Voetbal is een complexe sport waarbij vaardigheden, tactiek en teamwork samenkomen. Om spelers optimaal te ontwikkelen, is een doordachte trainingsopbouw essentieel. Dit artikel biedt voorbeelden en richtlijnen voor het structureren van effectieve voetbaltrainingen, van de jeugd tot meer ervaren spelers.
De basis van een effectieve voetbaltraining
Een goede voetbaltraining is meer dan alleen wat oefeningen doen. Het is een systematisch proces dat gericht is op het verbeteren van de spelers en het team als geheel. De KNVB voetbalvisie benadrukt dat oefeningen spel echt moeten zijn, een spelprobleem moeten oplossen en door de deelnemers als spel beleefd moeten worden. Het doel is om spelers te motiveren en uit te dagen, zodat ze met plezier leren en zich ontwikkelen.
Kenmerken van effectieve oefeningen
- Spel echt: De oefeningen moeten zoveel mogelijk lijken op situaties die zich in een echte wedstrijd voordoen.
- Spelprobleem oplossen: De oefeningen moeten spelers uitdagen om na te denken over hoe ze bepaalde problemen in het spel kunnen oplossen.
- Spelbeleving: De oefeningen moeten leuk en uitdagend zijn, zodat spelers gemotiveerd blijven om te leren.
Training samenstellen: waar begin je?
Het samenstellen van een goede en uitdagende training kan een tijdrovende klus zijn. Veel trainers zoeken online naar de juiste oefeningen, maar vinden het moeilijk om oefeningen te vinden die geschikt zijn voor hun specifieke leeftijdsgroep en niveau. Bovendien kunnen saaie of te moeilijke oefeningen leiden tot demotivatie en negatief gedrag bij spelers.
Tips voor het samenstellen van een training
- Filter op basis van criteria: Maak gebruik van filters om oefeningen te selecteren op basis van doelgroep, veldgrootte, aantal spelers en duur.
- Spelenderwijs leren: Kies voor oefeningen die spelenderwijs zijn ingericht, zodat spelers plezier ervaren en nieuwe vaardigheden leren.
- Variatie: Zorg voor variatie in de oefeningen om spelers uitgedaagd te houden en te voorkomen dat ze zich vervelen.
- Leeftijdsgericht: Houd rekening met de leeftijd van de spelers bij het kiezen van de oefeningen.
- Aantal spelers: Pas de oefeningen aan op het aantal spelers dat aanwezig is.
- Duur: Stem de duur van de oefeningen af op de beschikbare tijd en de concentratie van de spelers.
- Categorie: Kies oefeningen die passen bij de categorie waar je aan wilt werken, zoals techniek, tactiek of conditie.
- Veldgrootte: Pas de veldgrootte aan op de oefening en het aantal spelers.
Essentiële voetbalvaardigheden trainen
Om succesvol te zijn in het voetbal, moeten spelers verschillende vaardigheden beheersen, waaronder dribbelen, passen en schieten. Deze vaardigheden zijn essentieel om de bal over het veld te krijgen en uiteindelijk te scoren.
Balgevoel ontwikkelen
Een goed balgevoel is cruciaal voor elke voetballer. Door regelmatig te oefenen met de bal, leren spelers de bal beter te controleren en te voelen. Dit stelt hen in staat om sneller en effectiever te reageren in verschillende situaties.
Lees ook: Verbeter je aanvalstactieken
Trainingselementen voor vaardigheden
- Conditie: Werk aan de conditie van de spelers, zodat ze gedurende de hele wedstrijd fit blijven.
- Dribbelen: Oefen dribbeltechnieken om de bal onder controle te houden en tegenstanders te passeren.
- Passen: Verbeter de passing nauwkeurigheid en snelheid om de bal effectief naar teamgenoten te spelen.
- Schieten: Train op schiettechniek en kracht om doelpunten te maken.
Het is belangrijk om consequent te blijven oefenen om verbeteringen te zien. Door deze vaardigheden regelmatig te trainen, ontwikkelen spelers een solide basis voor hun verdere voetbalcarrière.
De kunst van de opbouw van achteruit
Een van de meest bevredigende aspecten van het voetbal is een succesvolle opbouw van achteruit. Het vereist geduld, precisie en teamwork om de bal vanuit de verdediging naar de aanval te brengen.
Risicoafweging bij de opbouw
Bij de opbouw van achteruit is het belangrijk om een goede risicoafweging te maken. Het is niet altijd verstandig om de veilige keuze te maken en de bal lang naar de spits te spelen. Soms is het beter om kort en laag op te bouwen, ook al is dit risicovoller.
Factoren die de risicoafweging beïnvloeden
- Leeftijd: Bij jonge spelers is ontwikkeling belangrijker dan resultaat. Neem fouten in de opbouw op de koop toe.
- Kwaliteit: Hoe beter de spelers de opbouw van achteruit beheersen, hoe meer risico je kunt nemen.
- Situatie: Soms leent een bepaalde situatie in het veld zich ervoor om kort op te bouwen, bijvoorbeeld als er een overtal is.
- Doeltrap: Door de nieuwe regels is het opbouwen vanuit de doeltrap gemakkelijker geworden.
Positiespel bij de doeltrap
Bij de doeltrap zijn de centrale verdedigers vaak het eerste mikpunt. Teams die met twee centrale verdedigers spelen, starten vaak aan een kant naast de keeper. Teams die met drie centrale verdedigers spelen, schuiven de middelste van de drie vaak door naar voren.
De backs kiezen vaak aan de zijlijn positie, soms wat hoger, een andere keer wat lager. Zij zoeken vooral naar ruimtes. De middenvelders kunnen naar de bal toe komen om extra opties te creëren. De aanvallers loeren op een lange bal of zelfs een dieptepass achter de verdediging.
Lees ook: Hardlopen: 10 km succesvol finishen
Open spel en druk zetten
De manier waarop je de opbouw van achteruit speelt, is sterk afhankelijk van hoe de tegenstander drukzet. Er zijn verschillende manieren van hoge pressie die de tegenstander kan toepassen.
- Met één spits (boogje lopen): De vrije man is de andere centrale verdediger.
- Druk met de 9 en 10: Creëer een overtal door met drie centrale verdedigers op te bouwen of bouw op in 2:2.
- Kantelende buitenspeler: De vrije man is de back aan de contrakant.
- Buitenspeler presst aan balkant: De back aan de balkant is vaak de vrije man.
Superioriteit creëren
In de opbouw van achteruit is het belangrijk om superioriteit te creëren. Dit kan op vier manieren:
- Numeriek: Met een overtal.
- Positioneel: Een speler staat vrij.
- Kwalitatief: Eén of meerdere spelers zijn beter dan hun tegenstander.
- Coöperatief: De spelers werken beter samen dan de tegenstander.
De opbouw van achteruit trainbaar maken
Om de opbouw van achteruit te trainen, heb je de volgende dingen nodig:
- Weerstand: Defensieve druk van tegenstanders.
- Richting: Je speelt van achteren naar voren.
- Puntentelling: Winnen en verliezen.
Er zijn verschillende oefenvormen die geschikt zijn om de opbouw van achteruit te verbeteren, zoals een partijspel in achthoek of een opbouwvorm aan de zijkant.
Training voorbereiden: een systematische aanpak
Een goede voorbereiding is essentieel voor een succesvolle voetbaltraining. Het begint met het stellen van een duidelijke vraag: wat ga je trainen? Het verbeteren van de samenwerking tussen de middenvelders en de centrale aanvaller, om de opbouw van de tegenstander te verstoren zodra een centrale verdediger van de tegenstander de bal in bezit heeft, rond de cirkel op de helft van tegenstander.
Lees ook: Gids voor volleybalontwikkeling
Leren door ervaren: impliciet en expliciet
Er zijn twee manieren van leren: impliciet en expliciet. Bij impliciet leren wordt er geleerd zonder dat men weet wat er geleerd is. Bij expliciet leren wordt er bewust en bedoeld iets geleerd.
Focus op één accent
Het is raadzaam om je te focussen op één accent per training. Dit kost tijd en verdient alle aandacht. Een traditioneel voorbeeld is de enorme rij bij de meest eenvoudige afwerkvorm. De trainer staat op rand zestien, de spelers spelen hem in, de trainer kaatst en de speler schiet.
Waaraan voldoet een goede voetbaltraining?
Een goede voetbaltraining voldoet aan de volgende aandachtspunten:
- Ontwikkel de speelwijze.
- Zorg voor wedstrijdechte vormen.
- Laat de spelers veel herhalingen maken.
- Zorg voor veel variatie.
Wedstrijdechte vormen creëren
Elke voetbalactie bestaat uit waarnemen (perceptie), analyseren, beslissen en uitvoeren (actie). In een pass- en trapvorm of een kap- en draaivorm tussen pylonen door maken spelers niet of nauwelijks keuzes. Ze zijn vooral bezig met de uitvoering van passes en dribbels en niet met ‘op welk moment doe ik wat?’
Om een vorm wedstrijdecht te maken, kun je weerstand inbouwen, zorgen voor richting in de vorm en winnen en verliezen mogelijk maken.
Herhalingen en variatie
Hoe vaker elementen uit de speelwijze terugkomen in een voetbaltraining, hoe sneller het team stappen maakt. Door verkleinde vormen te verzinnen waarin dit centraal staat, komen spelers heel vaak in die situatie terecht.
Steeds meer trainers kiezen voor een voetbaltraining met steeds nieuwe regels, methodische stappen, extra weerstanden, andere ballen en wisselende ondergronden.
Training op lager niveau
Ben je trainer op een lager niveau, dan zijn plezier en balcontacten cruciaal. Zorg voor vormen waarin de volgende dingen terugkomen:
- Veel balcontacten per minuut voor iedere speler (kleine vormen).
- Weinig stilstaan (geen rijtjes, maar doorlopende vormen).
- Veel scoren (dat vindt elke speler leuk, op welk niveau dan ook).
- Korte uitleg (leren door te doen, niet door te luisteren).
Verschillende typen trainingsvormen
- Warming-up: Begin een voetbaltraining altijd met een goede warming-up.
- Funvormen: In funvormen staat plezier maken centraal.
- Passvormen en afwerkvormen: Een voordeel van het toevoegen van een passvorm aan de voetbaltraining is dat spelers veel balcontacten per minuut hebben.
- Positiespelen: Het doel van een positiespel is de bal in bezit houden.
- Aanvalsvormen: In aanvalsvormen is er meestal sprake van een overtal en een ondertal.
- Partijspelen: Een partijspel komt het dichtst bij de wedstrijd, maar is ook behoorlijk intensief.
Combineren van trainingsvormen
Veel trainers bouwen een voetbaltraining als volgt op:
- Warming-up
- Passvorm, afwerkvorm, positiespel of aanvalsvorm
- Passvorm, afwerkvorm, positiespel of aanvalsvorm
- Partijspel
Praktische voorbereiding
Om de kwaliteit van de training die je geeft te verhogen, is het belangrijk om een training goed voor te bereiden. Dat zit hem in verschillende dingen.
Wie zijn er aanwezig?
Om vormen uit te denken, is het nuttig om te weten hoeveel spelers (en hoeveel keepers) je tot je beschikking hebt.
Over welke faciliteiten beschik je?
Zorg dat je voorafgaand aan de voetbaltraining weet welk stuk veld je tot je beschikking hebt, hoeveel doeltjes je kunt gebruiken, waar de sleutel van de lichtmasten te vinden is, hoe laat een ander team op hetzelfde stuk veld komt trainen, enzovoort.
Welke vormen wil je doen?
Denk na over de vormen die je wilt geven. Beïnvloedende factoren zijn onder meer het aantal spelers dat aanwezig is, de belangrijkste verbeterpunten voor het team, de eerstvolgende tegenstander en de gewenste belasting (in relatie tot de belastbaarheid).
Door de oefenvormen binnen de voetbaltraining vooraf uit te tekenen, en daarbij op te schrijven welke materialen je nodig hebt, creëer je meer overzicht.
Maak het jezelf gemakkelijk
Denk er van tevoren over na hoe je ervoor gaat zorgen dat alles soepel verloopt. Denk vooraf na over de volgende vragen:
- Waarop trainen we? Aanvallen of verdedigen? Opbouwen of scoren, storen of doelpunten voorkomen?
- Welke oefen- en partijvormen? Komen de zaken die ik wil trainen aan bod en kunnen alle spelers ‘succesvol’ zijn in de training ? Komen de spelers voldoende aan de beurt?
- Hoe organiseer mijn training? Maak het jezelf gemakkelijk en zorg dat voor aanvang van de training alle vormen al klaarstaan. Denk ook even na over de overgang van de ene naar de andere vorm, verloopt dat snel en soepel? Waar kun je de vormen (mogelijk) nog makkelijker of moeilijker maken?
Structuur van een training
Wil je het voetbal van je team elke week verder ontwikkelen? Pak de training dan systematisch aan. Niet vandaag dit en volgende week weer iets anders.
Voor de beginnende trainer
Wanneer je start als trainer is het goed om uit te gaan van een iets andere structuur. Het is in het begin namelijk iets makkelijker om een training te organiseren en te begeleiden als je uitgaat van drie oefeningen (in plaats van vijf) in zestig minuten voor de pupillen, of vier (in plaats van vijf) oefeningen voor de junioren.
Voor de pupillen drie oefeningen in plaats van vier in zestig minuten:
- Oefening
- Oefening
- Partijvorm
Voor de junioren: vier oefeningen in plaats van vijf in 75 minuten:
- Warming-up
- Oefening
- Oefening
- Partijvorm
Wanneer je een paar trainingen hebt geleid en je comfortabel voelt bij het organiseren van deze trainingen, kun je zelf besluiten om naar vier (of vijf) oefeningen per training te gaan.
Werk tijdig een trainingsplan uit. Wat oefenen we precies wanneer? Welke oefeningen horen erbij?
In een later stadium zal je op dit platform ook andere trainingsvormen vinden, zoals trainingen op een half veld, met een lengte van 75 en/of negentig minuten, etcetera.
Trainingsdoel afstemmen
Stem het doel van de training af op je team, en laat daarbij leeftijd, beleving en niveau bepalend zijn. Steek een oefening liever iets te makkelijk dan te moeilijk in, zodat het de spelers meteen goed afgaat, en maak het daarna moeilijker. De KNVB heeft voor elke leeftijdscategorie een doel uitgeschreven.
Als spelers doorgroeien naar een volgende leeftijdscategorie, komt er een doel bij. Zo beperkt het doel bij de mini-pupillen zich tot het leren beheersen van de bal, een doel dat tot en met de Onder 19 blijft gelden.
Laat je inspireren door de oefeningen en partijvormen op de link hieronder. Je kunt hier je eigen training samenstellen. Noteer de afmetingen van de veldjes van elke vorm en maak een schets van de verdeling ervan over het veld. Rangschik hoedjes en doeltjes zo dat het weinig tijd kost om de organisatie tussentijds aan te passen. Nog handiger is het om een vaststaand circuit uit te stippelen, waarbij alle oefen- en partijvormen al klaar staan in diverse speelvakken.
Oneven aantallen
Bij een oneven aantal is het soms lastig om een partijvorm te organiseren. Doe in dat geval liever niet zelf mee, kinderen raken dan afgeleid of spelen de bal vaak naar jou. Een oneven aantal, maar wel een keeper? Speel dan bijvoorbeeld drie tegen drie, waarbij één team een keeper heeft, en wissel dit na de helft van de speeltijd om.
Of je stelt als regel dat het team met de keeper alleen kan scoren in kleine doeltjes of door de bal over de achterlijn te dribbelen. Heb je een oneven aantal en geen keeper? Laat één team spelen met een speler extra en wissel deze speler op de helft van de tijd van team, zodat beide teams voordeel hebben van deze speler.
tags: #opbouw #training #voetbal #voorbeelden