De korfbalgeschiedenis in de regio Tilburg is rijk en divers, met verschillende clubs die elk hun eigen unieke verhaal hebben. Dit artikel duikt in de historie van enkele van deze clubs, waaronder Oranje Wit, Juliana en Excelsior, en belicht de hoogtepunten, uitdagingen en ontwikkelingen die ze hebben doorgemaakt.
CKV Excelsior: Een Delftse Korfbalvereniging met een Rijk Verleden
CKV Excelsior, opgericht op 17 juni 1920, begon als Christelijke Korfbal Vereeniging Samenspel Doet Overwinnen (SDO) onder de Christelijke Gym Vereeniging Excelsior. De clubkleuren, zwart-wit, waren direct geïnspireerd op de Delftse vlag.
Van Oprichting tot de Oorlog
In 1921 nam Excelsior voor het eerst deel aan de competitie van de Christelijke Korfbal Bond (CKB), in afdeling Zuid, en speelde direct mee voor het kampioenschap. Het daaropvolgende seizoen, slechts twee jaar na de oprichting, werd het eerste team al kampioen. In de beginjaren bestonden de teams uit zes mannen en zes vrouwen. In 1929 waren er echter sombere tijden, met slechts zeventien leden over, net genoeg om een team op de been te brengen. Ondanks deze uitdagingen werd het team dat jaar kampioen en promoveerde naar de tweede klasse. De prestaties in de jaren daarna waren wisselvallig.
De Na-Oorlogse Periode
Na de oorlog, van 1945 tot 1950, bleven de korfbalprestaties fluctueren. In het seizoen 1946/1947 werd het eerste team kampioen van afdeling Noord, maar verloor de beslissingswedstrijd om het algemeen kampioenschap tegen Vriendenschaar na strafworpen. De club groeide gestaag en in 1951 nam Excelsior met zes seniorenteams en een aantal junioren deel aan de Districtsmiddag in Sassenheim, waar het eerste team de beker won. In de jaren 1954/1955 had Excelsior een sterke ploeg die tweede werd in de Hoofdklasse West, achter Vriendenschaar. Spelers uit die tijd werden regelmatig opgeroepen voor het Delfts-twaalftal en de CKB-ploegen. In 1959 was het eerste team topscorer in de Hoofdklasse met 145 doelpunten, maar door minder fanatieke training kwam de ploeg conditioneel tekort tegen andere teams.
Korfballen op Biesland
In 1961 verhuisde Excelsior van de Brasserskade naar Biesland. In 1962 kreeg het clubgebouw vorm, en wist het eerste team tijdens de Bondsdag, met zes invallers, DKOD te verslaan met 3-2, wat destijds een grote naam was in de korfbalwereld. In 1965 werd het eerste team bijna zaalkampioen, gesteund door een bus vol supporters. Het team draaide in de jaren zeventig steevast mee in de Hoofdklasse, terwijl het tweede team in de Overgangsklasse uitkwam. In 1967 ging de eerste landelijke micro-competitie (zaalkorfbal) van start, en Excelsior drong door tot de finale van de CKB-competitie, maar verloor van SSS uit Wageningen.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
De Bondsdag
De Bondsdag van de CKB was een vast onderdeel van het seizoen, een groot eendaags toernooi open voor alle aangesloten verenigingen. Excelsior bleek een echte cupfighter en bereikte meerdere finales. In 1957 won de club de Bondsdag-beker door De IJsselvogels te verslaan. Tijdens de Bondsdag in 1964 stonden zowel het eerste team als het hoogste juniorenteam in de finale, een ongekende prestatie. Het eerste team verloor van VES, maar de jeugd won de finale tegen KVS na strafworpen.
De Jaren Zeventig en Tachtig
Na de fusie van de twee korfbalbonden tot het KNKV kwam het eerste team in 1970 uit in de eerste klasse. Onder leiding van trainer/coach Kees Hermans werden ze in 1973/1974 kampioen en promoveerden naar de Overgangsklasse. In 1973 stond Excelsior in de allerlaatste finale van de Bondsdag tegen PKC. De jeugd plaatste zich in 1973 voor het eerst voor de kampioenschappen van Nederland voor aspiranten, en in 1975 lukte dit weer. In 1977 werd Excelsior 1 veldkampioen en promoveerde naar de promotieklasse, terwijl Excelsior 2 kampioen werd en promoveerde naar de reserve-Hoofdklasse. In het seizoen 1978/1979 speelde Excelsior 1 om het kampioenschap in een beslissingswedstrijd tegen Achilles en promoveerde naar de Overgangsklasse. In 1987 won Excelsior het eerste Bieslandtoernooi.
De Gouden Jaren Negentig
In 1990 werd besloten over te stappen naar het twee-vakken korfbal. Het eerste team werd kampioen in de zaalcompetitie in de derde klasse, en de P1 (de huidige D1) werd kampioen en mocht de regio Rijndelfland vertegenwoordigen bij het Nederlands pupillenkampioenschap, waar ze tweede werden. In het seizoen 1991/1992 pakte de P1 de dubbel door op het veld kampioen van Rijndelfland te worden en het Nederlands kampioenschap te winnen. In het seizoen 1992/1993 werd Excelsior A1 kampioen in de reguliere zaalcompetitie en plaatste zich voor het Nederlands juniorenkampioenschap, waar ze tweede werden.
De Eenentwintigste Eeuw
In de jaren daarna wist het eerste team zich steeds te handhaven in de eerste klasse, en in het seizoen 1999/2000 promoveerde het naar de Overgangsklasse. In het seizoen 2001-2002 werd Excelsior kampioen in de Overgangsklasse op het veld en promoveerde naar de Hoofdklasse. Na degradatie uit de Hoofdklasse werd Excelsior in 2006 wederom kampioen in de Overgangsklasse op het veld en in de zaalcompetitie. In de zaalcompetitie van 2008-2009 stond het eerste team lange tijd op de tweede plaats achter KVS, maar verloor de kans op promotie naar de Korfbal League.
De Nieuwe Buitenhof
Aan het eind van het seizoen 2009-2010 werd er afscheid genomen van sporthal de Buitenhof. Het zaalseizoen in de nieuwe sporthal stond in het teken van kampioen worden, wat lukte. Ook op het veld keerde Excelsior terug in de Hoofdklasse. In de jaren daarna volgden enkele degradaties, maar de club bleef zich vasthouden aan de teksten uit het clublied.
Lees ook: Wie zijn de huidige doelmannen van Oranje?
CKV Oranje Wit: Van CJMV tot Moderne Korfbalvereniging
Christelijke korfbalvereniging Oranje Wit is op 9 juli 1926 opgericht en komt voort uit de Christelijke Jonge Mannen Vereniging (CJMV). In 1927 werd voor het eerst competitie gespeeld in de Christelijke Korfbal Bond (CKB).
De Vroege Jaren
Het clubtenue bestond aanvankelijk uit een wit shirt met oranje kraag en een zwarte rok/broek, maar in de jaren '30 werd dit veranderd naar een wit shirt met verticale oranje banen. De vereniging groeide van 14 enthousiastelingen in 1926 naar 50 leden in 1937.
De Oorlogsjaren en Heroprichting
Tijdens de oorlogsjaren moest Oranje Wit zich formeel opheffen, maar in de eerste jaren werd er nog getraind en zelfs een 'noodcompetitie' gespeeld. Na de bevrijding in 1945 duurde het slechts drie weken voordat de Oranje Witters weer op het veld stonden.
Groei en Verandering
In de jaren '50 werd het tenue zoals we het nu kennen: een geheel oranje shirt en een witte rok/broek. In 1966 besloot het bestuur om meer aandacht te geven aan de jeugd en richtte een pupillengroep op, wat al snel resulteerde in een explosieve groei. Eind jaren '60 verhuisde Oranje Wit naar sportcomplex Stadspolders. In 1970 werd de micro-competitie (nu zaalcompetitie) ingesteld, en in 1973 gingen CKB en KNKB samen in het KNKV. In 1991 werd het middenvak afgeschaft en werd er ook buiten in 2 vakken gespeeld.
Eigen Accommodatie
Met het belangrijker worden van de zaalcompetitie werd de wens naar een eigen zaalaccommodatie groter. In 1993 kon Oranje Wit de eigen sporthal bouwen en in gebruik nemen, en in 1995 werd de nieuwe kantine geopend en kwamen er kunstgrasvelden.
Lees ook: Teams en talenten in het Nederlandse waterpolo
Uitbreiding en Jubileum
Naast korfbal werd er ook bowls gespeeld bij Oranje Wit. De groei zorgde voor ruimtegebrek, en in 2010 werd een tweede sporthal en een biljartruimte in gebruik genomen. In 2020 brak de covid-pandemie uit, waardoor er nauwelijks gekorfbald kon worden. Oranje Wit organiseerde activiteiten waar mogelijk en de leden bleven de vereniging trouw. De accommodatie wordt momenteel gerenoveerd om klaar te zijn voor het 100-jarig jubileum. Het kleine clubje uit 1926 is uitgegroeid tot een vereniging met zoân 650 leden, een schitterende accommodatie, een groot aantal jeugdleden en een biljartafdeling.
KV Juliana: Van Katholieke Dames naar Gemengde Korfbalvereniging
De geschiedenis van KV Juliana begint in 1948, met de eerste berichten in het parochieblad. De aanleiding tot de oprichting was het huisbezoek van kapelaan Van Dam aan de familie Reniers, waar de wens werd geuit om te korfballen.
De Eerste Jaren
Op 30 april 1948 werd de eerste officiële wedstrijd gespeeld, en de vereniging werd vernoemd naar prinses Juliana. De eerste 10 jaren was KV Juliana uitsluitend een vrouwelijke aangelegenheid, spelend voor de katholieke korfbalbond. Het eerste team bestond uit dames zoals Ellie Reniers, A.Hagenaars en A.Buijs. In 1949 nam KV Juliana voor het eerst deel aan de competitie van de katholieke dameskorfbalbond. In 1950 kon er al met een tweede team worden gespeeld en ook een junioren twaalftal werd aan de competitie toegevoegd.
Kampioenschappen en Overstap
In 1951 behaalde KV Juliana het eerste kampioenschap en mocht deelnemen aan het landskampioenschap in 's Hertogenbosch. In 1957 volgde het grootste succes, toen het eerste twaalftal van KV Juliana het landskampioenschap van de zuidelijke katholieke dameskorfbalbond won en promoveerde naar de hoofdklasse. Eind jaren vijftig nam de belangstelling voor dameskorfbalsport af, en KV Juliana besloot over te schakelen naar de Koninklijke Nederlandse Korfbal Verbond (KNKV) en gemengd korfbal te gaan spelen.
Gemengd Korfbal en Eerste Successen
In april 1959 konden de eerste mannelijke leden worden ingeschreven, waaronder Wim v/d Horst en Benno Vroklage. In het seizoen 1961/1962 werd het eerste gemengde team kampioen onder leiding van trainer F. Lentz. In het seizoen 1962/1963 kreeg het bestuur te maken met moeilijkheden, maar wist KV Juliana te redden van de ondergang. Het clubblad 'De Korf' verscheen voor het eerst in dit seizoen.
Nieuw Terrein en Clubhuis
In augustus 1966 kreeg KV Juliana de beschikking over het oude voetbalveld aan de Veerkensweg. In hetzelfde jaar werd afscheid genomen van trainer Fred Lentz, en zijn opvolger was Wim Stevens. Trainer Stevens behaalde een seizoen later zijn eerste succes door met het eerste team kampioen te worden. In 1970 werd het clubhuis 't Korfke geopend.
Jubilea en Uitbreiding
In 1973 vierde KV Juliana het 25-jarig jubileum. In 1978 bestond de korfbalvereniging 30 jaar en werd dit gevierd met het Spel Zonder Grenzen. Eind jaren zeventig en begin jaren tachtig was het rikconcours dat KV Juliana regelmatig organiseerde in haar clubhuis, een drukbezocht evenement. In 1981 besloot het bestuur het clubhuis aan de Veerkensweg fors uit te breiden, en in 1982 werd de officiële opening verricht door burgemeester Berkhout.
Algemene Ontwikkelingen in de Korfbalwereld
Naast de specifieke geschiedenis van deze clubs, zijn er ook algemene ontwikkelingen in de korfbalwereld die van invloed zijn geweest. Zo was Nico Broekhuysen belangrijk voor de introductie van korfbal in Nederland. Verder zijn de afschaffing van het middenvak en de aanpassing van de veldafmetingen belangrijke veranderingen geweest. Ook de professionalisering van de sport en de toenemende aandacht voor jeugdopleiding hebben een rol gespeeld.
tags: #oranje #wit #korfbal #tilburg #geschiedenis