De toewijzing van het WK van 2034 aan Saudi-Arabië heeft geleid tot discussie, met name vanwege de mensenrechtensituatie in dat land. Eerder al werden de WK’s van 2030 en 2026 respectievelijk toegewezen aan Spanje, Portugal en Marokko, en aan de VS, Canada en Mexico. Ook het EK 2025 (Zwitserland), WK 2027 vrouwenvoetbal (Brazilië), EK 2028 (UK en Ierland) en EK 2032 (Turkije en Italië) werden al eerder toegewezen. In reactie hierop heeft de KNVB een statement uitgebracht waarin de voetbalbond haar positie uiteenzet met betrekking tot deelname aan internationale toernooien, inclusief het WK in Saudi-Arabië. De KNVB benadrukt het belang van deelname aan internationale toernooien, maar erkent ook de noodzaak om maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen.
Het Standpunt van de KNVB: Voetbal Wereldwijd Verbinden
De KNVB stelt dat zij in principe overal ter wereld zal spelen, mits de Nederlandse overheid of internationale organisaties zoals UEFA en FIFA dat niet verbieden. "Wij zijn een voetbalbond en zullen, als we ons plaatsen, in de basis overal ter wereld voetballen," aldus de KNVB. Uitzonderingen hierop zijn landen waar oorlog heerst of waar UEFA en/of FIFA aangeven dat spelen niet is toegestaan. De KNVB ziet hierin geen verschil met andere Nederlandse bedrijven en organisaties die in Saudi-Arabië actief zijn.
Tegelijkertijd benadrukt de bond dat zij zich bewust is van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid en haar kernwaarden. "Wereldwijd is bekend dat wij staan voor progressie en mensenrechten. In de internationale voetbalwereld opereren we als KNVB dan ook altijd vanuit de eigen kernwaarden via verbinding, dialoog en diplomatie." De KNVB is actief betrokken bij de UEFA Working Group om maatschappelijke onderwerpen rond toekomstige WK's te bespreken met FIFA en andere voetbalbonden.
Kritiek en Verantwoording: Het WK in Qatar als Voorbeeld
De toewijzing van het WK 2022 aan Qatar leidde ook tot veel kritiek, met name vanwege de arbeidsomstandigheden van gastarbeiders. De KNVB was destijds geen voorstander van een WK in Qatar, maar beschouwt het toernooi nu als een gegeven. "Wij kijken niet weg bij de maatschappelijke problemen van het gastland en zullen - mits gekwalificeerd - sociaal verantwoord deelnemen aan het toernooi." De KNVB hecht veel waarde aan rapporten van mensenrechtenorganisaties en internationale vakbondkoepels, die helpen om de specifieke problematiek in kaart te brengen en het gesprek aan te gaan met stakeholders.
De KNVB wijst erop dat er dankzij de aandacht voor het WK in Qatar vooruitgang is geboekt in de situatie van gastarbeiders. "De situatie van gastarbeiders in Qatar is dankzij de aandacht voor het WK gesignaleerd, besproken en op een aantal punten ook verbeterd, volgens eerder verschenen rapporten." Een sportieve boycot zou deze vooruitgang niet verder helpen, aldus de KNVB.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
De Rol van de KNVB in het Internationale Voetbal
De KNVB is samen met andere bonden onderdeel van de internationale voetbalwereld en heeft zich verplicht om deel te nemen aan kwalificatiereeksen en - indien geplaatst - aan het WK. Sinds de Tweede Wereldoorlog is geen enkel WK-eindtoernooi door een land om politieke redenen geboycot. De KNVB benadrukt dat een boycot geen gangbaar middel is en dat juist vanwege het WK de situatie in Qatar bij velen op de radar staat.
De KNVB is actief op het gebied van mensenrechten en was een van de initiatiefnemers om FIFA te bewegen tot meer aandacht voor mensenrechten in landen die een WK willen organiseren. "Er is op dit gebied duidelijk progressie geboekt: bidprocedures voor komende WK’s kennen nu een zogenoemde mensenrechtenparagraaf."
Ethiek en Verantwoordelijkheid: Een Dilemma
De discussie over deelname aan het WK in Qatar heeft de ethische vraagstukken rondom sportevenementen in landen met problematische mensenrechtensituaties op scherp gezet. Sportfilosoof Sandra Meeuwsen stelt dat het voorbijgaan aan alle moraal is om deel te nemen aan een voetbalevenement met vele doden in de voorbereiding en opbouw. Ze juicht de engagerende ontwikkeling bij de KNVB toe, maar vraagt zich af of er geen daad gesteld moet worden.
Meeuwsen erkent dat een boycot onrealistisch is, gezien de verstrengeling van de KNVB met het wereldwijde voetbalcircus. Wel benadrukt ze de morele plicht van de bondscoach en de spelersgroep om een positie te kiezen en zich openlijker uit te spreken. Het Nederlands elftal heeft tijdens de WK-kwalificatie tegen Letland al een statement gemaakt met de tekst ‘football supports change’, maar de vraag is of er ook van de individuele spelers een eigen statement kan worden verwacht.
De Uitdagingen van een Modern WK
De moderne voetbalwereld wordt gekenmerkt door grote sportieve en economische belangen. Het wordt steeds meer een uitdaging om spelers na een lang seizoen fysiek fit aan de start van een toernooi te krijgen en ze ook fit te houden. Er is vaak een spanningsveld tussen wat uit gezondheidsperspectief goed is en wat commercieel aantrekkelijk is voor het voetbal, aldus KNVB-arts Goedhart.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Goedhart benadrukt dat het voor de KNVB noodzakelijk is om zich goed voor te bereiden op het WK, ondanks dat het Nederlands elftal zich eerst nog moet plaatsen. Hij verwacht dat de FIFA zal evalueren wat ze van het WK voor Clubs kunnen leren en wat daarvan de gevolgen zijn voor volgend jaar.
Conclusie: Een Blijvende Dialoog
De KNVB staat voor een complex dilemma: enerzijds wil de bond graag deelnemen aan grote internationale toernooien en de Nederlandse voetbalbelangen behartigen, anderzijds is de KNVB zich bewust van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid en haar inzet voor mensenrechten. De KNVB kiest voor een benadering van dialoog, verbinding en diplomatie, en wil via voetbal bijdragen aan positieve ontwikkelingen, zowel op als buiten het veld.
De discussie over deelname aan het WK in Qatar en de mogelijke deelname aan het WK in Saudi-Arabië heeft de ethische vraagstukken rondom sport en mensenrechten op scherp gezet. Het is belangrijk dat de KNVB, samen met andere voetbalbonden en stakeholders, blijft zoeken naar manieren om sportevenementen op een sociaal verantwoorde manier te organiseren en om de situatie in gastlanden te verbeteren.
Veelgestelde vragen
Waarom is de KNVB internationaal actief?
Om de Nederlandse voetbalbelangen te behartigen. De KNVB voelt zich als medeoprichter van FIFA verantwoordelijk om actief bij te dragen aan het verbeteren en doorontwikkelen van deze koepelorganisatie. De Nederlandse voetbalbelangen variëren van de deelname aan of organisatie van eindtoernooien tot aan het vaststellen van de spelregels, reglementen voor overschrijvingen/transfers en de verdeling van gelden.
Waarom is internationaal alles zo ingewikkeld?
Omdat het meestal gaat om complexe materie waarvoor geen eenvoudige antwoorden zijn. Dialoog, verbinding en geduld zijn noodzakelijk. Daarnaast moet je met veel partijen samenwerken, waarbij er grote verschillen zijn qua politieke systemen, economie, cultuur en geschiedenis. De KNVB kan niet in zijn eentje alles veranderen.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
#