De KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond) zet zich actief in om de vertegenwoordiging van vrouwen in de arbitrage te vergroten. Dit artikel belicht de rol van vrouwelijke scheidsrechters in het vrouwenvoetbal, met speciale aandacht voor de KNVB Beker en de initiatieven die de KNVB ontplooit om meer vrouwen aan te trekken en te ondersteunen in de arbitragewereld.
Marisca Overtoom leidt de finale
De finale van de TOTO KNVB Beker, een belangrijk evenement in het Nederlandse vrouwenvoetbal, stond op zaterdag 10 mei onder leiding van Marisca Overtoom. Zij werd in het Sparta Stadion in Rotterdam bijgestaan door assistent-scheidsrechters Martina Boer en Fleur Knevelman, en vierde official Manon Plandsoen. Het VAR-team bestond uit Lizzy van der Helm, Franca Overtoom en support VAR Jeroen Manschot. Deze aanstelling onderstreept de groeiende erkenning van vrouwelijke officials in het topvoetbal.
De weg naar de finale
PSV bereikte de finale door overwinningen op Jong PSV, AZ en Feyenoord. FC Twente versloeg op haar beurt Ajax, ADO Den Haag en stuntploeg SV Saestum. De wedstrijd beloofde een spannende strijd tussen twee topteams in het Nederlandse vrouwenvoetbal. FC Twente kon in mei de vierde bekerwinst uit de clubhistorie noteren. Eerder was de ploeg uit Enschede al de beste in 2008, 2015 en 2023. De Eindhovenaren mochten de Dennenappel slechts één keer eerder in de lucht steken.
Vrouwen in de arbitrage: een groeiende behoefte
Het vrouwenvoetbal in Nederland beleeft een sterke groei, met steeds meer meiden en vrouwen die de sport beoefenen. Echter, de vertegenwoordiging van vrouwen in de arbitrage blijft achter. Onderzoeken tonen aan dat veel vrouwen die actief zijn bij een voetbalvereniging nooit gevraagd worden om te fluiten. Arbitrage wordt nog vaak gezien als een vrijwilligersrol voor mannen, wat een gemiste kans is. Uit onderzoek blijkt dat 60% van de vrouwen aangeeft wel bereid te zijn om als scheidsrechter aan te treden.
Arbitrageplan gericht op meiden en vrouwen
Om meer meiden en vrouwen aan te trekken tot de arbitragewereld, is een gerichte aanpak nodig. Vrouwen hebben vaak andere drijfveren en zoeken een ander looppad om scheidsrechter te worden. Het begint met het actief vragen aan vrouwelijke voetballers en voetbalmoeders of zij interesse hebben om eens te fluiten. Het is effectiever om een groep tegelijk aan te spreken, omdat meiden en vrouwen eerder geneigd zijn om iets te gaan doen als ze dat samen met iemand anders kunnen doen. Binnen clubs met meidenteams kunnen de meiden die terughoudender zijn om te fluiten, vaak wel interesse hebben in het fluiten van alleen meiden- en vrouwenteams.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Een ander belangrijk aspect is dat vrouwen vaak eerst de nodige kennis willen vergaren voordat ze een bepaalde functie bekleden. Daarom hebben de meesten de voorkeur om eerst de opleiding tot verenigingsscheidsrechter te volgen, het liefst samen met een vriendin. Daarnaast zijn vrouwen vaak gevoeliger voor de mening en het gedrag van spelers, trainers en toeschouwers. Voldoende begeleiding is daarom essentieel voor vrouwelijke scheidsrechters. Dit kan in de vorm van een aanspreekbare scheidsrechterscoördinator die steun biedt, of door af en toe mee te kijken tijdens een wedstrijd en feedback te geven.
Ondersteuning van de KNVB
De KNVB biedt verenigingen verschillende mogelijkheden om het arbitragebeleid breder aan te vliegen. Zo is er het programma arbitrageontwikkeling, waarbij verenigingen een verenigingstraject kunnen starten. Daarnaast zijn er opleidingen en thema-avonden, zoals de Spelregelavond Girls-Only. Tijdens deze interactieve avond komen vrouwelijke KNVB-scheidsrechters naar de vereniging toe om spelregels uit te leggen aan de hand van videofragmenten en een spelregelquiz. Dit is een leuke manier om meiden en vrouwen enthousiast te maken voor de arbitrage.
Shona Shukrula: een rolmodel
Een belangrijk rolmodel voor vrouwelijke scheidsrechters is Shona Shukrula, die promoveerde naar de groep scheidsrechters betaald voetbal. Shukrula is de eerste vrouwelijke scheidsrechter in het Nederlandse betaald voetbal. Ze fluit sinds het seizoen 2009/’10 wedstrijden voor de KNVB en leidde de afgelopen seizoenen wedstrijden in de Tweede Divisie. Sinds 2020 was ze actief als vierde official in de Keuken Kampioen Divisie. Internationaal floot Shukrula UEFA Women’s Champions League-wedstrijden en EK- en WK-kwalificatie-interlands. Haar doorstroming naar het hoogste voetbalniveau in Nederland via het talententraject scheidsrechters betaald voetbal is een inspiratie voor andere vrouwelijke scheidsrechters.
Eerdere vrouwelijke assistent-scheidsrechters
Voor Shukrula maakten Sjoukje de Jong (2001), Nicolet Bakker (2011) en Franca Overtoom (2018) als assistent-scheidsrechters hun debuut in het betaald voetbal. Overtoom vlagt sinds 2020 ook in de Eredivisie en was afgelopen seizoen de enige vrouwelijke assistent-scheidsrechter op het hoogste Nederlandse voetbalniveau. Ook in andere landen, zoals Frankrijk, Duitsland en Engeland, maakten de afgelopen jaren al vrouwelijke scheidsrechters hun debuut in de Ligue 1, Premier League en Bundesliga.
Shukrula's reactie en oproep
"Ik ben onwijs trots op mijn promotie naar de groep scheidsrechters betaald voetbal", aldus Shukrula. "Hier heb ik vijftien jaar keihard voor gewerkt. Ik ben blij met het vertrouwen dat de KNVB in mij heeft, maar ik ben er nog niet. Mijn debuut ligt in het vooruitzicht, maar moet nog wel gebeuren." Shukrula benadrukt dat vrouwen steeds vaker actief zijn in arbitrage, bij een vereniging of de KNVB, als scheidsrechter, assistent-scheidsrechter of zelfs in een leidende positie als scheidsrechterscoördinator. Ze daagt alle meiden en vrouwen in Nederland uit om eens te ervaren hoe leuk het is om scheidsrechter te zijn.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Voordelen van het scheidsrechterschap
Het scheidsrechterschap biedt vele voordelen, zowel voor de sport als voor de persoon zelf. Als scheidsrechter draag je bij aan het plezier en het bieden van een veilige omgeving van kinderen en volwassenen. Daarnaast ben je in contact met vele anderen, van spelers tot toeschouwers tot andere vrijwilligers, en kun je iets terug doen voor de vereniging en het voetbal. Bovendien leer je ontzettend veel als scheidsrechter en geef het een boost aan je zelfvertrouwen. Je leert snel beslissingen maken, duidelijk communiceren en je blijft ook nog eens in beweging.
Franca Overtoom op het EK vrouwen
Franca Overtoom is een ander belangrijk gezicht in de Nederlandse arbitrage. Ze is deze zomer assistent-scheidsrechter op het EK vrouwen in Zwitserland. Dit is haar vierde eindtoernooi op seniorenniveau. In 2022 debuteerde zij als assistent-scheidsrechter op het EK 2022 in Engeland. Een jaar later was ze assistent-scheidsrechter en assistent-VAR op het WK vrouwen in Australië en Nieuw-Zeeland. Op de Olympische Spelen van 2024 in Parijs fungeerde Overtoom als assistent-scheidsrechter.
Andere Nederlandse officials op internationale toernooien
Naast Overtoom zijn ook Dennis Higler en Shona Shukrula aangesteld om deel uit te maken van het arbitragekorps bij het EK vrouwen in 2025. Higler was Video Assistant Referee (VAR) op het EK vrouwen in 2022 en deed ervaring op tijdens internationale jeugdtoernooien. Voor Shukrula is het de eerste keer dat zij haar opwachting maakt op een groot eindtoernooi.
Reactie van de KNVB
"Het is mooi dat wij met drie arbiters vertegenwoordigd zijn op het komende EK", aldus manager scheidsrechterszaken Raymond van Meenen. "Zowel Franca, Shona als Dennis zijn al langere tijd in Europese competities actief. De aanstelling voor deze eindronde is een mooie beloning voor hun prestaties."
Speelronde 11 Azerion Vrouwen Eredivisie
In speelronde 11 van de Azerion Vrouwen Eredivisie werden alle wedstrijden gefloten door een vrouwelijke scheidsrechter. Bij de wedstrijd Telstar - PSV was er zelfs sprake van een Ladies Only Night, waarbij ook de assistent-scheidsrechters en de vierde official een vrouw waren. Dit initiatief past bij de missie van de KNVB om de komende jaren de vrouwelijke afvaardiging binnen het scheidsrechterskorps te verdubbelen.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Stéphanie Frappart: een internationale mijlpaal
Internationaal gezien beleefden vrouwelijke scheidsrechters onlangs een absolute mijlpaal. De 38-jarige Française Stéphanie Frappart schreef op donderdag 1 december geschiedenis door als eerste vrouw een wedstrijd te leiden op een WK. Zij was scheidsrechter bij de interland tussen Costa Rica en Duitsland, een beslissende groepswedstrijd in het toernooi.
Groeiend ledenaantal KNVB
In het jaarverslag over het seizoen 2021-2022 maakte de KNVB bekend dat het ledenaantal van de sportbond voor het eerst sinds zeven jaar weer gegroeid is. De 2,1% procent groei is vooral te danken aan de jongste jeugd én aan vrouwen. Het aantal vrouwelijke voetballers groeide in een jaar tijd met 4,9%. Daarmee zijn er nu 169.158 meiden en vrouwen lid van de KNVB. Het totale ledenbestand van de KNVB staat op 1.192.152.
Kansen voor vrouwen in de arbitrage
Waar meiden en vrouwen dus steeds vaker de voetbalschoenen onderbinden, blijft het aandeel vrouwen binnen het scheidsrechterskorps daarbij achter. De KNVB wil dit graag veranderen. Net als voor jongens is aansluiting bij het scheidsrechterskorps ook voor meiden een mooie kans om leiderschapskwaliteiten te ontwikkelen. Je leert een wedstrijd in goede banen te leiden en situaties goed aan te voelen waardoor je op het juiste moment kan ingrijpen. Kwaliteiten die niet alleen binnen het voetbalveld, maar ook daarbuiten goed van pas kunnen komen. De KNVB wil amateurclubs in de komende jaren daarom stimuleren om voor de rol van spelbegeleider of scheidsrechter vaker te denken aan moeders, zussen of andere vrouwelijke bekenden van voetballers bij de vereniging.
tags: #knvb #beker #vrouwen #scheidsrechters