Rugby is een sport met een rijke en boeiende geschiedenis, zowel in Zuid-Afrika als in Nederland. Hoewel de sport in beide landen wortels heeft, ontwikkelden ze zich op verschillende manieren, beïnvloed door hun respectieve culturele en politieke contexten. Dit artikel duikt in de geschiedenis van rugby in beide landen, met speciale aandacht voor de rol van scheidsrechters en de ontwikkeling van de sport door de jaren heen.
Rugby in Nederland: Van Studenteninitiatief tot Nationale Sport
De Vroege Jaren: Studenten en de Opkomst van Rugby
Aan het begin van de 20e eeuw brachten buitenlandse studenten rugby mee naar Nederland. In 1918 werd de eerste rugbyclub van Nederland opgericht, de Delftsche Studenten Rugby-Club (DSR-C). Kort daarna volgden de oprichting van een studentenrugbyclub in Amsterdam en een rugbytak van Groningse Voetbalvereniging Forward. Deze drie clubs richtten op 7 september 1920 samen de eerste Nederlandse rugbybond op. In november 1920 sloot de Rotterdamse Studenten Sportvereniging (RSSV) zich hierbij aan.
Een journalist van de Nieuwe Rotterdamsche Courant beschreef in die tijd een wedstrijd tussen Rotterdamse en Delftse studenten als een "mooi, forsch en echt mannelijk spel," waarbij hij opmerkte dat "de vreselijkste dingen in de volste gemoedelijkheid" gebeurden. Hij voorspelde dat rugby een toekomst had in Nederland, maar adviseerde de leiders van de rugbybeweging om de spelregels meer bekend te maken.
Vroege tegenslagen en heropleving
De nekslag voor het toenmalige Nederlandse rugby was het vertrek van de Zuid-Afrikaanse studenten tegen het eind van 1923. Groningen haakte af, gevolgd door Rotterdam en Amsterdam. Alleen DSR-C bleef bestaan, maar dat was niet voldoende om de Nederlandse Rugby Bond te redden. Eind 1960 werd door DSR-C gepoogd de andere Nederlandse studentensteden aan het rugbyen te krijgen door middel van een interacademiaal sevenstoernooi.
In 1966 is de Nederlandse Studenten Rugby Bond opgericht in Delft. Deze oprichting was een natuurlijk gevolg van de explosieve toename van studentenrugbyclubs in de jaren ’60 van de 20e eeuw.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Groei en Ontwikkeling na de Tweede Wereldoorlog
Na de Tweede Wereldoorlog, waarin rugby op een laag pitje voortsudderde, bleek er nog steeds weinig groei in de sport te komen. Tot 1956 ging het merendeel van de ontmoetingen tegen België, waarmee in die periode het meeste wedstrijdcontact was, verloren. In de zestiger jaren was er sprake van verbetering. Oude clubs kregen een nieuwe accommodatie en nieuwe clubs meldden zich aan bij de NRB.
Vanaf dat moment tot aan het begin van de jaren tachtig maakte rugby de meest explosieve groei uit haar bestaan door. In 1971 telde de NRB 31 aangesloten clubs, die samen voor 2565 leden zorgden. In 1982 waren er zo'n 6500 leden, verdeeld over een kleine honderd clubs. Bovendien deed het vrouwenrugby aan het eind van de zeventiger jaren zijn intrede in Nederland.
De Rol van Scheidsrechters in de Vroege Dagen
In de beginjaren van het Nederlandse rugby speelden scheidsrechters een cruciale rol bij de ontwikkeling en popularisering van de sport. Een opvallende figuur in dit opzicht was Paul Béchet, een Fransman die op de Franse ambassade in Den Haag werkte. Béchet was een fervent rugbyfanaat en bracht zijn kennis van het spel over op de Haagse rugbypioniers. Hij speelde incidenteel mee en trad regelmatig op als scheidsrechter.
Béchet was zo vaak scheidsrechter bij wedstrijden van HRC dat het kennelijk ongewoon was als een wedstrijd niet door hem werd gefloten. Er wordt zelfs gezegd dat hij doorspeelde totdat HRC op voorsprong stond. Zijn betrokkenheid en passie voor de sport droegen bij aan de groei en populariteit van rugby in Den Haag en daarbuiten.
Hedendaagse Ontwikkelingen
In de professionalisering van de RRC past ook een beter scheidsrechterbeleid. Onder leiding van on ze nieuwe voorzitter, Richard van Ravenstein, zelf ook oud-scheidsrechter is een nieuwe commissie opgericht die ervoor gaat zorgen dat het scheidsrechterbeleid naar een hoger plan wordt getild. Twee nieuwe scheidsrechters gaan zich daarvoor samen met wedstrijdsecretaris Hans de Bekker en oud-1e Teamspeler en scheidsrechter Paul Bruijn inzetten. Phila Bitterhout komt oorspronkelijk uit Zuid-Afrika, maar fluit al een paar jaar in de Nederlandse Ereklasse. Hij is toegevoegd aan de trainersstaf als adviseur en zal namens RRC gaan fluiten. Richard, Hans, Paul, Phila en Tim gaan het komend seizoen op zoek naar RRC’ers die namens onze club willen gaan fluiten.
Lees ook: Een Terugblik op de Loopbaan van Wim Meijer
Rugby in Zuid-Afrika: Een Sport Verweven met Geschiedenis en Identiteit
Meer dan een Sport: Rugby als Symbool van Nationale Eenheid
Rugby is een van de populairste sporten in Zuid-Afrika en heeft een speciaal plekje in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. Het was namelijk tijdens het WK Rugby in 1995, toen Zuid-Afrika, na een jarenlange internationale boycot van Zuid-Afrikaanse sportevenementen, tegenstander Nieuw-Zeeland in een zinderende finale versloeg.
Zuid-Afrika's titel als beste rugbyteam ter wereld zorgde voor trots en nationalistische gevoelens onder alle Zuid-Afrikanen. Het was op die dag dat er voor Zuid-Afrika een symbolische nieuwe periode aanbrak: de post-Apartheid periode.
De Impact van Apartheid en de Weg naar Verandering
Tijdens de Apartheid was rugby voornamelijk een sport voor de blanke bevolking. Het selecteren van niet-blanke spelers was hoogst uitzonderlijk. Echter, na de afschaffing van de Apartheid speelde rugby een belangrijke rol in het herstellen van de harmonie in Zuid-Afrika. Nelson Mandela gebruikte de gewonnen finalewedstrijd in 1995 in zijn voordeel om de eenheid in het land te bevorderen.
Chester Williams was, in navolging van Errol Tobias in de jaren ’80, de eerste zwarte speler die in 1993 werd geselecteerd voor de Springboks. Zijn autobiografie ‘Chester’ uit 2002 onthulde echter dat hij zich soms buitengesloten voelde door zijn teamgenoten.
Bekende Zuid-Afrikaanse Rugbyspelers
Zuid-Afrika heeft door de jaren heen vele getalenteerde rugbyspelers voortgebracht. Enkele van de meest bekende zijn:
Lees ook: Code Scheidsrechter Volleybal
- Francois Pienaar: De aanvoerder van het Springbok-team dat het WK in 1995 won.
- Chester Williams: De eerste zwarte speler die in 1993 werd geselecteerd voor de Springboks.
- Os du Randt: Een voormalige Springbok-speler die in 1999 door Rugby World Magazine werd uitgeroepen tot de op een na beste loosehead aller tijden.
- Frik du Preez: Uitgeroepen tot de beste Zuid-Afrikaanse rugbyer van de 20e eeuw.
- Joost van der Westhuizen: Een voormalig rugbyspeler die uitkwam voor de Springboks in de jaren ’90 en begin 21e eeuw.
- Victor Matfield: Werd aanvoerder van het Springbok team.
- Naas Botha: Gaat de geschiedenisboeken in als een van de beste kickers aller tijden.
- Morne du Plessis: Wordt gezien als een van de beste aanvoerders in de geschiedenis van het Zuid-Afrikaanse rugby.
- Percy Montgomery: Werd tijdens een wedstrijd van het veld gestuurd toen hij een scheidsrechter naar de grond had geduwd.
- Siya Kolisi: De eerste zwarte aanvoerder van de Springboks, die in 2019 de WK-trofee omhoog mocht steken.
Uitdagingen en Controverses
De weg naar eenheid en gelijkheid in het Zuid-Afrikaanse rugby was niet zonder uitdagingen. Na de Apartheid begon de overheid eisen te stellen aan de Zuid-Afrikaanse rugbybond over het aantal zwarte spelers in het team. Dit leidde tot verdeeldheid over 'quotaspelers' die niet goed genoeg zouden zijn.
Een recent incident tijdens de halve finale van het WK 2023, waarbij Bongi Mbonambi werd beschuldigd van het beledigen van de Engelse speler Tom Curry, illustreert de aanhoudende spanningen en gevoeligheden rond racisme in de sport.
De Rol van Scheidsrechters in Zuid-Afrika
Net als in Nederland spelen scheidsrechters een cruciale rol in het Zuid-Afrikaanse rugby. Ze zorgen voor eerlijk spel en dragen bij aan de ontwikkeling van de sport. Het is echter belangrijk om te erkennen dat ook scheidsrechters in Zuid-Afrika te maken kunnen hebben met de uitdagingen en controverses die voortkomen uit de complexe sociale en politieke context van het land.
tags: #scheidsrechters #zuid #afrika #rugby #geschiedenis