Handbal is een snelle, dynamische sport waarin balbezit en tactische inzet bepalend zijn voor het resultaat. In het jeugdhandbalperspectief staat de ontwikkeling van speler en team centraal, met een focus op spelplezier, veiligheid en het leren van essentiële vaardigheden. Een kernonderdeel daarvan is het verdedigen, een vaardigheid die niet alleen fysiek verantwoordelijkheid vereist, maar ook mentaal inzicht en strategisch denken. Dit artikel biedt een diepgaande analyse van de basisprincipes van verdedigen in de jeugdhandbal, gebaseerd op de ervaringen uit de jeugdtraining bij Oliveo Handbal en de spelregels voor jeugdhandbal. De focus ligt op de fysieke uitvoering van technieken, de juiste psychologische houding en teamcommunicatie.
De Strategische Focus van Verdedigen in de Jeugd
In de jeugdhandbal is het doel van verdedigen fundamenteel om het team in staat te stellen sneller balbezit te verwerven en daarmee aanvalssituaties te genereren. Het doel van de verdediging is niet om te verliezen, maar om het team te helpen om de bal zo snel mogelijk weer in handen te krijgen. Dit is een cruciale strategische focus die de basis vormt voor een aanvalsgerichte spelfilosofie. Deze strategie is specifiek afgestemd op de leeftijd en ontwikkelingsfase van jonge spelers.
Zo wordt in de E-jeugd aangegeven dat spelers leren hoe ze de bal kunnen veroveren en dat er vooral aandacht wordt besteed aan vrijlopen en het pakken van de bal. Bij de D-jeugd wordt benadrukt dat spelers over het hele veld de bal proberen te veroveren, met name door snel in balbezit te komen. De coach mag hiervoor een opstelling geven, maar deze moet gericht zijn op het veroveren van de bal.
Psychologisch gezien is dit een cruciale stap in het ontwikkelen van het zelfvertrouwen en de verantwoordelijkheid van jonge spelers. Door hen te leren dat hun actie - het veroveren van de bal - direct bijdraagt aan het aanvallen, krijgen ze een duidelijk doel in het spel. Dit versterkt hun betrokkenheid en stimuleert ze om actief deel te nemen aan het spel. De trainingsschema's zijn daarop afgestemd. Zo wordt bijvoorbeeld in de training van de D-jeugd benadrukt dat spelers leren om niet te ver bij hun aanvaller vandaan te staan, omdat dit hen onmogelijk maakt om de bal op tijd te onderscheppen. Deze strategie past goed bij het algemene doel van de jeugdhandbal: ontwikkeling door spel. Er wordt gestreefd naar een veilige sportomgeving waarin fouten gemaakt mogen worden zonder dat er tactische nadelen uit worden gehaald. Dit is een fundamentele waarde in het spel voor jonge spelers, waarbij het niet om winnen of verliezen gaat, maar om plezier en groei.
Technische Uitvoering van Verdedigingsacties
Het effectief verdedigen in de jeugdhandbal vereist een combinatie van fysieke vaardigheden en strategische inzichten. Er zijn duidelijke richtlijnen voor de technische uitvoering van verdedigingsacties, met name in de D- en E-jeugd. Een kernbeginsel is het handhaven van de juiste positie ten opzichte van de aanvaller en het doel. Bij een 1-op-1-dekking moet de verdediger zowel de aanvaller als de bal in de gaten houden. De kern van dit spel is het onderscheppen van de bal, wat alleen lukt als de verdediger tussen de aanvaller en de eigen doelman blijft bewegen.
Lees ook: Gids voor Hockey 8-Tallen Speelbegeleiding
De techniek van het “klemmen” wordt expliciet ondersplitst van het “contactverdedigen”. Terwijl contactverdedigen in het volwassen spel wordt gebruikt als een tactische handeling om het spel stil te leggen, is dit in de jeugdhandbal niet toegestaan. Het doel is niet te straffen of te blokkeren, maar te voorkomen dat de aanvaller een goede aanvalssituatie creëert. Daarom is het belangrijk dat spelers leren om niet met hun lichaam of armen de aanvaller aan te raken.
Een belangrijk technisch onderdeel is het onderscheppen van de bal, dat vooral in de E-jeugd wordt geoefend. Spelers leren hierbij om de bal te pakken te krijgen zodra deze wordt aangespeeld. Dit vereist snelle reactie, goede waarneming en een goede positie. De trainingen die worden gegeven door spelers uit de selectie, zoals die bij Oliveo worden uitgevoerd, zijn daarbij een waardevolle bron van leerervaring.
Fysieke Voorbereiding en Training
De technische oefeningen in de training zijn gericht op het versterken van deze basisvaardigheden. Zo wordt in een training bij Oliveo gewerkt aan verdedigings-oefeningen, behendigheid, loopsporten en technische vaardigheden zoals het gooien van de bal door een gat in een doel. Deze oefeningen zijn gericht op het ontwikkelen van coördinatie, kracht en balgevoel. Ook de fysieke voorbereiding speelt een rol. Zo worden bij de training van de jeugdkeepers in Het Nest specifieke oefeningen gedaan die gericht zijn op het versterken van de spieren die nodig zijn voor het verdedigen van schoten.
De Psychologische Dimensie van Verdedigen
Naast de technische en fysieke vaardigheden speelt de psychologie een cruciale rol in het effectief verdedigen. Jonge spelers leren om verantwoordelijkheid te nemen voor hun rol in het team. Dit is niet alleen een kwestie van fysieke inzet, maar ook van mentale focus. De verdediging is immers niet alleen een taak van de verdedigers, maar een verantwoordelijkheid van elk teamlid. Zo wordt in de E-jeugd benadrukt dat alle spelers leren hoe ze de bal kunnen veroveren, wat betekent dat elk lid actief moet zijn in het zoeken naar balbezit.
Teamcommunicatie is een essentieel onderdeel van dit proces. Zonder goede communicatie is het onmogelijk om een effectieve verdedigingsstructuur te creëren. Hoewel de bronnen niet uitgebreid ingaan op gesproken communicatie, wordt duidelijk gemaakt dat spelers leren om te communiceren via lichaamstaal en bewegingen. Bijvoorbeeld door te tonen dat je de bal wilt pakken of dat je een tegenstander wilt dekken. De trainingen leren dat spelers leren om in groepen te werken, wat vaak gepaard gaat met het uitspreken van instructies of het wijzen op situaties.
Lees ook: Hockey spelregels: Een gedetailleerde uitleg
De psychologische veiligheid die wordt aangemoedigd in de jeugdhandbal speelt ook een rol. Door te zorgen dat spelers fouten mogen maken zonder dat er een tactisch nadeel uit wordt gehaald, bouwt men vertrouwen op. Dit is cruciaal voor het ontwikkelen van een sterke mentale houding. De spelers leren dat hun inzet belangrijk is, onafhankelijk van het eindresultaat. Daarnaast speelt de motivatie een belangrijke rol. De trainingen worden vaak aangeboden als leuke activiteiten, zoals het samen eten na de vaardigheidstest in Heerhugowaard, wat aantoont dat het om meer gaat dan alleen sporten. Het is een geheel ervaring, waarbij plezier, vriendschap en groei samenkomen.
Strategisch Denken en Teamstructuur
In de jeugdhandbal is het strategisch denken en het spelen binnen een teamstructuur cruciaal voor een effectief verdedigingsproces. Het spel is gericht op balbezit en snelle overgangen. Bij de E-jeugd wordt benadrukt dat spelers leren hoe ze de bal kunnen veroveren, wat betekent dat het spel is opgezet om zo snel mogelijk balbezit te verwerven en te veranderen in aanval.
Een belangrijk kenmerk van dit spel is het gebruik van het 1-op-1-systeem. Bij dit systeem houdt de verdediger zowel de aanvaller als de bal in de gaten. De doelstelling is het onderscheppen van de bal, wat alleen lukt als de verdediger tussen de aanvaller en het doel staat. Dit vereist een hoge mate van concentratie en snelle beslissingen. De spelers leren dus niet alleen hoe ze een bal kunnen pakken, maar ook wanneer en hoe.
Bij de D-jeugd wordt benadrukt dat het spel over het hele veld wordt gespeeld en dat het doel is om de bal te veroveren. De coach mag een opstelling geven, maar deze moet gericht zijn op het veroveren van de bal. Dit toont aan dat er een duidelijke strategische richting is, ondanks de focus op ontwikkeling. De trainingen zijn daarmee gericht op het ontwikkelen van deze strategische vaardigheden. Zo worden er oefeningen gedaan met een bal die door een gat moet, wat het doel van het schieten en het verdedigen van een doelpunt stimuleert.
Veiligheid als Prioriteit
Veiligheid is een essentieel onderdeel van iedere training, vooral in de jeugd. Er zijn duidelijke richtlijnen voor het veilig uitvoeren van trainingen. Zo moet er worden geoefend op een veilige manier, met name met betrekking tot het gebruik van materialen. Het is belangrijk dat er zo min mogelijk gedeelde materialen worden gebruikt, en dat spelers die zelf hun bal meenemen, dit doen. Daarnaast moet er aandacht worden besteed aan de afstand tussen spelers. Vanaf de D-jeugd geldt dat er minstens 1,5 meter afstand moet worden aangehouden. Dit geldt ook tussen de spelers en mede-trainers. Het is niet toegestaan om lichamelijk contact te maken met de ballen van spelers.
Lees ook: Gids voor hockey spelregels
De training moet zodanig worden georganiseerd dat spelers niet eerder dan vijf minuten voor de start aanwezig mogen zijn, en onmiddellijk na de training moeten vertrekken. Ook het gebruik van de faciliteiten is geregeld. Zo mogen er maximaal veertien spelers van 19 jaar of ouder op één veld trainen. De training moet zorgvuldig worden voorbereid, en er moeten duidelijke regels zijn voor het gedrag van spelers. De spelers moeten na de training onmiddellijk vertrekken, en er moet een duidelijke indeling zijn van de ruimtes.
Rolstoelhandbal: Een Inclusieve Variant
Handbal is er voor iedereen, ook voor mensen met een beperking. Rolstoelhandbal is een variant die de sport toegankelijk maakt voor mensen in een rolstoel. Het is bij uitstek de sport waarbij je niet alleen fit blijft, maar waarbij je ook nog eens je motorische vaardigheden traint. De teams zijn gemengd, met de regel dat er altijd minimaal twee vrouwelijke spelers in het veld zijn. Een team bestaat uit vijf veldspelers en een keeper. Het veld is 20 meter breed en 40 meter lang, en kan zowel in een sporthal als buiten liggen.
Bij rolstoelhandbal zijn er een paar specifieke regels. De keeper mag de bal niet met handen of voeten tegenhouden, maar wel met de rolstoel. Spelers mogen de bal uit de schoot van een tegenspeler pakken, zolang er geen fysiek contact plaatsvindt. Het is toegestaan om de bal via de hoepels van de rolstoel op te pakken en de tegenspeler de weg te blokkeren. Voor optimale bewegingsvrijheid is een handbalrolstoel met schuinstaande wielen aan te raden.
Topsporters en Statussen
Topsporters kunnen in aanmerking komen voor een topsportstatus, mits hun sportdiscipline is ingedeeld in categorie 1. De sportbond moet voor de sporter een statusvoordracht doen aan NOCNSF, zoals omschreven in het Statusreglement Topsporters. NOCNSF kent drie soorten topsportstatussen: de A-, HP- en Selectiestatus. In uitzonderlijke gevallen kan een HP-status worden toegekend bij buitengewone sportieve perspectieven. De Selectiestatus is niet gekoppeld aan een prestatie-eis. Sporters die uitkomen in een senioren programma van een topsportcategorie 1-discipline, kunnen onder bepaalde voorwaarde in aanmerking komen voor een Bondsstatus.
Een HP-status wordt in uitzonderlijke gevallen toegekend als een topsporter een buitengewoon perspectief heeft op een snelle aansluiting bij de mondiale top 8 en een hoog perspectief heeft op een positie bij de mondiale top-3 tijdens een WK, Olympische Spelen, Paralympische Spelen of een ander internationaal topsportevenement dat wat betreft deelnemersveld en geleverde competitie gelijk is aan een WK. Een topsporter kan de HP-status maximaal drie jaar aaneengesloten behouden. De Selectiestatus is niet gekoppeld aan een prestatie-eis en wordt door de sportbond bepaald op basis van haar eigen selectiebeleid. De Selectiestatus heeft een looptijd van een jaar en kan daarna op voordracht van de sportbond verlengd worden.
Het Statusreglement Topsporters beschrijft de procedure en criteria op basis waarvan een topsporter een status kan verkrijgen. Alleen NOCNSF kan topsporters een topsportstatus verlenen. Hoewel de topsportstatus aan individuele sporters wordt verleend, is de procedure die gevolgd moet worden om een status te krijgen er een tussen NOCNSF en de bond. NOC*NSF en de sportbond hebben vastgelegd wat het maximum aantal topsporters is per topsportprogramma. Als topsporter houd je je aan de spelregels van de sport. Wanneer een topsporter voldoet aan de criteria van de Bondsstatus kan een topsporter zelf een aanvraag doen bij de bond voor een Bondsstatus.
tags: #spelregels #monitoren #handbal