Voetbal is een sport die bol staat van spanning en onvoorspelbaarheid. Soms is de reguliere speeltijd van 90 minuten niet genoeg om een winnaar te bepalen. Wat gebeurt er dan? In dit artikel duiken we diep in de wereld van extra tijd, verlengingen, en penalty's in het voetbal. We bespreken de regels, de geschiedenis, en de verschillende scenario's waarin extra tijd een rol speelt.
Wanneer is er sprake van extra tijd?
Extra tijd, ook wel blessuretijd genoemd, wordt aan het einde van elke helft van een voetbalwedstrijd toegevoegd om de tijd te compenseren die verloren is gegaan door onderbrekingen. Denk hierbij aan blessures, wissels, tijdrekken, of VAR-checks. De scheidsrechter bepaalt, in overleg met de vierde official, hoeveel extra tijd er wordt toegevoegd. Sinds het WK 2022 is de FIFA strenger geworden in het compenseren van verloren tijd, waardoor er soms aanzienlijke hoeveelheden extra tijd worden toegevoegd.
Hoeveel blessuretijd is normaal?
De hoeveelheid blessuretijd kan variëren, maar meestal ligt het tussen de 5 en 10 minuten. Factoren die de blessuretijd beïnvloeden zijn:
- Wissels: Ongeveer 30 seconden per wissel.
- Blessures: Afhankelijk van de ernst van de blessure.
- VAR-checks: De volledige tijd die aan een VAR-check wordt besteed, wordt gecompenseerd.
- Tijdrekken: Een inschatting van de tijd die door tijdrekken verloren is gegaan.
- Doelpunten: Ook goed voor zo’n halve minuut.
Verlenging: Wat als het gelijk blijft?
Wanneer een wedstrijd na 90 minuten (plus blessuretijd) nog steeds gelijk is, kan er in bepaalde gevallen een verlenging worden gespeeld. Dit is echter niet altijd het geval. Verlengingen komen vooral voor in knock-outfases van toernooien, zoals de KNVB beker, de Champions League, EK's en WK's, en de Nations League. In deze toernooien moet er een winnaar komen, omdat de verliezer direct is uitgeschakeld. Tijdens de competitie of in de groepsfase van grote toernooien, leidt een gelijkspel tot een puntendeling.
Hoe lang duurt een verlenging?
Een verlenging bestaat uit twee helften van 15 minuten, met een korte pauze tussen de helften waarin de teams van kant wisselen. Er is geen lange rustpauze zoals bij de reguliere speeltijd. Ook tijdens de verlenging kan er blessuretijd worden toegevoegd aan het einde van elke helft.
Lees ook: Zaalhockey: wedstrijdduur uitgelegd
Extra wissel tijdens verlenging
Teams krijgen tijdens een verlenging een extra wissel, waardoor het totaal aantal wissels in een wedstrijd op 6 komt. Deze extra wissel is bedoeld om de vermoeidheid van de spelers tegen te gaan.
Penalty's: De ultieme beslissing
Als er na de verlenging nog steeds geen winnaar is, volgt er een strafschoppenserie, ook wel penalty's genoemd. Dit is een zenuwslopende manier om een wedstrijd te beslissen.
Hoe werkt een strafschoppenserie?
- Er wordt geloot om te bepalen welk team begint en aan welke kant de penalty's worden genomen.
- Elk team krijgt in principe 5 strafschoppen.
- Het team dat na 5 strafschoppen de meeste doelpunten heeft gemaakt, wint de wedstrijd.
- Als de stand na 5 strafschoppen nog gelijk is, gaan de teams om en om door met het nemen van penalty's, totdat er een verschil ontstaat. Dit wordt ook wel de "sudden death" genoemd.
Het kan voorkomen dat een strafschoppenserie eerder eindigt als een van de teams onmogelijk nog kan winnen. Bijvoorbeeld, als team A 3-0 voor staat na 3 penalty's van beide teams, kan team B maximaal nog 2 doelpunten maken, waardoor team A automatisch wint.
Historische variaties: Golden Goal en Silver Goal
In het verleden zijn er verschillende experimenten geweest om wedstrijden na een gelijkspel te beslissen. Twee bekende voorbeelden zijn de golden goal en de silver goal.
Golden Goal
De golden goal werd in 1996 ingevoerd en hield in dat de wedstrijd direct afgelopen was als er in de verlenging een doelpunt werd gescoord. Het team dat scoorde, won dus direct. Het EK van 1996 in Engeland werd bijvoorbeeld beslist door een golden goal van Oliver Bierhoff in de finale tussen Duitsland en Tsjechië. De golden goal werd in 2003 door de UEFA afgeschaft en in 2005 door de FIFA.
Lees ook: Duur handbalwedstrijd
Silver Goal
De silver goal was een variant op de golden goal, waarbij de wedstrijd niet direct afgelopen was na een doelpunt in de verlenging. In plaats daarvan werd de resterende tijd van de eerste helft van de verlenging nog uitgespeeld. Als de stand daarna nog steeds gelijk was, werden er penalty's genomen. De silver goal is echter minder bekend en werd ook weer afgeschaft.
Jeugdvoetbal: Kortere speeltijden
De duur van een voetbalwedstrijd is afhankelijk van de leeftijdscategorie. Hieronder een overzicht van de speeltijden voor verschillende jeugdteams:
- JO6 en JO7: Maximaal 40 minuten (geen competitieverband).
- JO8 en JO9: 2x20 minuten.
- JO10: 2x25 minuten.
- JO11, JO12, JO13: 2x30 minuten.
- JO14, JO15, MO15: 2x35 minuten.
- JO16, JO17, MO17: 2x40 minuten.
- JO18, JO19, M19: 2x45 minuten (gelijk aan senioren).
Bij jeugdwedstrijden wordt er in de meeste gevallen geen verlenging gespeeld. Als een wedstrijd gelijk eindigt, volgt er direct een strafschoppenserie (alleen bij categorie A jeugd, divisies en hoofdklasse).
Extra tijd: Een vast onderdeel van het moderne voetbal
Extra tijd is tegenwoordig een vast onderdeel van het moderne voetbal. Scheidsrechters worden aangemoedigd om verloren tijd nauwkeurig te compenseren, waardoor wedstrijden vaak langer duren dan de traditionele 90 minuten. Dit zorgt voor meer spanning en spektakel, en geeft teams de kans om tot het allerlaatste moment te strijden voor de overwinning.
Lees ook: IJshockeywedstrijd: een complete gids