Het WK Rugby, een van de langst durende sportevenementen ter wereld, begon tweeënhalve week geleden in Nieuw-Zeeland, met de finale gepland op 23 oktober. Naast de traditionele titelkandidaten Nieuw-Zeeland, Australië, Zuid-Afrika en Engeland, doen ook kleinere Polynesische eilandengroepen zoals Tonga, Samoa en Fiji mee. Rugby, een sport met Angelsaksische wortels, kent een rijke en complexe geschiedenis, vooral in landen als Zuid-Afrika.
De Oorsprong van Rugby: Een Engels Verhaal
De oorsprong van rugby ligt in Engeland, meer bepaald in 1823 op de Rugby School in Warwickshire. William Webb Ellis zou tijdens een voetbalwedstrijd de bal hebben opgepakt en ermee zijn gaan rennen. Hoewel dit verhaal wijdverspreid is, betwijfelen onderzoekers of deze actie daadwerkelijk als het begin van rugby kan worden beschouwd. Desondanks blijft dit verhaal een belangrijk onderdeel van de rugbytraditie.
De Verspreiding van Rugby door het Britse Imperium
Rugby is vooral een Angelsaksische sport, met traditionele rugbylanden als Wales, Schotland, Ierland en Engeland. De Britse kolonisten verspreidden hun liefde voor rugby naar de vele koloniën die Groot-Brittannië ooit bezat. Dit is nog steeds zichtbaar op het WK Rugby, waar grote kanshebbers zoals Nieuw-Zeeland, Australië en Zuid-Afrika allemaal voormalige Britse koloniën zijn. Ook andere deelnemende landen zoals Canada, de Verenigde Staten, Namibië en de Polynesische eilanden kwamen via Britse kolonisten in contact met rugby. Van de twintig deelnemende landen op het WK zijn er dertien ooit onderdeel geweest van het Britse imperium.
De Groei van Rugby en de Eerste Wereldkampioenschappen
Rugby werd populair in de jaren tachtig van de 19e eeuw, maar het duurde bijna een eeuw voordat het eerste WK Rugby in 1987 werd gehouden. Voorheen waren er internationale toernooien in verschillende regio's, zoals de 'Home Nations Cup' (vanaf 1883) tussen Engeland, Schotland, Wales en Ierland, die in 1910 werd uitgebreid tot het 'Five Nations' toernooi met de toevoeging van Frankrijk, en later in 2000 tot het 'Six Nations' toernooi met Italië. Australië en Nieuw-Zeeland waren de belangrijkste voorstanders van het organiseren van een WK, maar de Home Unions waren aanvankelijk terughoudend uit angst dat de amateurstatus van rugby zou worden aangetast. Pas in 1987 was er een meerderheid binnen het Internationale Rugby bestuur (IRB) voor het organiseren van een WK, dat dat jaar in Australië en Nieuw-Zeeland werd gehouden en sindsdien om de vier jaar wordt georganiseerd.
Het WK Rugby 1995 in Zuid-Afrika: Een Moment van Nationale Eenheid
Het meest memorabele WK was dat van 1995 in Zuid-Afrika. Na de afschaffing van de Apartheid en de verkiezing van Nelson Mandela tot president, wilde Mandela rugby, een sport die traditioneel door blanken werd beoefend, gebruiken om het land te verenigen. Zuid-Afrika was gastland en mocht voor het eerst deelnemen aan het WK. Tegen alle verwachtingen in haalde Zuid-Afrika de finale en versloeg daar Nieuw-Zeeland. Aanvoerder Francois Pienaar ontving de Webb Ellis Cup uit handen van Mandela, een moment dat symbool stond voor de nieuwe eenheid in Zuid-Afrika.
Lees ook: Spelers en competities in Zuid-Afrikaans rugby
Rugby in Zuid-Afrika: Meer dan een Sport
Rugby is een fysieke sport waar grote mannen elkaar te lijf gaan, zolang het binnen de regels blijft. Bijna elk WK wordt Nieuw-Zeeland als het sterkste team gezien. De All Blacks, het Nieuw-Zeelandse team, voeren voor elke wedstrijd de Haka uit, een oorlogsdans van de Maori, om de tegenstander te intimideren. De andere Polynesische deelnemers voeren ook hun eigen oorlogsdansen op.
Rugby heeft een speciale betekenis in Zuid-Afrika. Het is meer dan alleen een spel; het is een symbool van nationale eenheid en trots, vooral na de afschaffing van de Apartheid. De overwinning van de Springboks in 1995 was een cruciaal moment in de geschiedenis van het land, dat na jaren van internationale boycot een kans kreeg om zich te verenigen.
De Transformatie van de Springboks
In het verleden was rugby in Zuid-Afrika vooral een sport voor de blanke bevolking. Tijdens het WK van 1995 was Chester Williams de enige gekleurde speler in het team. Na de afschaffing van de Apartheid begon de Zuid-Afrikaanse rugbybond met een transformatieproces om de diversiteit van de bevolking beter te vertegenwoordigen in het nationale team. De overheid begon eisen te stellen aan de rugbybond over het aantal zwarte spelers in het team, wat leidde tot discussies over 'quotaspelers'. Ondanks deze uitdagingen heeft de transformatie geleidelijk plaatsgevonden, met de aanstelling van Siya Kolisi als de eerste zwarte aanvoerder van de Springboks als een belangrijk moment.
Huidige Uitdagingen en Kritiek
Ondanks de vooruitgang blijft de selectie van de Springboks een onderwerp van discussie. Een van de belangrijkste kritiekpunten is dat het team nog steeds niet de diversiteit van de Zuid-Afrikaanse bevolking volledig weerspiegelt. Hoewel het aantal gekleurde spelers is toegenomen, is er nog steeds een disproportionele vertegenwoordiging van blanke spelers in het team. De Zuid-Afrikaanse rugbybond heeft de beschuldigingen van racisme van tafel geveegd en benadrukt dat de sport sinds het eind van de Apartheid een enorme transformatie heeft ondergaan. Echter, het verschil in vertegenwoordiging blijft significant en de transformatie verloopt langzaam. Een van de redenen hiervoor is dat slechts een klein percentage van de basisschooljeugd rugby speelt, en dit percentage daalt nog verder op de middelbare school. Daarnaast spelen sociaal-economische factoren een rol, waarbij de arme zwarte bevolking vaak minder kansen heeft om langdurig onderwijs te volgen, wat de mogelijkheden beperkt om door te breken in het professionele rugby.
Bekende Zuid-Afrikaanse Rugbyspelers
Door de jaren heen heeft Zuid-Afrika vele getalenteerde rugbyspelers voortgebracht, waaronder Francois Pienaar, Chester Williams, Os du Randt, Frik du Preez, Joost van der Westhuizen, Victor Matfield, Naas Botha, Morne du Plessis en Percy Montgomery.
Lees ook: Het Volkslied en Rugby in Zuid-Afrika
Recent Incident en Sociale Media Reacties
In de halve finale van het WK rugby was er een incident waarbij de Engelsman Tom Curry beweerde dat Bongi Mbonambi hem een racistische term had genoemd. Dit incident leidde tot een onderzoek door de internationale rugbybond, maar het onderzoek werd geseponeerd wegens onvoldoende bewijs. Op sociale media ontstond een discussie over de vraag of Mbonambi inderdaad had gescholden of dat hij zijn verdediging aanstuurde. Siya Kolisi benadrukte het belang van steun en eenheid binnen het team, ongeacht de uitkomst van het onderzoek.
Rugbyclub 't Gooi en Internationale Uitwisseling
Naast de nationale selectie speelt rugby ook een belangrijke rol op lokaal niveau. Een voorbeeld hiervan is de Rugbyclub 't Gooi in Naarden, die jaarlijks de Rob Ferreira High School uit Zuid-Afrika ontvangt voor een driedaags Rugby Festival. Deze uitwisseling bevordert de vriendschap en het respect tussen de teams uit beide landen.
Herhaling van een Historische WK-finale
De finale van het wereldkampioenschap rugby in 2023 was een herhaling van de beroemde finale van 1995. Zuid-Afrika won in een thriller met 16-15 van Engeland. Drie minuten voor het einde schopte Handre Pollard de Zuid-Afrikanen uit een strafschop van bijna 50 meter voor het eerst op voorsprong. Net als in de kwartfinale tegen Frankrijk wonnen de Springboks met één punt verschil. De Zuid-Afrikaanse aanvoerder Siya Kolisi vond het een lelijke wedstrijd, net als de wedstrijd tegen Frankrijk, maar zei dat kampioenschappen zo worden gemaakt.
De erfenis van Nelson Mandela
De finale van 1995 werd georganiseerd in Zuid-Afrika, voor het eerst sinds de afschaffing van de Apartheid. Onder toeziend oog van Nelson Mandela, gekleed in een groen rugbyshirt van de Springbokken en met Chester Williams als de eerste gekleurde speler in de tot dan als blank bekendstaande sport, versloegen de Zuid-Afrikanen Nieuw-Zeeland. Mandela liet aan heel Zuid-Afrika zien dat ze wel samen konden werken, dat ze door middel van sport samen voor iets konden gaan en in dezelfde richting konden kijken.
De Springboks winnen het WK rugby voor de vierde keer
Zuid-Afrika werd op 28 oktober 2023 voor de vierde keer wereldkampioen rugby. Met vier wereldtitels is Zuid-Afrika nu de succesvolste rugbynatie ter wereld. De zege van de Springboks doet terugdenken aan hun eerste memorabele WK-zege in 1995. Tijdens de Apartheid was de rugbysport vooral een sport van de blanken en voetbal een sport van de zwarte bevolking. Mandela gebruikte rugby en zijn band met Zuid-Afrikaanse aanvoerder Francois Pienaar om een helende en inspirerende beweging teweeg te brengen.
Lees ook: Zuid-Afrikaans en Nederlands rugby vergeleken
tags: #rugby #wk #zuid #afrika #geschiedenis