De Olympische Spelen kennen een rijke, zij het soms onderbelichte, geschiedenis als het gaat om de golfsport. Dit artikel duikt in de geschiedenis van het olympisch golf, de regels, en de soms controversiële selectieprocedures.
De Vroege Geschiedenis van Golf: Een Nederlands-Schotse Twist
De oorsprong van golf is een onderwerp van discussie, waarbij zowel Nederland als Schotland aanspraak maken op de titel van grondlegger. Nederlanders beweren dat het moderne golf afstamt van het spel "kolf", dat in de winter op bevroren grachten en meren werd gespeeld. Het woord "golf" zou dan ook afgeleid zijn van "kolf" of "kolve", wat simpelweg "club" of "knuppel" betekent. Het Nederlands Golfmuseum stelt dat er al vanaf de 13e eeuw "colf" werd gespeeld in de Lage Landen, inclusief een langebaanspel met stok en bal, vergelijkbaar met golf. Er zijn zelfs verhalen over de bemanning van Willem Barentsz die in 1597 tijdens de overwintering op Nova Zembla "colf" speelden.
Sommige geleerden suggereren dat Nederlandse zeelieden het "kolf"-spel naar de oostkust van Schotland brachten, naar de zogenaamde openbare "linkslands". De meer gangbare theorie, vooral onder Schotten, is dat golf zich in Schotland ontwikkelde rond 1100 na Christus, toen schaapherders stenen in konijnenholen sloegen op de plek waar nu de St. Andrews Golf Club is gevestigd.
Golf op de Olympische Spelen: Een Bescheiden Begin in Parijs
Golf heeft een bescheiden rol gespeeld in de geschiedenis van de Olympische Spelen. Tot nu toe zijn er slechts vier Olympische golftoernooien georganiseerd, waarvan de eerste plaatsvond in 1900 in Parijs.
De Olympische Spelen van 1900 waren onderdeel van de Wereldtentoonstelling. De Franse regering wilde een vooruitstrevend mondiaal imago creëren en besloot de tweede editie van de moderne Olympische Zomerspelen aan de Wereldtentoonstelling te koppelen. De organisatie van het sportevenement werd toevertrouwd aan de Exposition Universelle, die het over een periode van maar liefst vijf maanden spreidde. Dit om te voorkomen dat de Olympische Spelen de aandacht van de Wereldtentoonstelling zouden afleiden. Het golfkampioenschap had destijds verschillende namen, maar de term "Olympisch" werd niet gebruikt. Hierdoor waren de deelnemers zich er niet van bewust dat ze de eerste olympische golfers waren. Details over de golfwedstrijden zijn pas in de recente decennia aan het licht gekomen dankzij golfhistorici zoals de Fransman Georges Jeanneau.
Lees ook: Olympisch waterpolo onder de loep: kritiek en analyse.
Het Olympisch golftoernooi van 1900 vond plaats in Compiègne, ongeveer 80 kilometer ten noorden van Parijs, omdat Parijs geen geschikte 18-holes golfbaan had. De kampioenschappen werden gehouden op 2 en 3 oktober 1900 en trokken 43 spelers uit 5 landen, waaronder 10 vrouwen. De organisatie was chaotisch, met deelnemers die niet opdaagden of zich nooit hadden ingeschreven. Het publiek was talrijk, maar had weinig kennis van de golfetiquette, wat tot klachten leidde over luidruchtigheid op cruciale momenten. Na de eerste speeldag bezochten zowel spelers als gasten een populaire herberg, vergelijkbaar met een hedendaags Heineken House.
De Amerikaan Charles E. Sands won de Grand Prix de l’Exposition met 82 en 85 slagen, terwijl Margaret Abbott de Prix de la Ville de Compiègne won met 47 slagen (9 holes strokeplay). Albert B. Lambert won een 18-holes strokeplaytoernooi met handicapverrekening, maar kreeg geen olympische status omdat het IOC zijn netto zege niet van voldoende olympisch kaliber achtte.
Het golfprogramma in 1900 omvatte ook extra activiteiten, zoals een exhibition match tussen professionals, een mixed matchplay puttwedstrijd en een mixed approachwedstrijd. De olympische golfbaan van Golf de Compiègne was een 18-holes parkbaan die geen grote bekendheid genoot en inmiddels is gesloten. De holes lagen midden in een paardenrenbaan, waardoor spelers over de reling moesten slaan die de paarden op de track hield.
Golf in St. Louis (1904) en de Lange Afwezigheid
In 1904 werd golf ook gespeeld op de Olympische Spelen in St. Louis (VS), maar alleen door mannen, in individuele en teamcompetities. Daarna verdween de sport voor 112 jaar van het olympische programma.
De Terugkeer van Golf op de Olympische Spelen in Rio (2016)
Na een afwezigheid van 112 jaar keerde golf in 2016 terug op de Olympische Spelen in Rio de Janeiro, met een individueel toernooi voor mannen en vrouwen. Joost Luiten en Anne van Dam vertegenwoordigden Nederland.
Lees ook: Volleybaluitdagingen na de Spelen van 2012
Tokyo 2020 (In 2021) en Parijs 2024
De Olympische Spelen van 2020 in Tokio werden vanwege de coronapandemie pas in 2021 gespeeld. Anne van Dam vertegenwoordigde Nederland in het golfkampioenschap, waar ze 57e werd. In 2021 werd gespeeld op de golfbaan van de Kasumigaseki Country Club. Bij de Spelen van 2024 in Parijs deed alleen Anne van Dam mee, ze werd gedeeld 44ste in de olympische wedstrijd op Le Golf National nabij Parijs.
Controverses rond Selectiecriteria: De Zaak Joost Luiten
De selectieprocedures voor de Olympische Spelen zijn niet zonder controverse. In de zomer van 2024 stapte Joost Luiten naar de rechter om te betogen dat hij, net als Anne van Dam, aan de nationale eisen voldeed. De rechter gaf hem gelijk, maar er was geen plaats in het kampioenschap vrijgehouden voor Luiten door de International Golf Federation en het IOC.
NOCNSF vond het voor golfer Joost Luiten uitermate teleurstellend en frustrerend dat hij toch niet kan deelnemen aan de Olympische Spelen in Parijs. Luiten had via de rechter het besluit van NOCNSF aangevochten om hem niet te selecteren voor de Olympische Spelen. NOCNSF baseerde zich bij dat besluit op het feit dat Luiten niet voldeed nationale prestatie-eisen. De nationale prestatie-eisen voor golf waren door NOCNSF halverwege het kwalificatietraject verruimd, maar niet met terugwerkende kracht voor de gehele kwalificatieperiode toegepast. NOC*NSF heeft Luiten daarop in lijn met de uitspraak van de rechter onmiddellijk aangemeld bij de IGF.
Toen een week geleden de kwalificatieperiode voor het golftoernooi op de spelen van Parijs sloot, stonden daar vier Nederlandse vlaggen op en de namen van Anne van Dam en Dewi Weber bij de vrouwen en Joost Luiten en Darius van Driel bij de mannen. De vlag ging echter niet uit want niet de internationaal erkende criteria, maar eigen opgestelde regels waren doorslaggevend. Het werd de keuzeheren ook wel wat makkelijk gemaakt door onze landgenoten. Darius van Driel won dit jaar een toernooi, maar niet een van genoemde kwartet speelde de afgelopen maanden de pannen van het dak. Het had ongetwijfeld niet uitgemaakt, ook dan was er een kans geweest dat de kwalificatiecriteria bikkelhard waren gehanteerd, maar dan was het wel nóg moeilijker te verdedigen geweest.
Het is te begrijpen dat Joost, Darius en Dewi er niet mee eens zijn en zich geschoffeerd voelen door het NOC*NSF. Darius won in Kenia, Joost rekende op social media voor hoe vaak hij in velden met 156 man in de top-10 is geëindigd de afgelopen bijna twintig jaar. Ze hebben echt geen idee.
Lees ook: Sydney 2000: Toen Nederland de Top Bereikte
Op 14 juni heeft een delegatie van de NGF, in aanwezigheid van Joost Luiten, hierover gesproken met NOCNSF. Hierbij heeft de NGF argumenten en data aangeleverd om de uitzending van Luiten, Van Driel en Weber te bepleiten. Tevens is golfspecifieke informatie met NOCNSF gedeeld om de unieke kenmerken van de golfsport duidelijk te maken. Ondanks deze inspanningen zullen er naast Anne van Dam geen andere Nederlandse golfers worden uitgezonden naar de Olympische Spelen in Parijs. NOC*NSF meent dat er onvoldoende grond is om af te wijken van de nationale criteria. Nog los van het feit dat de beoordeling van een Dewi Weber naar verluidt door een voormalig schaatscoach (!) plaatsvond laten de data gewoon iets anders zien.
De Toekomst: Los Angeles 2028
In 2028 zal het olympisch golf gespeeld worden op de Riviera Country Club in Pacific Palisades. Op deze baan wordt sinds 1973 het Los Angeles Open gehouden, een jaarlijkse wedstrijd van de Amerikaanse PGA Tour. Er is een apart vrouwen- en een apart mannentoernooi. Het mixed-teamevenement is een 36-holes wedstrijd: 18 holes foursomes in de eerste ronde en 18 holes fourball op dag twee. Elke land zal maximaal één mixed team hebben.
De Rol van de NGF
De NGF speelt een coördinerende rol tussen IOC, NOCNSF en de sporter. De golfbond draagt de sporters op een bepaald moment over aan NOCNSF en verricht met name het voorbereidend werk. Zo moet erop toegezien worden dat alle betrokken op de hoogte zijn van de strenge regels rond sponsoring. De NGF is een van de 25 sportbonden die TeamNL 365 dagen per jaar een gezicht geven. In TeamNL zitten de beste sporters en begeleiders die Nederland het hele jaar vertegenwoordigen op internationaal topniveau. Voor golf zijn dit de Oranje C en B selecties, Jong Oranje en het 'grote' Oranje.
Regels en Format van het Olympisch Golftoernooi
Het olympisch golftoernooi kent een apart toernooi voor mannen en vrouwen, beiden individueel. Er wordt gespeeld over 72 holes strokeplay. De sporters benaderen de Olympische Spelen zoals elk ander groot toernooi. De topspelers moeten het kampioenschap wel inpassen in een druk jaarprogramma. Voor en na de Spelen staan ook weer grote toernooien gepland.
tags: #olympisch #golf #toernooi #geschiedenis #regels