Volleybal is een dynamische en tactische sport waarbij twee teams van zes spelers strijden om de bal op de speelhelft van de tegenstander te krijgen. De tijd tussen sets, de spelregels, time-outs en andere factoren beïnvloeden het spel. Dit artikel beschrijft de regels omtrent de tijd tussen sets, time-outs en de speelduur in volleybal, gebaseerd op de meest recente reglementen en spelregels van de Nevobo.
Basisregels van Volleybal
Volleybal is een balsport waarbij het speelveld is verdeeld in twee gelijke helften gescheiden door een net. De afmetingen van het speelveld zijn 9 bij 18 meter. Op de zijkanten van het net, precies boven de zijlijn, zijn twee verticale stokken, de zogenoemde "antennes", geplaatst. De beide teams, die elk uit zes spelers bestaan, bevinden zich ieder op hun eigen helft en proberen door het slaan of tikken tegen de bal deze op het tegenoverliggende deel van het speelveld binnen de lijnen de grond te doen raken. Een geslaagde poging, of een fout van de tegenstander, levert een punt op. Wie het eerst 25 punten heeft behaald wint de set, met een verschil van minimaal twee punten.
Het Rally Point Systeem
Binnen de Belgische en Nederlandse competitie wordt het Rally Point Systeem toegepast. Dit systeem is in het jaar 2000 ingevoerd om het spel aantrekkelijker te laten verlopen. Het komt erop neer dat iedere rally resulteert in een punt voor een van beide teams. De set eindigt als een team 25 punten heeft behaald en minstens twee punten meer heeft dan de tegenstander, dus als de stand 25-24 is wordt er tot 2 punten verschil doorgespeeld.
Voorheen werd er gewerkt met een ander systeem, het side-out systeem. Hierbij kon alleen het serverende team een punt scoren. Als het niet-serverende team de rally won kreeg het wel de opslag, maar geen punt.
Time-outs: Tactische Onderbrekingen
In volleybal kan op vele manieren punten worden gescoord. Naast de voor de hand liggende wijze van de bal in of uit slaan, moet ook de techniek van de spelers en de tactiek van de aanval volgens de regels gaan. Om het spel te beïnvloeden, hebben coaches de mogelijkheid om time-outs aan te vragen. Een time-out is een onderbreking van het spel, aangevraagd door de trainer/coach van een team. Het biedt de gelegenheid om tactische besprekingen te voeren, aanwijzingen te geven aan de spelers en de vaart uit het spel van de tegenstander te halen.
Lees ook: Vandaag voetbal kijken? Check onze gids!
Duur en Gebruik van Time-outs
Een time-out duurt maximaal 30 seconden. Echter, als het aanvragende team en de officials eerder klaar zijn, hoeven de 30 seconden niet volledig te worden benut en kan het spel eerder worden hervat. De trainer/coach kan tussen twee rally's een time-out aanvragen door met zijn handen een T-teken te maken.
Vroeger was het verplicht om tijdens een time-out buiten het veld te staan, maar tegenwoordig mogen teams het hele veld gebruiken. Wisselspelers mogen ook in het veld warmlopen tijdens de time-out. Het gebruik van een bal tijdens de time-out is niet toegestaan. Teams zijn verantwoordelijk voor het schoonhouden van het speelveld en het voorkomen van natte plekken door drinkflesjes.
Technische Time-outs
In sommige competities zijn er ook technische time-outs. In elke set zijn er twee technische time-outs van één minuut op het moment dat het eerste team het 8e en 16e punt scoort.
Wissels en Spelers
Voor aanvang van een nieuwe rally mag een speler worden gewisseld. Ieder team heeft per set recht op maximaal zes wissels. Een wisselspeler mag meerdere keren (maximaal drie keer) gewisseld worden voor een veldspeler. De veldspeler moet wel weer terugkeren in het veld voor de wisselspeler die hem vervangen heeft.
De Rol van de Libero
De libero slaat nooit op en is altijd achterspeler. Hij mag nooit deelnemen aan een blokkerende actie. De wisselzone van de Libero is de gehele achterlijn en zijlijn. Een Libero mag uitsluitend veldspeler worden als het team onvolledig wordt verklaard vanwege een blessure.
Lees ook: Hoe lang duurt het echt? Extra tijd in voetbal
Spelregels en Fouten
Er zijn diverse regels die overtreding tot een fout leiden:
- Dubbel: Een speler mag de bal niet twee keer na elkaar aanraken, behalve bij het blokkeren. Uitzondering op deze regel is bij ontvangst van de eerste bal, waarbij het is toegestaan de bal twee keer achtereen te raken, mits dit gebeurt binnen één en dezelfde handeling.
- Voetfouten: Met een voet over de middellijn staan. Het is fout als een speler onder het net dringt in de ruimte van de tegenstander en de speler de tegenstander hindert. Het is ook fout als de voet(en) van een speler over de middenlijn komen, dus het veld van de tegenstander raken.
- Net raken: De spelers mogen het net niet raken.
- Schermen: Schermen bij de service is niet toegestaan. De serveerder mag niet met opzet aan het zicht van de passers onttrokken worden. Spelers van het serverende team moeten tenminste een armlengte van elkaar af staan en achterspelers mogen niet in de ‘vrij zicht’-ruimte van de voorspelers gaan staan.
- Veld tegenstander: Het raken van het veld van de tegenstander, met welk lichaamsdeel dan ook, in een actie met de bal is niet toegestaan.
- Bal uit: Zodra de bal buiten de antennes het net passeert, is de bal uit. De bal terughalen uit de vrije zone van de tegenstander is niet toegestaan. Uitzondering: In de Topdivisie geldt deze regel niet.
De Wedstrijdduur en Sets
Een volleybalwedstrijd in de zaal heeft geen exacte tijd. Er wordt gespeeld om een best-of-five. Dat betekent dat bij de standen van 3-0, 3-1 of 3-2 in sets de wedstrijd ten einde is. Wie het eerst drie sets heeft gewonnen, wint de wedstrijd. Een set gaat tot de 25. Wel moet de set met twee punten verschil geëindigd worden. Dat kan dus betekenen dat een set klaar is bij 25-10, maar dat kan ook pas bij 35-33. Bij een 2-2 stand wordt er een beslissende vijfde set tot de 15 gespeeld, ook met een verschil van twee punten.
Gemiddeld genomen duurt een volleybalwedstrijd van 3 sets ongeveer een ruim uur. Daarnaast spelen ook de duur van de rally’s in het spel een belangrijke rol. Des te vaker de bal over het net gaat, des te langer het duurt voordat er een punt wordt gemaakt.
Pauze tussen Sets
De pauze tussen sets duurt maximaal drie minuten. Tijdens de pauze tussen de sets mogen de wisselspelers inspelen in het veld, mits dit niet hinderlijk is voor de moppers en/of het entertainment. Na het laatste fluitsignaal van een set hoeven teams niet meer via het opstellen op de achterlijn naar de andere speelhelft te lopen. Wel dienen zij om de netpaal heen lopen; onder het net doorlopen is niet toegestaan.
Specifieke Regels voor Topniveau
Op het hoogste niveau, zoals bij de Olympische spelen, gelden strengere en nauwkeurige spelregels, vastgesteld door de internationale volleybalbond, de Fédération Internationale de Volleyball (FIVB). Hoewel de basisregels overeenkomen met die in andere wedstrijden is er bij de volleybal regels op de Olympische spelen extra aandacht voor fair play en nauwkeurigheid in beslissingen. Een belangrijk verschil is het gebruik van technologie, zoals de videoref. Deze videoreferee kan de beelden terugkijken om te controleren of een beslissing van de scheidsrechter juist was. Op deze wijze voorkom je fouten in het spel, waardoor de wedstrijd eerlijker verloopt. Ook zorgt het ervoor dat de wedstrijd betrouwbaar is, wat essentieel is op zo'n belangrijk internationaal podium. De wedstrijden worden standaard gespeeld met het systeem best-of-five. Dit houdt in dat een team drie sets moet winnen. Staat het gelijk na vier sets, dan wordt de beslissende vijfde set gespeeld. Die set is, net als bij de standaardregels van het volleybal, 15 punten, met minstens 2 punten verschil om te winnen. De scheidsrechters bij de Olympische Spelen zijn zeer ervaren en handhaven de regels strikt. Zo verloopt het spel op het allerhoogste niveau zo eerlijk mogelijk.
Lees ook: HSV Zwijndrecht Pupillen Honkbal
Nieuwe Regels en Wijzigingen
De Nederlandse Eredivisie blijft spelen met alle internationaal (verplicht) geldende spelregels. Voor de Topdivisie t/m de regioklassen worden de regels aangepast. Er wordt niet meer getost. De aanvoerder van het uitspelend team heeft de eerste keuze (opslag of veld). Bij een eventuele 5e set heeft de aanvoerder van het thuisspelende team het recht om als eerste te kiezen.
Aanpassingen voor Lagere Niveaus
Vanaf de 1e klasse en lager is de scheidsrechter niet meer verplicht om na elke rally alle tekens te geven: het speelveld aanwijzen van het team dat de volgende service uitvoert is voldoende. Op lagere niveaus is er regelmatig spraken van net iets te weinig ruimte achter het speelveld. Was de ruimte minder dan twee meter, dan moest een hulplijn in het veld worden geplakt. Nu hoeft dat niet meer: je mag met één voet in het veld serveren. Ook bij een sprongservice mag de afzetvoet dus in het veld worden gezet.