De Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB) heeft, in samenwerking met experts uit de tophockeywereld, wetenschappers en technische stafleden van verenigingen, een visie op de ontwikkeling van hockeyers opgesteld. Deze visie, gepresenteerd op het Nationaal Hockeycongres op 27 januari 2018, is niet enkel gericht op de topsport, maar op de brede ontwikkeling van hockeyers van jong tot oud, bij alle verenigingen in Nederland. Het doel is tweeledig: betere hockeyers maken en kinderen in brede zin als mens laten ontwikkelen.
De Noodzaak van een Visie
“Het winnen van internationale prijzen leek twintig jaar geleden misschien normaal voor het Nederlandse hockey, maar dat is zeker niet meer zo”, aldus Joost van Geel, prestatiemanager van de KNHB. Om aan de top te blijven, is het essentieel om een aantal zaken goed op een rij te hebben, ook in de toekomst. De visie op de ontwikkeling van hockeyers vloeit voort uit de Strategische Visie 2020 van de bond en is een antwoord op de veranderende tijden.
Onderzoek wijst uit dat de motorische ontwikkeling van kinderen de afgelopen jaren achteruit is gegaan. Kinderen spelen minder buiten en er wordt minder structureel gymnastiekles gegeven op scholen. Bovendien worden er steeds meer zaken voor kinderen geregeld. Dit vraagt om een toekomstgerichte visie, die is vastgelegd in een document om continuïteit te waarborgen.
De Zes Uitgangspunten van de Visie
De visie op de ontwikkeling van hockeyers bestaat uit zes uitgangspunten, die samen een holistisch beeld schetsen van wat nodig is om hockeyers optimaal te ontwikkelen:
- Sport en privé in balans: Het is cruciaal dat kinderen een goede balans vinden tussen sport, school, werk en een sociaal leven. Trainers, coaches en ouders kunnen hierin een ondersteunende rol spelen door kinderen te helpen de juiste keuzes te maken. De KNHB probeert met competities zoveel mogelijk uit de vakanties te blijven en houdt bij de nationale jeugdteams rekening met examenperiodes. Vakantie is vakantie.
- Bijdrage leveren aan het team: Iedere speler is verantwoordelijk voor zijn of haar bijdrage aan het team. Het is belangrijk dat spelers weten wat hun krachten en valkuilen zijn en wat hun individuele bijdrage aan het team is. Individuele vrijheid en je conformeren aan het team zijn twee verschillende zaken en deze staan in Nederland geregeld op gespannen voet. De ambitie is om creatief en aanvallend hockey te spelen, met ruimte voor het individu om te schitteren, maar het team moet verdedigend ook in balans zijn.
- Beter hockey begint bij jezelf: Wie zich wil ontwikkelen in de hockeysport, kan daar zelf de regie in nemen. Een kind weet zelf het beste wat leuk en uitdagend is, maar concreet stappen zetten is niet altijd even makkelijk. Uiteindelijk is iedereen zelf verantwoordelijk voor zijn eigen talent en zijn eigen ontwikkeling. Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan reflectief vermogen, kunnen plannen en evalueren. In eerste instantie is dat hockey-gerelateerd. Je komt op een training en wat wil je leren? Maar ook: wie zorgt er voor de ballen en wie bepaalt de tactiek? De coach is daarin niet per se directief, maar zal veel meer zoeken naar wegen hoe hij kan helpen het team en de spelers zichzelf verder te laten ontwikkelen.
- Voor iedere leeftijd een passende belasting: Dit uitgangspunt benadrukt het belang van een ontwikkelingsgerichte benadering, waarbij de training en begeleiding zijn afgestemd op de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van de speler. Kind in de groeispurt? Wat is de groeispurt? Zorgt de groeispurt voor meer blessures? En zo ja: hoe kun je die voorkomen?
- Duurzaam leren: Elke minuut dat een kind bezig is met hockey heeft het de kans om te leren en zichzelf te verbeteren. Als zich een probleem aandient, kun je een snelle uitweg zoeken, maar je kunt ook op zoek gaan naar structurele oplossingen voor problemen die zich vaker aandienen.
- Unieke kwaliteiten (h)erkennen en stimuleren: Om als trainer of coach het beste uit een team te halen, is het belangrijk de unieke vaardigheden van iedere speler te herkennen en te stimuleren. Iedere groep bestaat uit verschillende individuen en het is de vraag welke bijdrage die aan het team kunnen leveren. Het creëren van een veilige omgeving, waarin iedere speler zich gewaardeerd voelt en er oog is voor diversiteit, is cruciaal voor de optimale ontwikkeling van het kind.
Concrete Invulling en Ondersteuning
De KNHB is al op een aantal punten bezig de visie op de ontwikkeling van hockeyers te vertalen in concreet beleid. Zo wordt er gewerkt aan de herijking van de competitiestructuur, met als doel de groep breder te maken en de ontwikkeling van de teams centraal te zetten. Welke teams passen goed bij elkaar in een poule? In die jongere categorieën spelen we ook geen NK’s meer. Ook als het gaat om beoordelen en selecteren is de bond al bezig met de concrete invulling van de plannen.
Lees ook: Visie in Softbal Cruciaal
“We vinden dat tot de D-jeugd iedereen hetzelfde programma moet kunnen draaien”, aldus Van Geel. “Daarbij kijken we breder naar de motorische ontwikkeling van een kind dan alleen op hockeygebied. We kunnen ook andere sporten aanbieden, zoals judo of tennis. En als het gaat om de beoordeling, pakken we er niet langer één of twee meetmomenten uit, maar we willen juist kijken naar de ontwikkeling over een langere periode, zogenaamde formatieve beoordeling. Het is best lastig om dat goed te organiseren. Het gaat erom dat we unieke kwaliteiten herkennen en erkennen."
De KNHB geeft aan dat verenigingen graag ondersteuning krijgen bij het doorvoeren van wijzigingen die voortkomen uit de visie op de ontwikkeling van hockeyers, ofwel: ‘6 X VOORUIT IN HOCKEY’. Door in gesprek te blijven met verenigingen probeert de bond haar ondersteuning zo goed mogelijk te laten aansluiten op de behoeften. Om verenigingen te helpen bij het indelen van teams t/m de O12-categorie, heeft de KNHB een routekaart ontwikkeld.
Onderzoek en Monitoring
Om de vooruitgang ten aanzien van de visie in beeld te brengen, wordt tweejaarlijks onderzoek herhaald. Inmiddels heeft de KNHB een 1- en 2-meting uitgevoerd (in 2022 en 2024), op basis waarvan in kaart is gebracht in hoeverre trainers, coaches en bestuurders bekend zijn met de visie, of ze de ambitie hebben om er iets mee te doen en waar ze eventueel tegenaan lopen. Onder de doelgroep hockeyers wordt herhaaldelijk geïnventariseerd hoe zij de hockeysport in zijn totaliteit en per uitgangspunt van de visie beoordelen. De uitkomsten van het meest recente onderzoek geven inzicht in waar we staan, vijf jaar na de lancering van de visie. Door middel van een onderzoek onder verenigingsbestuurders, trainers/coaches en hockeyers is op het moment van de lancering van de visie een nulmeting gedaan ten aanzien van de visie op de ontwikkeling van hockeyers. Kennen bestuurders en trainers/coaches de visie? Wat vinden ze ervan en wat zijn aandachtspunten? Aan de hand van de resultaten heeft de KNHB concrete stappen bepaald voor het vervolg van het visieproject.
HCAS: Een Praktijkvoorbeeld
Bij HCAS staat leuk hockeyen centraal: plezier hebben, uitdagen en groeien zijn daarbij allemaal van toepassing. Plezier gaat hand in hand met winnen, en winnen kan wanneer je beter bent dan de tegenstander. Beter gemotiveerd, betere techniek, fitter en tactisch slimmer. Dat bereiken we allemaal door met enthousiasme te trainen.
Trainers zijn waardevol voor een club. Ze vormen een belangrijke basis omdat ze een boegbeeld zijn voor hockeyers. Ze dragen de hockeyvisie van de club uit en staan aan de basis van de ontwikkeling van de hockeyers. Daarom vinden we het bij HCAS belangrijk om onze trainers te belonen, te waarderen, te enthousiasmeren en actief te begeleiden.
Lees ook: Hockey en beloning: een onderzoek
De trainers maken het mogelijk om plezier te hebben in het hockeyspel en om te winnen. Ze staan klaar voor alle hockeyers om het hockey-enthousiasme over te brengen. Ook worden trainers bij HCAS gewaardeerd, ze zijn een boegbeeld voor de club. Maar ze investeren ook in zichzelf door zelf een betere hockeyer te worden én door zich te ontwikkelen als mens. Een trainer werkt immers ook aan communiceren, coachen, werken in teamverband en aan het motiveren van hockeyers.
Voor de juiste indeling, beoordeling, ontwikkeling en beloning beschikt HCAS over een trainers-functiehuis. In het functiehuis worden trainers ingedeeld naar houding, competenties, verwachtingen en beloning. Voor iedere trainer wordt het zodanig duidelijk hoe hij/zij zich kan ontwikkelen. Het inhoudelijke functiehuis wordt gedeeld met de trainers.
HCAS realiseert de visie door middel van de TrainerssCOOL, een nieuw initiatief om trainers actief te begeleiden bij de ontwikkeling. Training geven is gaaf, leuk en dus Cool! Een groep ervaren hockeyers begeleidt trainers door ze te helpen, te adviseren en waar nodig te ondersteunen. Om ze op die manier een betere trainer en wellicht ook betere hockeyer te maken.
Daarnaast zorgt HCAS ervoor dat met gerichte trainingen, opleidingen en instructies trainers zich blijven ontwikkelen. Niet alleen op gebied van hockey, maar ook op gebied van communiceren, coachen en motiveren. Het uitgebreide netwerk van HCAS wordt gebruikt om te voorzien in inspirerende en kwalitatieve instructies en informatieavonden.
Trainers worden ‘beloond’ met bezoeken aan inspirerende wedstrijden op hoog niveau bij aansprekende clubs in Nederland of België. Daaruit kan inspiratie gehaald worden en kunnen trainers onderling kennis delen. En uiteraard genieten van het hockey op hoog niveau.
Lees ook: Kilometers gelopen in hockey
Een trainer heeft de juiste faciliteit nodig! En die wil HCAS bieden. Simpele zaken om te kunnen trainen, maar ook moderne middelen zoals filmmogelijkheden, SMART goals, C-Sign skill veld en een ballenkanon.
Specifiek wordt ELO (Electronische Leer Omgeving) benoemd. Een app om trainingen digitaal voor te bereiden, uit te leggen en om de training in vast te leggen. ELO is het houvast voor iedere trainer om goede trainingen te kunnen geven en opvolging te kunnen geven aan de trainingen. Trainers kunnen daarbij uiteraard bijdragen aan de continue ontwikkeling van de ELO app.
Naast deze faciliteiten biedt HCAS tevens aan trainers de middelen die het trainen leuk maken. Beeldschermen om hockey te kunnen kijken in de vorm van inspirerende wedstrijden, hockey skills of de eigen wedstrijd. Daarnaast wordt gewerkt aan een programma om trainers die zich ontwikkelen positief in het zonnetje te zetten.