Ijshockey is al decennialang een van de populairste sporten in Rusland, samen met voetbal. Hoewel de Russen vier wereldtitels hebben gewonnen en tot de ijshockeygrootmachten behoren, is het ze nog nooit gelukt om olympisch kampioen te worden. Het behalen van een gouden ijshockeymedaille zou voor de Russen het grootste olympische succes ooit betekenen.
De Sovjet-Unie en het Gemenebest van Onafhankelijke Staten
Het is belangrijk om te kijken naar de geschiedenis van het Russische ijshockeyteam om te begrijpen waarom olympisch goud zo'n obsessie is geworden. Formeel heeft Rusland het palmares van de Sovjet-Unie overgenomen, een erelijst die uitpuilt met olympische en wereldtitels.
Op 31 december 1991 speelde de Rode Machine diep in Beieren een ouderwets staaltje sloopwerk. In Füssen, een stadje van 15.000 inwoners aan de Oostenrijkse grens, vond het WK ijshockey onder 20 jaar plaats. Op oudejaarsdag was gastland Duitsland de speelbal van de leeftijdsgenoten uit de Sovjet-Unie: 7-0. Dit was het laatste officiële optreden van een sportploeg namens de Sovjet-Unie.
De volgende dag, op nieuwjaarsdag, trad dezelfde ploeg aan tegen Tsjechoslowakije. Maar niet meer als Sovjet-Unie, maar als het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS). De jeugdige Rode Machine verloor prompt met 5-2. Het bleek de enige nederlaag die het team leed. Op 4 januari werd het GOS gekroond tot wereldkampioen.
Twee maanden later reisde een ploeg die grotendeels gebaseerd was op de jeugdkampioen naar de Olympische Spelen in het Franse Albertville. De ploeg stond onder leiding van coach Viktor Tichonov. Hij was de coach die CSKA Moskou en het nationale ijshockeyteam in de jaren 70 en 80 met ijzeren discipline en onmenselijke trainingseisen tot de ongenaakbare Rode Machine maakte. Tichonov geloofde in afzondering en discipline.
Lees ook: Overzicht beste Russische ijshockeyers
De Invloed van Viktor Tichonov
Onder het bewind van Tichonov leefden de beste ijshockeyers van de Sovjet-Unie in een streng beveiligde trainingsfaciliteit in de bossen bij Moskou. Voor familie en vrienden was geen ruimte, iedere dag moest er getraind worden. Wie niet mee kon, viel af. Onder Tichonov werd de Sovjet-Unie acht keer wereldkampioen en won het drie gouden olympische medailles. Alleen bij de Spelen van Lake Placid in 1980 ging het mis.
Nadat Michail Gorbatsjov in 1985 economische hervormingen (perestrojka) en openheid (glasnost) had afgekondigd, zag Tichonov zijn levenswerk voor zijn ogen afgebroken worden. Vooral de rebellie van aanvoerder Vjatsjeslav Fetisov kwam hard aan. Fetisov eiste toestemming om in de NHL te mogen spelen en werd door de Russische autoriteiten gestraft. Maandenlang werd het brein van de Rode Machine verbannen van het ijs.
Met het WK van 1989 in aantocht had Tichonov hem weer nodig. Er werd een compromis gesloten. Nog een keer zouden alle sterren meespelen, daarna moest de coach ze los laten. Jaren later reageerde hij stoïcijns. In de documentaire Red Army blikt Tichonov terug: "Er komt een tijd dat je protégés heel kritisch worden. En dan beginnen de problemen." Tichonov was een overlever; een die met zijn vingertoppen vasthoudt aan de oude wereld, terwijl die wereld om hem heen in elkaar stort.
De Olympische Spelen van Albertville 1992
Sinds de couppoging van augustus 1991 was de rol van de communistische partij in Moskou al zo goed als uitgespeeld. Voortaan zwaaide Boris Jeltsin er de scepter, maar het duurde nog tot het einde van het jaar voor Rusland onafhankelijk werd. Dat leverde allerlei problemen op. Op 6 december hief het olympisch comité van de Sovjet-Unie zichzelf op, waarmee ook de geldkraan dichtgedraaid werd. En wie zou de plek van de Sovjet-Unie innemen bij de Olympische Spelen en het EK voetbal die in 1992 op de rol stonden? Het compromis was deelname onder neutrale vlag.
Zonder geld, zonder sterspelers, zonder volkslied of vlag begon Tichonov aan de Olympische Spelen in Albertville. Van zijn winnende team bij de Olympische Spelen van vier jaar eerder in Calgary waren nog maar drie spelers over. De rest was vertrokken naar de prestigieuze Noord-Amerikaanse profcompetitie NHL of een profcompetitie in Europa. Tichonov vertrouwde op talenten, zoals Aleksej Kovalev en Darius Kasparaitis.
Lees ook: Invloed van Russische keepers
Een week voor het toernooi speelde Tichonov met zijn team een oefentoernooi in Zwitserland. Daar leed zijn ploeg een smadelijke nederlaag tegen de Zwitsers. Voor het eerst ging Tichonov naar de Spelen met een ploeg die niet als favoriet werd gezien. Zijn onervaren formatie verloor weliswaar van Tsjechoslowakije, maar van toplanden Canada (5-4), Finland (6-1) en de Verenigde Staten (5-2) werd gewonnen. Het GOS stond op de sluitingsdag van de Olympische Spelen in de finale tegen Canada.
Twee periodes lang hielden beide ploegen elkaar in evenwicht, maar in de derde periode sloegen de Russen (die nog geen Russen genoemd mochten worden) toe. Toen aanvoerder Vjatsjeslav Bykov, een van de drie trouwe soldaten van Tichonov die de lokroep van de NHL wel had weten te weerstaan, een minuut voor tijd de 3-1 binnen knalde, zuchtte Tichonov van opluchting. Even later ging hij op de schouders. Dat was in zijn omvangrijke en succesvolle carrière nog nooit vertoond.
De Winterspelen van Pyeongchang 2018
Bij de Winterspelen van Pyeongchang stond opnieuw een Russisch ijshockeyteam in neutrale shirts, spelend onder een olympische vlag. Als het goud werd binnengesleept zou niet de Russische, maar de olympische hymne klinken. Coach Oleg Znarok, die zelf eens door Tichonov werd opgeroepen voor een oefenstage, maar pas een vaste waarde werd in het ijshockeyteam van Letland, moest het wonder zien te realiseren.
Net als Tichonov in 1992 kon Znarok niet beschikken over zijn beste spelers. Nikita Koetsjerov, Andrej Vasilevski, Jevgeni Malkin en Alex Ovetsjkin waren er niet bij. Toch was de weigering van de NHL om voor het eerst sinds 1994 de competitie niet stil te leggen tijdens de Winterspelen in het voordeel van de Russen. De deelnemende landen putten nu namelijk vooral uit de Kontinental Hockey League, een soort Champions League waaraan behalve de grote Russische clubs ook teams uit Finland, Tsjechië en zelfs China deelnemen. De KHL is na de NHL de sterkste en meest lucratieve competitie ter wereld.
Net als Tichonov destijds vervulde Znarok een dubbelrol: hij was zowel coach van SKA Sint-Petersburg als het Russische nationale team. En bij Sint-Petersburg had hij de beschikking over Pavel Datsjoek en Ilja Kovaltsjoek.
Lees ook: Overzicht Olympisch basketbalgoud
De Russen kenden een valse start in Pyeongchang. Tegen Slowakije liet Znarok zijn drie grootste sterren (Datsjoek, Kovaltsjoek en Mozjakin) in de eerste lijn samen spelen. Daarmee werd Slowakije in de eerste vijftien minuten overklast, maar nadat de Slowaken uit het niets een doelpunt hadden gemaakt, zakte het team als een plumpudding in elkaar. De 3-2 nederlaag deed alle alarmbellen afgaan.
Znarok greep in en verdeelde zijn sterren over drie lijnen. Het werkte. Aan de hand van de fenomenale Kovaltsjoek en met energieke jonkies als Nikolai Prochorkin en Kirill Kaprizov werd eerst Slovenië (8-2) en daarna aartsrivaal Amerika (4-0) overklast. In de halve finale werd afgerekend met Tsjechië. In de finale trof de Russische ploeg echter niet Canada, zoals in 1992. Eeuwige roem moest behaald worden door Duitsland te verslaan.
tags: #russische #ijshockey #team #olympische #spelen #overwinning