Basketbal is een dynamische en veelzijdige balsport die door twee teams wordt gespeeld. Het doel is simpel: scoor punten door de bal door de basket van de tegenstander te werpen en tegelijkertijd te voorkomen dat de tegenstander scoort. Dit artikel geeft een overzicht van het aantal spelers, de basisregels en de verschillende aspecten van het basketbalspel.
Het team: Samenwerking staat centraal
Een basketbalteam bestaat uit 12 spelers, een hoofdcoach en één of twee assistent-coaches. Tijdens de wedstrijd staan er echter maar vijf spelers van elk team tegelijkertijd op het veld. De coach heeft de mogelijkheid om spelers gedurende de wedstrijd onbeperkt te wisselen, tenzij een speler door zijn foutenlast wordt uitgesloten.
Basketbal is een echte teamsport, waarbij samenwerking essentieel is voor succes. Hoewel het mogelijk is om één-op-één te spelen, wordt basketbal meestal gespeeld met teams.
De posities: Iedere speler zijn rol
Binnen een team van vijf spelers heeft elke speler een specifieke positie met bijbehorende taken en verantwoordelijkheden. De traditionele posities zijn:
- Point-Guard (PG): De point-guard is vaak de kleinste speler op het veld en fungeert als spelverdeler. Hij of zij is verantwoordelijk voor het leiden van de aanval, het controleren van de bal en het op het juiste moment passen naar teamgenoten. Een goed spelinzicht, balcontrole en wendbaarheid zijn essentieel. Bij STEPCO BSW wordt deze positie ingevuld door #6 Rahmon Fletcher (lengte: 1.77 - 16 nov 1988 - USA) en #11 Stefan Mulder (lengte: 1.87 - 12 apr 1991 - NL).
- Shooting-Guard (SG): De shooting-guard is primair verantwoordelijk voor het scoren van punten. Vaak is dit de beste schutter van het team, met een goed schot van zowel dichtbij als van afstand (drie-punters). Atletisch vermogen, explosiviteit en snelheid zijn belangrijke eigenschappen. De shooting-guard helpt vaker de point-guard om de bal over de middenlijn op te brengen. Bij STEPCO BSW wordt deze positie ingevuld door #5 Bryquis ‘Bree’ Perine (lengte: 1.90 - 14 nov 1988 - USA) en #7 Sam de Haas (lengte: 1.93 - 19 aug 1992 - NL).
- Small-Forward (SF): De small-forward is een veelzijdige speler die zowel kan scoren als rebounden. Een goed schot en uitstekende passing zijn onontbeerlijk. De small-forward is vaak rond de 2 meter lang. Een rol van de smallforward is het afdwingen van persoonlijke fouten van de tegenstander. Daardoor is deze positie ook cruciaal in de verdediging. Bij STEPCO BSW wordt deze positie ingevuld door: #8 Sjors Besseling (lengte: 1.98 - 9 okt 1985 - NL) en #9 Joost Padberg (lengte: 2.02 - 14 apr 1991 - NL).
- Power-Forward (PF): De power-forward is een fysiek sterke speler die dicht bij de basket speelt. Rebounden, scoren van dichtbij, kracht en het blokkeren van schoten zijn belangrijke taken. Hij beschikt over een stevige fysiek. Op deze positie moet een speler met de rug naar de ring kunnen spelen. In aanvallend opzicht moeten zij scoren, in verdedigend opzicht moeten zij zorgen dat er niet makkelijk gepasst kan worden en spelen zij vaak ‘onder het bord’. Bij STEPCO BSW wordt deze positie ingevuld door #10 Niels Vorenhout (lengte: 2.02 - 17 mrt 1980 - NL) en #4 Antwan Carter (lengte: 1.98 - 7 feb 1990 - USA).
- Center (C): De center is vaak de langste en sterkste speler van het team, die dicht bij de basket speelt. Het scoren van dichtbij, verdedigen onder de basket, het blokken van schoten en het pakken van rebounds zijn essentieel. Omdat het onder het bord vaak druk is, is het belangrijk om goed positie te kiezen en ruimte te maken onder de ring. Bij STEPCO BSW wordt deze positie ingevuld door #13 Rik Renkema (lengte: 2.02 - 26 apr 1988 - NL) en #15 Kenneth van Kempen (lengte: 2.06 - 2 apr 1987 - NL).
Het speelveld: De arena van de actie
Het speelveld is rechthoekig, 28 meter lang en 15 meter breed. De basketring hangt op 3,05 meter hoogte. Belangrijke lijnen op het veld zijn:
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
- De vrije-worplijn: Deze ligt op 5.80 meter van de achterlijn.
- De drie-punt lijn: Deze ligt op 6,75 meter. Een score van achter deze lijn levert 3 punten op.
- Het beperkte gebied: Dit is het rechthoekige gebied onder de basket, waar aanvallende spelers zich slechts 3 seconden mogen begeven.
- De semi-cirkel onder de basket: Dit is de "no charge zone".
Het scoren: Punten maken
Een team kan punten scoren door de bal door de basketring te gooien. De puntentelling is als volgt:
- Een normale score levert 2 punten op.
- Een score van achter de driepuntlijn levert 3 punten op.
- Een vrije worp levert 1 punt op. Vrije worpen worden verkregen als een verdedigende speler een fout maakt op een speler die een doelpoging onderneemt.
Als er gescoord wordt, gaat het balbezit over naar het andere team.
De wedstrijd: Vier perioden van spanning
Een basketbalwedstrijd bestaat uit 4 perioden van elk 10 minuten zuivere speeltijd. Tussen de eerste en tweede periode, en tussen de derde en vierde periode, is er een pauze van 2 minuten. Tussen beide helften is er een pauze van 15 minuten.
Wanneer de stand aan het einde van de vierde periode gelijk is, wordt de wedstrijd verlengd met perioden van 5 minuten, net zo lang totdat er een winnaar is. Er is dus altijd een winnaar.
De ploeg in balbezit heeft telkens 24 seconden (in totaal) om een doelpoging te ondernemen. De bal moet binnen de 8 seconden over de middellijn in het aanvallende vak zijn. Wanneer de bal bij een doelpoging ‘de ring raakt’, worden de 24 seconden herstart. Bij iedere fout of als de bal met de voet wordt afgestopt, worden de 24 seconden herstart.
Lees ook: Wat verdient een derde keeper?
Fouten: Grenzen aan fysiek contact
Lichamelijk contact in het basketbal is verboden. Als er lichamelijk contact wordt gemaakt, wordt er een fout uitgedeeld. Iedere speler mag maximaal 4 persoonlijke fouten maken. Een speler met 5 persoonlijke fouten moet het veld verlaten en mag niet meer worden opgesteld. Hij wordt vervangen door een andere speler. Als een team 5 persoonlijke fouten heeft gemaakt in een kwart, krijgt de tegenpartij bij iedere volgende fout 2 vrije worpen.
De spelregels: Een overzicht
Basketbal kent een groot aantal regels. Enkele van de belangrijkste regels zijn:
- Je mag niet lopen met de bal in je handen. Als je jezelf wilt verplaatsen met de bal, moet je dribbelen.
- Als je stopt met dribbelen en de bal weer vastpakt, mag je dit niet nog een keer doen (dubbele dribbel). Je moet dan dus de bal overspelen naar een teamgenoot of proberen te scoren.
- Je mag een tegenstander niet opzettelijk aanraken. Je moet proberen om de weg te versperren en de bal te onderscheppen, zonder iemand te raken.
- Wanneer speler en bal over de middenlijn zijn dan mag er niet meer teruggegaan worden naar de “eigen helft.
- Bij een aanval mogen de verdedigers zich slechts drie seconden lang op de helft van de tegenstander bevinden. Daarbij maakt het verschil of ze in balbezit zijn of niet.
- Bij een inworp mag een speler de bal maximaal 5 seconden lang vasthouden.
- Tijdens het spel moet een speler, die nauw bewaakt wordt, uiterlijk na vijf seconden beginnen met dribbelen, of een worp op doel wagen. Bij het overtreden van deze regel krijgt de tegenstander een inworp.
- Zodra de speler met balbezit stopt met dribbelen, mag hij of zij met de voeten nog twee keer de grond aanraken; daarna moet de bal weggepasst zijn, of moet er op de basket geschoten worden.
- Het aanraken van de bal met voet, knie, of been wordt als voetcontact beschouwd.
- Een bal die richting basket geworpen word, die zich in neerwaartse richting beweegt, en de ring van de basket nog niet aangeraakt heeft, mag niet door een verdediger aangeraakt of geblokkeerd worden.
Het scorebord: De stand van zaken
Op het scorebord wordt weergegeven:
- De resterende wedstrijdspeeltijd voor de periode (=wedstrijdklok)
- De stand
- De huidige periode
- Het aantal time-outs
Varianten: Meer dan alleen 5 tegen 5
Naast het traditionele 5-tegen-5 basketbal zijn er verschillende varianten van de sport, waaronder:
- Rolstoelbasketbal: Hierbij spelen de spelers in een rolstoel. De dribbelregel is aangepast, maar verder zijn alle regels hetzelfde.
- Streetball: Streetball wordt buiten gespeeld op één basket, meestal 3 tegen 3. De basisregels zijn hetzelfde, maar er zijn aanpassingen op sommige regels.
- Slamball: Bij slamball staat voor de basket een grote trampoline, waardoor de spelers over de tegenstanders kunnen springen en de bal in de basket kunnen gooien.
- 3x3 basketball: Een snelle variant gespeeld op een half basketbalveld met teams van drie spelers. Er is een 12 seconden schotklok en een tweepuntslijn in plaats van een driepuntslijn.
Basketbal in Nederland
In 1926 kwam basketball over van Amerika naar Nederland. De directeur van de Militaire Sportacademie in Utrecht had in Amerika basketball gezien en wilde dat spel graag op de academie laten spelen. De eerste jaren werd er alleen in competitie gebasketbald in Amsterdam. Na de Tweede Wereldoorlog werd de ‘Amsterdamse Basketball Bond’ opgericht.
Lees ook: Hoeveel vlakken heeft een voetbal?
De Nederlandse Basketball Bond (NBB) zet sinds 2009 hoog in op de ontwikkeling van 3×3 basketball. Sinds 2009 organiseert de NBB het Nederlands Kampioenschap 3×3 basketball, 3x3NL Tour genaamd.