Blessures zijn een onvermijdelijk onderdeel van voetbal. Hoewel de meeste blessures niet levensbedreigend zijn, is het van cruciaal belang om hoofdletsels, zoals hersenschuddingen, serieus te nemen. De KNVB heeft een protocol opgesteld om de gezondheid van spelers te beschermen en ervoor te zorgen dat hoofdletsels adequaat worden behandeld. Dit artikel gaat dieper in op het KNVB protocol hoofdletsel, de stappen die genomen moeten worden bij een vermoeden van een hersenschudding, en de maatregelen die genomen kunnen worden om hoofdletsels te voorkomen.
EHBSO en EHBO in het Voetbal
Bij blessures tijdens het voetbal wordt er onderscheid gemaakt tussen EHBSO (Eerste Hulp Bij Sport Ongevallen) en EHBO (Eerste Hulp Bij Ongevallen). EHBSO richt zich op het verlenen van hulp bij sportongevallen, terwijl EHBO zich richt op levensbedreigende situaties. De KNVB verplicht elke vereniging om te beschikken over voldoende en gebruiksklare EHBO-voorzieningen, waaronder een brancard, en adviseert om minimaal één gediplomeerde EHBO’er of bedrijfshulpverlener aanwezig te laten zijn vóór, tijdens en na verenigingsactiviteiten.
Stappenplan bij Sportongevallen met Verwondingen
Bij een sportongeval met verwondingen is het belangrijk om de volgende stappen te volgen:
- Inschatting situatie: De coach, begeleider of EHBSO’er overziet de situatie en maakt een inschatting van de ernst van het sportongeval. Er wordt beoordeeld of de situatie acuut bedreigend is voor de gezondheid van de voetballer op langere termijn.
- Taakverdeling: De coach, begeleider of EHBSO’er neemt de leiding en zorgt voor een taakverdeling. Bijvoorbeeld, iemand belt de ambulance (1-1-2), iemand blijft bij de getroffen sporter, en iemand gaat op zoek naar de defibrillator, verbandkoffer, dekens, enzovoorts.
- Behandeling: De verwonding wordt op de juiste manier behandeld, zodat er geen verdere schade ontstaat. Indien nodig wordt de voetballer naar een (huis)arts of de spoedeisende hulp gebracht.
Hersenschuddingen in het Voetbal
Een hersenschudding ontstaat door een klap of stoot tegen het hoofd, waardoor de hersenen een korte, snelle beweging maken en de hersencellen tijdelijk minder goed werken. In het voetbal kan dit bijvoorbeeld gebeuren door een botsing met een tegenstander, tijdens een kopduel, na een val op de grond met het hoofd, of door een onverwachte bal tegen het hoofd.
Het is van groot belang om een hersenschudding te herkennen en de speler direct van het veld te halen. Voetballen met een hersenschudding is zeer riskant en moet voorkomen worden. Een speler met een hersenschudding mag niet zelf beslissen of doorspelen mogelijk is, omdat een kenmerk van een hersenschudding is dat je de eigen situatie niet goed in kunt schatten.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Symptomen en Diagnose van een Hersenschudding
Het is moeilijk om een hersenschudding vast te stellen, en het is belangrijk om te weten dat je een hersenschudding ook kunt hebben zonder dat je het bewustzijn hebt verloren. Mogelijke symptomen van een hersenschudding zijn:
- Verwardheid
- Langzaam antwoorden
- Hoofdpijn
- Slaperigheid
- Evenwichtsproblemen of duizeligheid
- Dubbel of wazig zien
- Gevoeligheid voor licht en/of geluid
- Misselijkheid
- Verstoorde concentratie
- Geheugenproblemen
Na de klap/botsing kunnen er vragen aan de speler gesteld worden die inzicht geven in de aanwezigheid van bovenstaande symptomen:
- Vragen die oriëntatie in tijd, plaats en persoon testen (bijvoorbeeld: Tegen welke club spelen we? Welke dag is het vandaag?).
- Vragen die concentratie en werkgeheugen testen (bijvoorbeeld: Wat zijn de dagen van de week van achteren naar voren?).
- Vragen die geheugen testen (bijvoorbeeld: Wat is de stand? Op welke positie speel je?).
Wat te doen bij een Hersenschudding?
De ernst van een hersenschudding verschilt. De Hoofdletsel App is te gebruiken om een inschatting te maken van de ernst. Bij twijfel direct contact opnemen met de huisarts of bel 112. Bij onzekerheid of een speler een hersenschudding heeft, moet de speler altijd worden gewisseld. Als een speler nog in dezelfde wedstrijd of training een nieuwe hersenschudding oploopt, dan bestaat er een verhoogd risico op zeer ernstige en langdurige klachten en zelfs op een levensbedreigende situatie. Daarom moeten jeugdspelers bij de geringste verdenking op een hersenschudding altijd direct stoppen tijdens een voetbalwedstrijd.
Herstel en Terugkeer naar het Voetbal
Voor volwassenen is het advies om tenminste een week klachtenvrij te zijn, voordat er weer gevoetbald wordt. Voor kinderen is dat tenminste twee weken. Hervat het sporten niet zolang er nog klachten aanwezig zijn (niet alleen lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, maar ook moeite met concentreren of iets onthouden).
Zodra de klachten verdwenen zijn, kan het voetbal weer worden opgebouwd. Kijk eerst hoe de reactie is op lichte inspanning, bijvoorbeeld rustig hardlopen of fietsen. Gaat dit goed, dan is de volgende stap meedoen met oefeningen zonder lichaamscontact, die moeilijker zijn en meer van de hersenen vragen, zoals een pass- en trapvorm. Soms komen klachten zoals duizeligheid en concentratieproblemen dan terug. Als dat zo is, doe dan een stapje terug en wacht een week om het opnieuw te proberen. Kop-oefeningen, partijvormen en wedstrijden pas weer invoeren, als zonder problemen alle andere trainingsvormen mogelijk zijn, zonder dat er klachten ontstaan.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Na het oplopen van een hersenschudding is het altijd aan te raden het herstel te bespreken met de huisarts. Laat bij jeugdspelers de beoordeling altijd aan een arts over.
Sportmedische Centra en de SGH-poli
De (sport)fysiotherapeuten van het Sportmedisch Centrum (SMC) van de KNVB zijn gespecialiseerd in de behandeling van hersenschuddingen. Zij kunnen je op weg helpen door de juiste diagnose te stellen en een oefen-/revalidatieprogramma op te stellen. Ook kunnen zij je begeleiden in de terugkeer naar het voetbalveld.
Sporters met aanhoudende klachten na een hersenschudding kunnen terecht bij de polikliniek voor Sport gerelateerde Hersenschuddingen (SGH-poli) van de KNVB voor sportmedische begeleiding en behandeling. De SGH-poli is beschikbaar voor top- en amateursporters die ouder zijn dan zes jaar en korter dan zes maanden geleden een hersenschudding hebben opgelopen. De begeleiding en behandeling valt onder de dekking van het basispakket van de zorgverzekering.
Preventie van Hersenschuddingen
Hoewel hersenschuddingen niet altijd te voorkomen zijn, zijn er maatregelen die genomen kunnen worden om het risico te verminderen:
- Neem geen onnodige risico’s in wedstrijden en trainingen.
- Fair Play: Toon respect voor uw tegenstander en speel volgens de bedoelingen van het spel en de spelregels.
- Zorg dat u de techniek van het koppen goed beheerst.
- Zorg dat u goed getraind bent: Vermoeidheid vergroot de kans op een hersenschudding.
- Weet wat u moet doen bij een hersenschudding.
De "Witte Wissel" en de Discussie Rondom Hoofdletsel
De "witte wissel" is een extra wisselmogelijkheid die een club krijgt als een speler hoofdletsel heeft opgelopen. Dit is in het leven geroepen om de gezondheid van de spelers te beschermen. Echter, er zijn discussies ontstaan over de toepassing van deze regel. Zo uitte analist Kenneth Perez zijn verbazing over een situatie waarin Almere City FC geen gebruik maakte van de witte wissel, waardoor Feyenoord ook een extra wisselmogelijkheid zou hebben gehad. Perez vond dit "ongelooflijk slecht van de technische staf." Hij benadrukte dat de KNVB moet ageren als een protocol ter bescherming van de gezondheid van de spelers niet correct wordt nageleefd.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Richtlijnen en Zorgstandaard bij Licht Traumatisch Hoofdletsel
Een hersenschudding valt onder licht traumatisch hersenletsel (ook wel hoofdletsel genoemd). De Hersenstichting ontwikkelde hiervoor de Zorgstandaard. Deze zorgstandaard omvat onder andere:
- Opvang op de SEH en opnamecriteria: Patiënten met licht THL worden op de spoedeisende hulp (SEH) beoordeeld. Opname in het ziekenhuis is geïndiceerd bij specifieke criteria, zoals afwijkingen op de CT-scan, een EMV-score (Glasgow Coma Scale) lager dan 15 na 2 uur, of verontrustende symptomen zoals persisterend braken of ernstige hoofdpijn.
- CT-scan indicaties volwassenen en kinderen: De richtlijn specificeert wanneer een CT-scan van de hersenen noodzakelijk is voor volwassenen en kinderen op basis van klinische bevindingen en risicofactoren.
- MRI-scan bij poliklinische diagnostiek: Er zijn richtlijnen voor het aanvragen van een MRI-scan bij aanhoudende klachten na ontslag, afhankelijk van de klinische situatie.
tags: #knvb #protocol #hoofdletsel