Basketbal, de dynamische en spectaculaire sport die in Amerika is uitgevonden, kent een rijke geschiedenis en een complexiteit aan regels. Namen als Michael Jordan, Magic Johnson, Kareem Abdul-Jabbar en Kobe Bryant zijn synoniem geworden met deze sport. Dit artikel biedt een uitgebreide uitleg van de basketbalregels, geschikt voor zowel beginners als gevorderden, en behandelt de belangrijkste aspecten van het spel, van het veld tot de overtredingen.
De Basis: Het Basketbalveld
Een basketbalveld is rechthoekig en heeft aan de korte kanten een basket. Binnenvelden hebben meestal een houten vloer, terwijl buitenvelden vaak van asfalt zijn. De afmetingen variëren, maar in de NBA is een veld 28,65 meter lang en 15,24 meter breed. De basket hangt altijd op een hoogte van 3,05 meter, behalve in jeugdcompetities waar de hoogte kan worden aangepast. Het middelpunt van de basket bevindt zich op 1,575 meter van de achterlijn.
Het veld is gemarkeerd met verschillende lijnen:
- Zij- en achterlijnen: Begrenzen het speelveld.
- Middenlijn: Verdeelt het veld in twee gelijke helften.
- Vrije worplijn: Waar spelers staan om vrije worpen te nemen.
- Driepuntslijn: Een boog rond de basket van waaruit scores drie punten opleveren.
- Middencirkel: Het punt waar elk spel begint met een sprongbal.
- Bucket: Het gebied direct onder de basket.
De Geschiedenis van Basketbal
Basketbal is in de winter van 1891 uitgevonden door James Naismith, een gymnastiekleraar in Springfield, Massachusetts. Hij kreeg de opdracht om een binnenspel te verzinnen dat geen geweld zou bevatten, omdat het buiten te koud was om te sporten. Naismith hing twee perzikmanden aan het balkon van de gymzaal en bedacht dertien spelregels. Zo ontstond "Basket Ball", waarbij twee teams van vijf spelers een voetbal door de mand moesten mikken.
Aanvankelijk hadden de manden nog een bodem, wat het lastig maakte om de bal eruit te halen na een score. Later werden de manden vervangen door ringen met netjes. In 1926 kwam basketbal naar Nederland, dankzij Directeur Blijenberg van de Militaire Sportacademie in Utrecht, die het spel in Amerika had leren kennen. Hij gaf zelf lessen, maar er was een tekort aan gymzalen. Na de Tweede Wereldoorlog werd de Amsterdamse Basketball Bond opgericht, en later de Nederlandse Basketball Bond (NBB), om aan de groeiende populariteit te voldoen.
Lees ook: Van rugby naar media: JayJay Boske
De Basketbal: Materialen en Maten
Een basketbal is gemaakt van rubber of leer en komt in vier verschillende maten:
- Maat 4: Voor kinderen jonger dan 8 jaar.
- Maat 5: Voor kinderen tot en met 12 jaar (in de U12 Tweede Divisie Mannen wordt soms met maat 6 gespeeld).
- Maat 6: Voor jongens van 13 tot 15 jaar en voor dames vanaf 13 jaar.
- Maat 7: Voor jongens/mannen vanaf 15 jaar.
De ring heeft een diameter van 45 centimeter. Het bord achter de ring is officieel 1,05 meter hoog en 1,80 meter breed, met een rechthoek van 45 cm hoog en 59 cm breed net boven de ring, als hulpmiddel om de bal via het bord door de ring te gooien.
Spelers en Team
Een basketbalteam bestaat uit maximaal 12 spelers, een coach en maximaal 8 ploegbegeleiders, waarvan maximaal 2 assistent-coaches. Tijdens een wedstrijd staan er van elk team 5 spelers op het veld. De shirts en broeken van de spelers moeten één overheersende kleur hebben. Het thuisteam draagt meestal hun eigen kleur, terwijl het bezoekende team reserveshirts draagt als beide teams dezelfde kleur hebben. Een speler mag de wedstrijd spelen zolang hij geen vijf fouten heeft en niet is gediskwalificeerd.
De posities in basketbal zijn:
- Center: Meestal de grootste speler en belangrijkste verdediger.
- Power Forward
- Small Forward
- Shooting Guard
- Point Guard
Speeltijd en Verlenging
Een basketbalwedstrijd bestaat uit 4 kwarten (periodes) van 10 minuten voor spelers vanaf U14. Voor de U10 en U12 bestaat een wedstrijd uit 8 periodes van 4 minuten. Tussen het 1e en 2e kwart en het 3e en 4e kwart is er een pauze van 2 minuten. Tussen het 2e en 3e kwart is er een langere pauze van 10 minuten bij een afdelingscompetitie en 15 minuten bij een landelijke competitie. De speeltijd is dus 40 minuten, maar een wedstrijd duurt langer omdat de tijd stilstaat bij onderbrekingen.
Lees ook: Honkbalregels begrijpelijk gemaakt
Als de stand na 40 minuten gelijk is, wordt de wedstrijd verlengd met 5 minuten. Indien de stand na de verlenging nog steeds gelijk is, wordt er opnieuw met 5 minuten verlengd, net zo lang totdat er een winnaar is.
Puntentelling: Verschillende Manieren om te Scoren
In basketbal kunnen punten op verschillende manieren worden gescoord:
- Vrije worp: 1 punt.
- Worp binnen de driepuntslijn: 2 punten.
- Worp buiten de driepuntslijn (driepunter): 3 punten.
Een speler heeft 24 seconden om de bal op de ring te schieten, anders krijgt de tegenpartij de bal.
De Loopregel: Bewegen met de Bal
De loopregel voorkomt dat spelers met de bal lopen zonder te dribbelen. Een speler mag de bal pivoteren, waarbij één voet (de pivotvoet) op de grond blijft terwijl de andere voet mag stappen. De pivotvoet mag worden opgetild om te schieten of te passen, maar niet worden teruggeplaatst voordat de bal los is.
Dribbelen: De Bal Laten Stuiteren
Dribbelen is het lopen met de bal terwijl deze op de grond stuitert. Een dribbel begint wanneer de speler de bal loslaat en eindigt wanneer de bal in de hand(en) tot rust komt. Een speler mag maar één keer dribbelen; daarna moet hij schieten of passen.
Lees ook: Spelplezier door Volleybalregels
Voetbal: Een Overtreding
Een "voetbal" is een overtreding waarbij de bal expres of per ongeluk in aanraking komt met de voet of het onderbeen van een speler. Bij een aanvallende overtreding krijgt de tegenpartij de bal. Bij een verdedigende overtreding wordt de shot clock aangepast naar 14 seconden als er al meer dan 10 seconden zijn verstreken.
Uitbal: Wanneer de Bal Uit het Spel is
De bal is uit in de volgende situaties:
- Wanneer de bal een speler raakt die uit staat.
- Wanneer de bal de vloer, het plafond of een voorwerp buiten het speelveld raakt.
- Wanneer de bal de steunen, apparatuur of de achterkant van het bord raakt.
Overtredingen en Straffen: Wat Mag Niet?
Er zijn verschillende overtredingen in basketbal, elk met hun eigen straffen:
- Loopfout: Een speler stopt met dribbelen en begint opnieuw, of tilt de pivotvoet op terwijl de bal nog in bezit is.
- Tijdsovertredingen:
- 3-secondenregel: Een verdediger mag niet langer dan 3 seconden in de bucket van de tegenstander staan als zijn team in de aanval is.
- 5-secondenregel: Een speler mag de bal niet langer dan 5 seconden vasthouden bij een inworp.
- 8-secondenregel: Een team moet binnen 8 seconden de eigen speelhelft verlaten.
- 24-secondenregel (Shot clock): Een team moet binnen 24 seconden een doelpoging ondernemen.
- Double dribble: Een speler dribbelt, pakt de bal vast en dribbelt opnieuw.
- Goaltending: Een verdediger raakt een bal aan die op zijn weg naar beneden is en nog geen contact heeft gehad met de ring.
- Backcourt Violation
- Persoonlijke fout: Opzettelijk lichamelijk contact met een tegenstander. Bij een fout op een schietende speler krijgt deze 2 vrije worpen. Bij 5 persoonlijke fouten moet een speler het veld verlaten.
- Technische fout: Ongehoorzaamheid richting de scheidsrechter.
- Onsportieve fout: Lomp en overbodig lichaamscontact zonder kans op balbezit.
- Diskwalificerende fout: Grofheid of erge onsportiviteit, zoals geweld en schelden.
Schottechnieken
- Jumpshot
- Hookshot
- Layup
- Dunken
- Driepunter
- Alley Oop
Competities
- FIBA Basketbal
- Rolstoelbasketbal
- NBA
Wat Heb Je Nodig Om Te Basketballen?
- Geschikt speelveld
- Basketbal
- Basket met ring
- Goede sportschoenen
- De juiste sportkleding
- Een scheidsrechter
- Een bord om de tijd bij te houden
Basketbal Competities en Leeftijdscategorieën
| Leeftijdscategorie | Leeftijd | Speeltijd | Baskethoogte | Balmaat |
|---|---|---|---|---|
| Senioren | 22 jaar en ouder | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U22 | 20-21 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U20 | 18-19 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U18 | 16-17 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U16 | 14-15 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U14 | 12-13 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U12 | 10-11 jaar | 8x4 | 2.60 meter | 5 |
| U10 | 8-9 jaar | 8x4 | 2.60 meter | 5 |
| U8 | 7 en jonger | 8x4 | 2.60 meter | 4 |
* in de U12 Tweede Divisie Mannen wordt gespeeld met maat 6