Handbal is een dynamische teamsport die gespeeld wordt door twee teams van elk zeven spelers (zes veldspelers en een keeper). Het spel vindt plaats op een veld van 40 meter lang en 20 meter breed, met aan beide uiteinden een doel van 2 bij 3 meter. Handbal combineert elementen van voetbal, basketbal en hockey, en vereist conditie, reactievermogen en teamwork. In Nederland wordt handbal voornamelijk in de zaal gespeeld, met een eredivisie voor zowel mannen als vrouwen. Onder de eredivisie bevinden zich de eerste divisie, hoofdklasse en regioklasse.
Basisprincipes van het Handbalspel
Het doel van handbal is om meer doelpunten te scoren dan de tegenstander door de bal in het doel van de tegenpartij te werpen. Spelers mogen de bal met hun handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knieën aanraken. Contact met de onderbenen en voeten is niet toegestaan. Met de bal in de hand mogen spelers maximaal drie seconden vasthouden en slechts drie stappen zetten. Daarna moet de bal worden doorgegeven of gestuit.
Fysiek Contact en Overtredingen
Lichaamscontact is toegestaan bij het verdedigen, maar alle verdedigende acties moeten frontaal worden uitgevoerd. Onsportief gedrag, zoals vastgrijpen, omklemmen, stoten en vasthouden, wordt bestraft met een vrije worp.
Tijdstraffen en Rode Kaarten
Bij zware overtredingen kan een speler een waarschuwing (gele kaart) of een tijdstraf van twee minuten krijgen. Een tweede overtreding die een gele kaart rechtvaardigt, resulteert in een twee minuten uitsluiting, waardoor het team tijdelijk met een speler minder verder moet spelen. Een speler die voor de tweede keer een tijdstraf van twee minuten krijgt, wordt gediskwalificeerd met een rode kaart en mag niet meer worden ingewisseld voor de rest van de wedstrijd. Zeer ernstige overtredingen, zoals het achterover trekken aan de schotarm of het duwen in de rug van een tegenstander, kunnen direct een rode kaart opleveren. De betreffende speler moet dan het veld verlaten en mag niet meer deelnemen aan het spel.
De Twee Minuten Straf in Detail
De twee minuten straf is een belangrijke sanctie in het handbal. Deze wordt gegeven voor herhaalde overtredingen, onsportief gedrag of grove fouten. Wanneer een speler een tijdstraf krijgt, moet hij of zij gedurende twee minuten het speelveld verlaten. Het team van de bestrafte speler moet gedurende deze tijd met een speler minder spelen, wat een aanzienlijk nadeel kan opleveren.
Lees ook: Rode Kaarten en Voetbalregels Uitgelegd
De scheidsrechters beoordelen de ernst van de overtreding en beslissen of een waarschuwing, een tijdstraf of een directe rode kaart gepast is. Factoren die een rol spelen bij deze beoordeling zijn de intensiteit van de overtreding, de intentie van de speler en de mogelijke gevolgen voor de tegenstander.
Het Handbalveld en de Belangrijkste Lijnen
Het handbalveld is verdeeld door verschillende lijnen, die elk een specifieke functie hebben:
- Zijlijnen en achterlijnen: Begrenzen het speelveld.
- Middenlijn: Loopt door het midden van het speelveld.
- Doelgebied: Een halve cirkel met een straal van 6 meter rondom het doel, die alleen door de doelverdediger mag worden betreden.
- Vrijeworplijn: Een gestippelde lijn op 9 meter afstand van het doel.
- 7-meterlijn: Een lijn op 7 meter afstand van het doel, vanwaar strafworpen worden genomen.
- Wissellijn: Een gebied aan de zijlijn waar spelers gewisseld mogen worden. Deze lijn bevindt zich 4,5 meter links en rechts van de middenlijn.
De Handbal: Afmetingen en Materiaal
De handbal is gemaakt van kunststof of leer. De grootte en het gewicht van de bal variëren afhankelijk van het geslacht en de leeftijd van de spelers. Heren gebruiken een grotere en zwaardere bal dan dames en jeugdspelers. Vaak wordt de bal behandeld met hars om de grip te verbeteren.
Spelregels: Een Overzicht
- Team Samenstelling: Een team bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan er 7 tegelijkertijd op het veld staan (6 veldspelers en 1 doelverdediger).
- Speeltijd: Een handbalwedstrijd bestaat uit twee helften van 30 minuten. Voor de jeugd kunnen kortere speeltijden gelden. Bij gelijkspel in wedstrijden waar een winnaar vereist is, volgen er twee verlengingen van 5 minuten. Indien er dan nog geen winnaar is, worden er 7-meterworpen genomen.
- Het Speelveld: Het veld meet 40 x 20 meter en is verdeeld door verschillende lijnen.
- De Handbal: De bal is gemaakt van kunststof of leer en varieert in grootte en gewicht afhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de spelers.
- Balbezit: Spelers mogen de bal maximaal 3 seconden vasthouden en slechts 3 stappen zetten met de bal in de hand.
- Toegestane Acties: De bal mag met de handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden geworpen, opgevangen, gestopt en met hand of vuist worden geslagen.
- Fouls en Straffen: Onsportief gedrag wordt bestraft met een vrije worp. Afhankelijk van de ernst van de overtreding kan een speler een waarschuwing (gele kaart), een twee minuten tijdstraf of een rode kaart krijgen.
- Beginworp: De beginworp wordt genomen in het midden van het speelveld na het beginsignaal van de scheidsrechter.
- Vrije Worp: Een vrije worp wordt toegekend na een overtreding en wordt genomen op de plek waar de overtreding plaatsvond.
- Inworp: Een inworp wordt genomen wanneer de bal buiten het speelveld gaat.
- Uitworp: De uitworp wordt uitgevoerd door de doelverdediger wanneer de bal over de doellijn gaat en voor het laatst is aangeraakt door een speler van de aanvallende ploeg of de doelverdediger zelf.
- 7-meter Worp: Een 7-meter worp wordt toegekend wanneer een duidelijke scoringskans wordt verhinderd door een overtreding of het betreden van het doelgebied.
Recente Spelregelwijzigingen (2022)
In 2022 heeft de Internationale Handbal Federatie (IHF) enkele belangrijke spelregelwijzigingen doorgevoerd:
- Beperking van het aantal passes bij passief spel: Het maximum aantal passes na een waarschuwing voor passief spel is teruggebracht van zes naar vier.
- Straf voor het raken van het hoofd van de keeper: Het raken van het hoofd van de keeper bij een vrije schotkans wordt bestraft met een twee minuten tijdstraf.
- Invoering van een beginworpgebied: Er is een beginworpgebied met een doorsnede van 4 meter ingevoerd.
Handbal voor de Jeugd
Er zijn specifieke spelregels voor de jeugd, die zijn aangepast aan hun leeftijd en ontwikkelingsniveau. Deze regels zijn erop gericht om het spel veiliger en leuker te maken voor jonge spelers.
Lees ook: Wat gebeurt er bij een gelijkspel in handbal?
Rolstoelhandbal
Rolstoelhandbal is een variant van handbal die wordt gespeeld door mensen met een lichamelijke beperking. De regels zijn aangepast om rekening te houden met het gebruik van rolstoelen. Zo mogen spelers de bal niet met hun rolstoel verdedigen en is het verboden om op andere spelers in te rijden. Sinds 2025 speelt het Nationaal Rolstoelteam officieel 4 tegen 4.
Passief Spel
Een team mag de bal niet in bezit houden zonder een duidelijke poging te doen om aan te vallen of een doelpunt te scoren. Als de scheidsrechters oordelen dat een team passief speelt, geven ze een waarschuwingsteken. Het aanvallende team moet dan actie ondernemen om een doelpoging te wagen.
Blessures en Verantwoordelijkheid
Overtredingen met gering lichaamscontact kunnen ernstige gevolgen hebben en tot blessures leiden, vooral als een speler in de lucht is of aan het lopen is. De verantwoordelijkheid voor een botsing ligt vaak bij de keeper, vooral als deze uit zijn doelgebied komt om een bal te onderscheppen.
Gelijkspel en Strafworpen
Als een wedstrijd gelijk eindigt, bijvoorbeeld bij een kampioenswedstrijd of finalewedstrijd, wordt de winnaar bepaald door een serie strafworpen. Beide teams nemen om de beurt 5 strafworpen. Als er daarna nog geen winnaar is, gaan de teams door met het nemen van strafworpen totdat er een verschil is.
Handbal: Een Sport voor Iedereen?
Handbal is een sport die geschikt is voor mensen van alle leeftijden en niveaus. Het is een uitstekende manier om te werken aan je conditie, reactievermogen en teamwork. Door handbal te spelen, leer je bewegen, gooien en vangen. Je leert goed om te gaan met een bal en je krijgt conditie en reactievermogen. Handbal is een teamsport. Door slim met elkaar samen te spelen en als team aan te vallen, te scoren en te verdedigen kom je veel verder dan wanneer je dat in je eentje doet. Dat is wat handbal zo leuk maakt.
Lees ook: Alles over het 6-2 volleybalsysteem