Volleybal is een dynamische en populaire teamsport die wereldwijd wordt beoefend. Het spel wordt gespeeld op een veld van 18 x 9 meter, verdeeld door een net. Twee teams van elk zes spelers proberen de bal over het net te spelen en deze binnen de lijnen van het speelveld van de tegenstander te laten landen, terwijl ze voorkomen dat de bal op hun eigen helft de grond raakt. Deze uitleg behandelt de basisregels van volleybal, van de puntentelling tot de rol van de libero en de betekenis van materialen als compressiekousen en scoreborden.
Het Spelverloop: Van Service tot Aanval
Het spel begint met een service, waarbij een speler de bal van achter de achterlijn over het net slaat. De tegenstander probeert de bal op te vangen en terug te spelen. Hierbij zijn doorgaans drie acties betrokken:
- Opvangen: Een speler van de ontvangende partij probeert de bal te 'vangen' (eigenlijk: controleren) en speelt deze onderhands of bovenhands door naar een teamgenoot.
- Spelverdelen (Set-up): Een andere speler, de spelverdeler, zet de bal klaar voor een aanval.
- Aanval: De aangewezen aanvaller slaat de bal over het net, met de intentie een punt te scoren.
De tegenpartij kan proberen de aanval te verdedigen door te blocken bij het net of door de bal op te vangen en een tegenaanval op te zetten.
Puntentelling: Rally Point Systeem
Sinds 2000 wordt er meestal gespeeld volgens het Rally Point Systeem. Dit betekent dat elk team een punt scoort na elke rally, ongeacht wie de service had. Vroeger werd het Side-out Systeem gebruikt, waarbij alleen het serverende team een punt kon scoren.
Set Winnen
Een volleybalset gaat in principe tot 25 punten. Er moet een verschil van minimaal 2 punten zijn om een set te winnen. Een set kan dus eindigen in een score van 25-23, 26-24, 27-25, enzovoort.
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen
Wedstrijd Winnen
Over het algemeen wordt een volleybalwedstrijd gespeeld volgens een best-of-five opzet. Het team dat als eerste drie sets wint, wint de wedstrijd. Bij een gelijke stand van 2-2 wordt er een vijfde set gespeeld, vaak tot 15 punten met een verschil van 2 punten. Op lagere niveaus kan bij een 3-0 stand soms nog een vierde set worden gespeeld. In beachvolleybal wordt gespeeld om een best-of-three sets, waarbij een set tot 21 punten gaat, wederom met een verschil van twee punten.
Belangrijke Regels en Spelers
Naast de basis spelregels zijn er nog een aantal belangrijke regels en concepten in het volleybal:
- Net Hoogte: De hoogte van het volleybalnet is 2,43 meter voor heren. De hoogte kan variëren afhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de spelers.
- Antennes: De antennes aan de zijkanten van het net mogen niet worden geraakt.
- Service: Na het scoren van een punt krijgt of behoudt het team de service.
- Wissels: Er is geen beperking op het aantal wissels per wedstrijd, wel per set. Het aantal toegestane wissels per team is afhankelijk van de competitie regels.
- Dispensatie: Dispensatie kan worden verleend om af te wijken van bepaalde regels, bijvoorbeeld met betrekking tot de leeftijd van spelers.
De Libero: De Verdedigingsspecialist
De libero is een verdedigingsspecialist die een ander shirt draagt dan de rest van het team. De scheidsrechter moet de libero gemakkelijk kunnen herkennen. De libero mag alleen in de achterste drie posities van het veld staan en mag niet aanvallen of serveren. De functie van de libero is uitsluitend passen en verdedigen.
Materialen en Hulpmiddelen
Naast de basisuitrusting zoals een volleybal en sportkleding, zijn er een aantal materialen en hulpmiddelen die een rol spelen in het volleybal:
- Goedgekeurde Volleybal: Het is belangrijk om met een goedgekeurde volleybal te spelen, die voldoet aan de specificaties voor gewicht, grootte en druk.
- Scorebord: Een scorebord wordt gebruikt om de score bij te houden. Een voorbeeld is het MIKASA AC HC 100 scorebord, geschikt voor diverse sporten, met een scoreweergave tot 99 punten en setweergave tot 9. Een rode pijl geeft aan welk team serveert. Het scorebord is vaak gemaakt van duurzaam, waterbestendig PVC plastic.
- Compressiekousen: Sommige spelers dragen lange sokken, ook wel compressiekousen genoemd. Deze sokken bevorderen de bloedcirculatie en helpen afvalstoffen sneller af te voeren, wat kan bijdragen aan een beter herstel.
Spelregelkennis en Spelplezier
Spelregels zijn essentieel voor een eerlijk en sportief verloop van de wedstrijd. Hoewel niet iedereen alle regels uit zijn hoofd hoeft te kennen, is basiskennis belangrijk voor spelers, trainers, coaches en toeschouwers. Er zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar om de spelregels te leren en te testen, zoals Volleybalmasterz.nl. Dit platform biedt begrijpelijke uitleg van de regels en de mogelijkheid om een spelregelbewijs te halen.
Lees ook: Alles over zand sokken en volleybal
Het project 'Minder regels, meer spelplezier' is in 2015 gestart om te onderzoeken welke regelwijzigingen het spelplezier kunnen vergroten. Voorstellen worden getest en eventueel ingevoerd. Vanaf seizoen 2024-2025 is er weer één spelregelboekje voor alle niveaus (Eredivisie t/m Jeugd) om uitzonderingen beter weer te geven en de administratieve last te verminderen.
Training en Ontwikkeling
Voor trainers en coaches zijn er diverse hulpmiddelen beschikbaar om trainingen te geven. VolleybalXL is een platform met oefeningen en trainingen voor volleybalverenigingen en gymleraren. Het biedt een slim keuzemenu om oefeningen te selecteren op basis van niveau, aantal spelers, trainingsdoel en techniek. Verschillende volleybalverenigingen in Nederland maken gebruik van VolleybalXL om afwisselende en verdiepende trainingen te geven.
Lees ook: Alles over Vrije Ruimte Volleybal