er een aantal scenario’s uitgewerkt over hoe de voetbalpiramide opnieuw vormgegeven kan worden. Hieruit is één scenario geselecteerd dat het beste voldoet aan de eisen. Het aanpassen van de piramide is mogelijk, maar niet zonder consequenties. Je hebt namelijk altijd te maken met tegengestelde effecten. In het model hieronder illustreren we wat er gebeurt als je aan de ‘knoppen draait’. Zodra je aan de ene kant iets verbetert, heeft dat automatisch gevolgen voor de andere kant. Stel bijvoorbeeld dat we het aantal poules op een bepaald niveau verhogen. Hiermee verhogen we de kans op derby’s, maar verlagen we de gelijkwaardigheid in deze poules met als gevolg kans op grotere uitslagverschillen.
De belangrijkste veranderingen op een rij
De KNVB wil in de top van de piramide ook wijzigingen aanbrengen. "Deze brede aanpak van de voetbalpiramide heeft op de korte termijn veel impact op de verenigingen", zegt Directeur amateurvoetbal Jan Dirk van der Zee. “Dat beseffen we, maar het leidt op de lange termijn ook tot veel voordelen voor iedereen: kortere reisafstanden, meer derby’s, een betere aansluiting bij de top en gelijkwaardige competities. De volgende voorstellen zullen worden gedaan om de structuur van de piramide te versterken.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
- Nieuwe naam voor de Hoofdklasse: Met ingang van seizoen 2023/2024 krijgt de Hoofdklasse een nieuwe naam en wordt het de Vierde divisie. Bij velen leeft de veronderstelling dat de hoofdklasse het hoogste niveau zou kunnen zijn. Dat is in de voetbalpiramide niet het geval want boven de hoofdklassen is er de Tweede en Derde divisie. Deze wijziging geeft dus beter weer hoe de piramide eruitziet.
- Gemengde indeling: Met ingang van seizoen 2023/2024 wordt er gemengd ingedeeld in de Derde en Vierde divisie én de Eerste klasse. Gemengd indelen betekent zaterdag en zondag bij elkaar in één poule, waarbij het thuisspelende team de speeldag bepaalt, met uitzondering van principiële zaterdagclubs die het recht op speeldag zaterdag hebben. Bij de introductie van de nieuwe piramide voor standaardelftallen zal er ook in Derde divisie, Vierde divisie en Eerste klasse sprake zijn van gemengde competities. Dat wil zeggen dat zaterdag- en zondagverenigingen in competitieverband tegen elkaar uit kunnen komen. Aan de ene kant leidt dit ertoe dat de landelijke dekking in de top van de piramide verbetert. Door zaterdag- en zondagteams met elkaar te mengen, krijg je regionalere poules en nemen de reisafstanden af. Door het aantal reiskilometers te verminderen, leveren we ook een bijdrage aan het verminderen van de CO2-uitstoot en vergroten we de kans op derby’s. Afhankelijk van de toekomstige ontwikkelingen van de piramide behoort dit tot de mogelijkheden.
- Vermindering aantal poules: Het totale aantal poules in de Eerste tot en met de Derde klasse wordt teruggebracht. Verspreid over de seizoenen 2022/2023 en 2023/2024 wordt het aantal Eerste klasse poules teruggebracht van elf naar in totaal acht poules. Voor de Tweede klasse geldt dat de huidige 22 poules worden teruggebracht tot 16 poules en voor de Derde klasse gaan we terug van 42 poules naar 32 poules. Door het verlagen van het aantal poules wordt de spanning en gelijkwaardigheid verhoogd.
- Flexibiliteit in de Vierde en Vijfde klasse: In de Vierde en Vijfde klasse wordt flexibel omgegaan met het aantal teams per poule. Dit is afhankelijk van het aantal teams en het maatwerk om de reisafstanden te beperken.
Versterkte degradatie
Om de ideale voetbalpiramide te verkrijgen zal er sprake moeten zijn van versterkte degradatie. Wanneer de extra degradatie in één seizoen zou plaatsvinden, dan zouden er vanuit iedere poule en klasse erg veel teams moeten degraderen. Over de komende twee seizoenen zullen er boven op het reguliere aantal degradatieplaatsen, nog extra degradatieplaatsen komen. In de onderstaande tabel staat hoeveel dit er ongeveer zijn per klasse per seizoen.
Wat betekent dit voor de jeugd?
anaf seizoen 2019/’20 gaan er wat zaken veranderen in de voetbalpiramide voor het jeugdvoetbal om ervoor te zorgen dat meer spelers de mogelijkheid hebben om op hun eigen niveau te spelen. De KNVB ziet namelijk grote groei van de even competities en verschuiving vanuit de oneven competities naar de even competities. Hierdoor zijn de competities en regelgeving niet meer passend, wat niet ten goede komt aan het plezier van de voetballer. Ook wordt gesignaleerd dat clubs steeds vaker de behoefte hebben aan meer flexibiliteit om teams op een hoger niveau vrij in te schrijven.
Op de bondsvergadering van 16 december 2019 is het voorstel aangenomen om vanaf seizoen 2020/2021 het jeugdvoetbal op een andere manier te structureren. De herstructurering houdt in dat er vier nieuwe competities worden opgezet. Dit betekent dat er volgend seizoen wordt afgetrapt in een nieuwe, open Onder 23 (amateurclubs), Onder 21 (BVO’s + amateurclubs met nu jeugd in 2e divisie of hoger), Onder 18 en Onder 16 competitie. Zowel in het betaald voetbal als in het amateurvoetbal is het tussen de ‘jeugd’ en het eerste elftal moeilijk voor spelers om uiteindelijk de stap naar het eerste elftal te maken en om hierbij regelmatig competitieve wedstrijden te spelen. In de fase dat spelers (nog) niet in het eerste elftal spelen, maar ook geen jeugdspelers meer zijn, was er, los van de betaald voetbalclubs die al een team in de voetbalpiramide hebben, tot dusver geen goede volwaardige competitie. Dit beperkte de ontwikkeling van veel jonge spelers terwijl de ambitie juist is om talent te ontwikkelen. Hier kwam de vraag van zowel betaald- als amateurvoetbalclubs aan de KNVB vandaan om een Onder 21 en Onder 23 competitie te realiseren.
Veranderingen in de jeugdcompetities
- JO13, JO15, JO17 en JO19:
- 1E klasse wordt B-categorie, waardoor er meer mogelijkheden voor clubs en teams ontstaan voor het (uit)lenen van spelers en het verplaatsen van wedstrijden;
- Vrije inschrijving vanaf de hoofdklasse en lager;
- Spelen in twee reeksen in de hoofdklasse en lager, waardoor herindelen mogelijk is.
- JO14, JO16, JO18:
- Toevoegen van een landelijke divisie en hoofdklasse in de A-categorie in elk district;
- Vrije inschrijving vanaf de hoofdklasse en lager;
- Inschrijving in de landelijke divisie alleen op basis eindstand van speelniveau van de desbetreffende lichting JO13, JO15 en JO17 (speelniveau meegeven, minimaal divisieniveau).
- Biologische dispensatie: Voor de A-categorie t/m JO16 wordt het mogelijk om op basis van lichaamslengte dispensatie aan te vragen voor een leeftijdscategorie jonger.
Uiteindelijk beoogt de KNVB met deze veranderingen te bereiken dat meer spelers de mogelijkheid hebben om op hun eigen niveau te spelen. Ook dragen de wijzigingen bij aan het oplossen van het lichtingenprobleem.
Samenvoeging JO18 en JO19 competities
Met ingang van het seizoen 2024/’25 worden de JO18 en JO19 competities samengevoegd in één JO19 competitie. In deze competitie zullen spelers van twee geboortejaren spelen en wordt een competitie voor JO18-teams vanaf het komende seizoen dus niet meer opgenomen in het aanbod.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
De KNVB is ervan overtuigd dat het spelplezier door deze maatregel wordt vergroot. Door het samenvoegen van de competities worden de wedstrijden gelijkwaardiger. Clubs krijgen immers de mogelijkheid om spelers van zeventien en achttien jaar meer op niveau te selecteren. Ook komen er in totaal meer teams waaruit de competitiepoules kunnen worden samengesteld. Dit zorgt voor een betere landelijke dekking in het totale aanbod van teams. Hierdoor kan er bij de indeling meer rekening worden gehouden met spelniveau en zullen reisafstanden over het algemeen iets korter worden. Ook is de KNVB van mening dat deze beslissing de ontwikkeling van jonge voetballers bevordert. Zeventienjarigen zullen het moeten opnemen tegen iets oudere voetballers. Daarmee bereiden ze zich alvast voor op het seniorenvoetbal. Dit kan ook, omdat na de JO17 de fysieke verschillen tussen spelers waar een geboortejaar tussen zit, steeds minder groot worden. Ten slotte zorgt het samenvoegen van de JO18 en JO19 competities ervoor dat we de junioren voetbalpiramide in één seizoen toekomstbestendig maken.
Regionale verschillen en flexibiliteit
Deze informatie geldt voor de gehele piramide van 1ste elftallen en geldt voor elk district. De uitwerking kan echter wel regionaal verschillen. Voor de competities in de eerste, tweede en derde klasse is het streven om 14 teams per poule aan te houden. Bij de vaststelling van wedstrijden wordt de gewenste speeldag van de thuisspelende club als uitgangspunt genomen, maar hierbij maken we voor de clubs die principieel* alleen op zaterdag uitkomen een uitzondering. Voor het seizoen 2022/’23 is de mogelijkheid geboden om horizontaal over te stappen. Dit gaat over standaardvoetbal, zijn er ook wijzigingen in het reservevoetbal, categorie B en vrouwenvoetbal? Eventuele wijzigingen in andere categorieën zijn in de toekomst mogelijk.
De rol van zaterdag- en zondagvoetbal
In het amateurvoetbal zien we een verschuiving van het zondag- naar het zaterdagvoetbal. En die verschuiving wordt krachtiger nu de KNVB de horizontale overgang van zondag naar zaterdag zonder degradatie toestaat. Zodat bijvoorbeeld een in de tweede klasse voetballend zondagteam tweedeklasser kan blijven niet hoeft te degraderen naar de vierde klasse zaterdag.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
tags: #voetbalpiramide #knvb #jeugd #uitleg