De Eredivisie en de KNVB Beker zijn twee prominente competities in het Nederlandse voetbal, elk met zijn eigen unieke kenmerken, geschiedenis en betekenis. Terwijl de Eredivisie de hoogste voetbalcompetitie van Nederland is, waar clubs strijden om de landstitel, is de KNVB Beker een knock-outtoernooi waaraan zowel prof- als amateurclubs deelnemen. Dit artikel belicht de belangrijkste verschillen en overeenkomsten tussen deze twee competities.
KNVB Beker: De Cup van Kleine en Grote Kansen
De KNVB Beker, officieel de TOTO KNVB Beker, is het belangrijkste bekertoernooi in het Nederlandse clubvoetbal. Dit jaarlijkse evenement, georganiseerd door de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB), is uniek omdat zowel prof- als amateurclubs eraan deelnemen. Elk jaar strijden grote namen in het betaald voetbal en kleinere amateurclubs om de felbegeerde dennenappel. De bekerfinale trekt jaarlijks veel aandacht en wordt gezien als het sluitstuk van het Nederlandse voetbalseizoen.
Geschiedenis en Achtergrond
De KNVB Beker werd voor het eerst gespeeld in het seizoen 1898-1899, waarmee het de oudste nog bestaande voetbalcompetitie van Nederland is. Wat de KNVB Beker zo speciaal maakt, is dat kleinere clubs de kans krijgen om ver te komen in het toernooi en zelfs de grote clubs kunnen verslaan. De eerste winnaar van de KNVB Beker was RAP Amsterdam. Ajax heeft met 20 overwinningen de beker het vaakst gewonnen, gevolgd door Feyenoord (14 keer) en PSV (11 keer). Sinds de invoering van het betaald voetbal in Nederland in 1954 zijn er slechts drie amateurclubs die het tot de halve finale van de KNVB Beker hebben geschopt: IJsselmeervogels in het seizoen 1974/’75, VVSB in het seizoen 2015/’16 en Spakenburg in het seizoen 2022/'23.
In de beginjaren was er weinig animo voor de KNVB Beker, en het toernooi werd niet altijd serieus genomen. Tussen 1899 en 1960 ontbrak de bekerfinale maar liefst twintig keer op de agenda, soms vanwege uitzonderlijke omstandigheden, maar vaker gewoon vanwege desinteresse. Pas in 1960, toen de UEFA een toernooi uitschreef voor nationale bekerwinnaars (de Europa Cup II), nam de animo voor de KNVB Beker toe.
Deelnemers en Structuur
Aan de KNVB Beker doen clubs mee uit verschillende niveaus van het Nederlandse voetbal, waaronder teams uit de Eredivisie, de Eerste Divisie (Keuken Kampioen Divisie) en de hoogste amateurklassen. Elk jaar doen er ongeveer 100 teams mee aan de KNVB Beker, wat zorgt voor een breed en gevarieerd deelnemersveld. De KNVB Beker biedt kleine amateurclubs een unieke kans om op het hoogste podium te spelen.
Lees ook: Wat is het verschil?
Het toernooi werkt volgens het knock-outsysteem. Dit betekent dat in elke ronde de verliezende club direct wordt uitgeschakeld, terwijl de winnende club doorgaat naar de volgende ronde. Het toernooi begint met twee kwalificatierondes waarin amateurclubs strijden om een plek in het hoofdtoernooi. Voor de 1e kwalificatieronde hebben 54 amateurclubs zich geplaatst. Hiervan worden 26 clubs vrijgeloot voor deelname aan deze ronde, zij gaan direct door naar de 2e kwalificatieronde. De overige 28 clubs spelen om een plaats in de 2e kwalificatieronde, waar ook 14 teams uit de Tweede Divisie instromen. Na de kwalificatierondes begint het hoofdtoernooi, waar ook de profclubs instromen. In de tweede ronde komen de grote clubs uit de Eredivisie erbij. Na de eerste en tweede ronde spelen de overgebleven 16 teams vervolgens in de achtste finales. Vanaf dit punt wordt de competitie nog intenser. Na de achtste finales volgen de kwartfinales en halve finales.
Finale en Prijzen
De finale van de KNVB Beker vindt traditioneel plaats in De Kuip in Rotterdam en is een van de hoogtepunten van het Nederlandse voetbalseizoen. De winnaar van de KNVB Beker ontvangt niet alleen de felbegeerde beker en de iconische badjas, maar ook een ticket voor de competitiefase van de UEFA Europa League.
Uitzendrechten en Live Wedstrijden
Nederlandse bekerwedstrijden uit de TOTO KNVB Beker zijn dit seizoen live te zien op ESPN en STAR Channel. Live wedstrijden uit de TOTO KNVB Beker zie je live op ESPN (kanaal 18), STAR channel (kanaal 11) en ESPN Compleet (kanaal 421 t/m 424).
ESPN zendt alle wedstrijden uit de Eredivisie én de aansluitende play-offs live uit. Op vrijdagavond en maandagavond is er minstens één wedstrijd uit de Keuken Kampioen Divisie live op ESPN te zien. Elke zondag om 12.15 uur wordt een wedstrijd uit de Vrouwen Eredivisie uitgezonden. Op ESPN kun je iedere week een aantal live wedstrijden van het Eredivisie-voetbal en een selectie live wedstrijden uit andere Nederlandse topcompetities kijken. Ook internationaal voetbal en een selectie van live wedstrijden uit de grote Amerikaanse sportcompetities is te zien.
De samenvattingen van de wedstrijden in het TOTO KNVB Bekertoernooi komen op televisie in de uitzending van Veronica. Daarnaast zijn op de donderdag van een KNVB bekerronde vanaf 18.30 uur de samenvattingen van de wedstrijden op dinsdag en woensdag, en vanaf 23.00 uur de samenvatting van eerder die dag (donderdag dus) te zien op het open net van FOX. Een deel van de samenvattingen is ook op tv te zien bij de NOS, in de programma's Studio Sport en Nieuwsuur, deels gecombineerd. De livestreams van de TOTO bekerwedstrijden zijn te bekijken via de FOX Sports Go App.
Lees ook: Rugby en voetbal vergelijken
Records en Trivia
Met 20 gewonnen bekerfinales is Ajax recordhouder. Op gepaste afstand volgen Feyenoord met 14 zeges en PSV met 11 gewonnen bekerfinales. De Amsterdammers hebben ook de meeste finales gespeeld: 30. PSV en Feyenoord stonden 19 keer in de finale. De meest doelpuntrijke finale was die van 11 juni 1944: Willem II versloeg toen in Eindhoven tegenstander Groene Ster met 9-2.
Het snelste doelpunt in de bekerfinale staat op naam van Romário de Souza Faria. De Braziliaan van PSV had op 25 mei 1989 tegen FC Groningen slechts twee minuten nodig om raak te schieten.
Eredivisie: De Top van het Nederlandse Voetbal
De Eredivisie is de hoogste voetbalcompetitie in Nederland. In deze competitie strijden achttien teams om de landstitel én tickets voor Europees voetbal. De nummmers één en twee plaatsen zich voor de voorrondes van de Champions League, de nummer drie voor de voorrondes van de Europa League. De vier hoogst geëindigde teams die zich niet rechtstreeks voor Europees voetbal hebben geplaatst spelen play-offs om het laatste ticket voor de voorrondes van de Europa League.
Met ingang van het seizoen 2019/'20 zijn er twee teams die rechtstreeks degraderen naar de Eerste Divisie. De nummer zestien speelt met de vier periodekampioenen uit de Eerste Divisie én de twee hoogstgeëindigde teams die niet rechtstreeks gepromoveerd zijn om de laatste plek in de Eredivisie.
Structuur van de Voetbalpiramide
Het Nederlandse voetbal is opgebouwd uit verschillende niveaus, met de Eredivisie aan de top. Onder de Eredivisie bevinden zich de Eerste Divisie (Keuken Kampioen Divisie), de Tweede Divisie, de Derde Divisie en de Hoofdklasse.
Lees ook: Dubbelprijs: KNVB Beker en Landskampioenschap voor dezelfde club
De Keuken Kampioen Divisie bestaat uit twintig teams, waaronder vier beloftenteams. De kampioen en de nummer twee promoveren rechtstreeks naar de Eredivisie. Sinds 2016/’17 is er sprake van een nieuwe Tweede Divisie. Deze nieuwe competitie moet de overgang tussen het huidige betaald voetbal en amateurvoetbal vereenvoudigen.
Voor de Tweede Divisie geldt dat elke club (voorafgaand aan het seizoen) een voorkeur kan uitspreken voor het spelen van zijn thuiswedstrijden op zaterdag of zondag. Zaterdagclubs zullen tegen andere zaterdagclubs uitkomen op zaterdag en zondagclubs zullen tegen andere zondagclubs uitkomen op zondag. Zaterdagclubs spelen tegen zondagclubs op zaterdag om 18.00 uur.
De Derde divisie vormt nu een belangrijke opstap naar de Tweede divisie en mogelijk hoger. De competities bestaan in het seizoen 2019/'20 ieder uit 17 teams, waaronder 1 beloftenteam. De competities blijven op zondag en zaterdag bestaan, waardoor clubs hun voorkeur voor een speeldag kunnen aangeven.
Sinds het seizoen 2016/’17 zijn er in de Hoofdklasse twee poules van zestien teams op zaterdag en op zondag. In het seizoen 2018/'19 spelen er in de Hoofdklasse twee zondag in beide poules één beloftenteam. Na het seizoen 2018/'19 zijn er geen beloftenteams meer in de Hoofdklasse en zal er onder de Derde divisie een beloftencompetitie worden gespeeld.
Beloftencompetities
Betaaldvoetbalclubs hadden voorafgaand aan het seizoen 2016/'17 de keuze om zich in te schrijven voor de voetbalpiramide of onderdeel uit te blijven maken van de beloftencompetities. Vanaf het seizoen 2019/'20 is er een promotie-/degradatieregeling voor beloftenteams tussen de Derde divisie en beloftencompetitie.
De Johan Cruijff Schaal: Strijd tussen de Kampioen en de Bekerwinnaar
Elk seizoen is het de eerste prijs die te winnen is: de Johan Cruijff Schaal. Vlak voor de aftrap van de nieuwe competitie nemen de winnaar van de Eurojackpot KNVB Beker en de kampioen van de Eredivisie het tegen elkaar op in het stadion van de regerend landskampioen. Een seizoensopening in stijl. Als de bekerwinnaar tevens de landstitel verovert, dan neemt de nummer twee van de Eredivisie de plaats in van de landskampioen. Dit gebeurde bijvoorbeeld in 1998 en 2002 toen Ajax ‘de dubbel’ won en in 2005 toen PSV beide prijzen pakte. En - meest recent - ook in 2021, toen Ajax zich zowel tot landskampioen als bekerwinnaar kroonde. In dat geval speelt de kampioen tegen de nummer twee uit de Eredivisie.
De reeks ontmoetingen tussen de beker- en de landskampioen is in 1991 van start gegaan. De teams streden aanvankelijk om de PTT Telecom Cup, een naam die drie jaar later werd veranderd in Super Cup. Sinds 1996 staat de prijs bekend als de Johan Cruijff Schaal. Vanaf dat jaar was de Johan Cruijff ArenA 21 jaar lang de plaats van handeling. Met ingang van 2017 vormt het stadion van de regerend landskampioen het podium waar de wedstrijd wordt gespeeld.
Winnaars van de Johan Cruijff Schaal
De strijd tussen de bekerwinnaar en de landskampioen werd vanaf 1991 elf keer gewonnen door PSV, acht keer door Ajax, vier maal door Feyenoord, twee keer FC Twente en eenmaal door Utrecht, AZ en PEC Zwolle. Ook SVV hoort in het rijtje winnaars thuis. In 1949 werd er immers ook al eens een wedstrijd gespeeld tussen de landskampioen (SVV) en de bekerwinnaar (Quick Nijmegen). SVV won in het Goffertstadion in Nijmegen met 2-0.
Maatschappelijk Karakter
De wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal staat bekend om het sociale karakter: van elk verkocht kaartje gaat één euro naar de Johan Cruyff Foundation. Hiermee kan de Cruyff Foundation sportactiviteiten ontwikkelen voor kinderen voor wie sport niet vanzelfsprekend is. Met sportprojecten voor kinderen met een handicap, door het inrichten van sportieve buitenruimte in aandachtsgebieden en maatschappelijke sportprogramma’s geeft de Cruyff Foundation kinderen de ruimte. Ruimte om ze in beweging te brengen én te houden.
Afgelasting in 2020
Vanwege de uitbraak van de coronapandemie - en het daaraan vanuit de overheid gekoppelde verbod op vergunningsplichtige evenementen - werden de competities en het Eurojackpot KNVB Bekertoernooi in het seizoen 2019/'20 niet uitgespeeld. Aangezien het seizoen werd afgesloten zonder kampioen en bekerwinnaar, startte het nieuwe seizoen 2020/'21 niet met de wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal.
tags: #verschil #eredivisie #knvb #beker