Het Nederlands elftal, beter bekend als Oranje, roept bij velen een gevoel van verbondenheid en trots op. Maar achter de opvallende oranje kleur schuilt een wereld van onderzoek, statistieken en maatschappelijke vraagstukken. Dit artikel duikt in verschillende aspecten van de "oranje achtergrond" in het voetbal, van geboortemaandeffecten en de invloed van linksbenigheid tot de strijd tegen racisme en discriminatie.
Het Geboortemaandeffect: Een Ongelijk Speelveld?
In de EK-selectie van het Nederlands elftal zijn zeven spelers geboren in januari en februari, terwijl slechts enkelen in november en december jarig zijn. Dit is geen toeval, maar een voorbeeld van het geboortemaandeffect. KNVB-onderzoeker Jan Verbeek, die aan de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek doet naar talentontwikkeling in het voetbal, benadrukt dat dit een bekend fenomeen is in de sport.
Het geboortemaandeffect ontstaat doordat jeugdteams worden ingedeeld op basis van een hele jaargang. Spelers die in januari geboren zijn, kunnen bijna een jaar ouder zijn dan spelers die in december geboren zijn. Dit leeftijdsverschil, vooral op jonge leeftijd, kan een aanzienlijk verschil maken in fysieke, sociale en motorische ontwikkeling. Oudere spelers lijken daardoor talentvoller, waardoor ze vaker in de betere jeugdteams terechtkomen en meer kans hebben om gescout te worden door profclubs.
Verbeek stelt dat het geboortemaandeffect leidt tot het uitsluiten van talentvolle kinderen op jonge leeftijd. Uitstroomcijfers van de KNVB laten zien dat jongens en meisjes die in de laatste maanden van het jaar geboren zijn, vaker stoppen met voetbal. Dit is niet alleen oneerlijk, maar ook problematisch voor de volksgezondheid, aangezien sport mensen bijna levenslang in beweging houdt.
Hoewel het verschuiven van leeftijdsgrenzen een oplossing zou kunnen zijn, is dit organisatorisch een grote uitdaging. De KNVB ziet daarom vooral een rol in het informeren over het geboortemaandeffect, ook binnen de eigen jeugdselecties.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
Linksbenigheid: Een Voordeel of een Misvatting?
Oud-voetballer en analist Rafael van der Vaart heeft meermaals geopperd dat linksbenige voetballers betere voetballers zijn. Onderzoek suggereert dat dit te maken kan hebben met de hersenen; linkspoten zouden andere hersengebieden gebruiken die meer gelinkt zijn aan creativiteit. Verbeek nuanceert dit en stelt dat linkspoten wellicht meer voordeel halen uit het verrassingseffect, omdat er minder linkspoten zijn.
Echter, het onderzoek van Verbeek uit 2017 toont aan dat de opstelling van teams een grotere rol speelt. Coaches hebben vaak de voorkeur voor linksbenigen op bepaalde posities, zoals linksachter of linkshalf. Dit kan leiden tot het afstoten van talentvolle rechtsbenige spelers. Het is dus belangrijk om te overwegen of de mate van talent niet leidend zou moeten zijn, in plaats van vast te houden aan het idee dat linkspoten voordeel hebben op bepaalde posities.
Oranje als Bindmiddel: Een Gevoel van Verbondenheid
Alhoewel ‘Oranje’ in de zeventiende en achttiende eeuw vaak een politieke betekenis had, speelt het tegenwoordig vooral een niet-politieke, verbindende rol. ‘Oranje’ geeft Nederlanders namelijk het gevoel dat zij met elkaar verbonden zijn. Bij belangrijke sportwedstrijden komt het Oranjegevoel bij veel mensen naar boven. Vanaf 1974 steeg het Oranjegevoel enorm, omdat het Nederlands elftal de finale van het Wereldkampioenschap voetbal bereikte. Ook in de zomer van 2000 heerste er in Amsterdam een groot Oranjegevoel tijdens het Europees Kampioenschap, waarbij enkele wedstrijden in de Amsterdam Arena werden gespeeld.
De Strijd tegen Racisme en Discriminatie: "Ons Voetbal Is Van Iedereen"
Het Nederlands elftal heeft door de jaren heen een belangrijke rol gespeeld in de strijd tegen racisme en discriminatie. Documentairemaker Marcel Goedhart maakte de aflevering 'Van Mijnals tot Memphis: hoe Oranje kleur kreeg', waarin hij de impact van spelers van Surinaamse, Molukse en Marokkaanse komaf in het Nederlands elftal belicht.
De documentaire laat zien dat spelers als Mijnals, Gullit, Tahamata, Van Bronckhorst, Boussatta en Ziyech allemaal te maken hebben gehad met racisme. Zo werd Mijnals uitgescholden, twijfelde Feyenoord-trainer Thijs Libregts aan de mentaliteit van Gullit ("het zwarte ras, weet je"), en inspireerde Tahamata Giovanni van Bronckhorst.
Lees ook: Wie zijn de huidige doelmannen van Oranje?
De KNVB zet zich actief in om racisme en discriminatie te bestrijden. Met het programma ‘Ons Voetbal Is Van Iedereen’ werken de KNVB en de Rijksoverheid sinds 2020 samen om dit probleem aan te pakken. Discriminatie en racisme worden bestraft en incidenten worden altijd opgevolgd. De KNVB hanteert een protocol bij discriminerende spreekkoren in de stadions en clubs moeten een anti-discriminatie en/of anti-racisme beleid opstellen om te voldoen aan licentievoorwaarden.
De KNVB streeft ernaar om net zo divers en inclusief te zijn als haar leden. Er loopt momenteel een plan om dit intern te stimuleren.
Oranje op Vinyl: Muzikale Ondersteuning
Het Nederlands elftal is niet alleen op het veld actief, maar ook daarbuiten. Zo zijn er verschillende vinyl-producten uitgebracht met een Oranje kleurtje. Het WK van 1974 werd bijvoorbeeld op LP uitgebracht, met hoogtepunten uit de originele radioverslagen.
Ook zijn er verschillende singles uitgebracht in samenwerking met artiesten als Harrie Slinger, Ron Brandsteder en De Havenzangers. Een groot succes was 'Wij houden van Oranje', een nummer dat de kersverse Europese kampioenen in 1988 opnamen met André Hazes. De single bereikte de tweede plek in de Top 40 en wordt nog steeds regelmatig gedraaid tijdens interlands en feesten van Oranjesupporters.
Lees ook: Korfbal Historie Tilburg
tags: #oranje #achtergrond #voetbal #informatie