In de hockeywereld is, net als in vele andere sporten, de discussie over salarisverschillen tussen mannen en vrouwen een actueel en belangrijk onderwerp. Dit artikel duikt in de complexiteit van de salarissen van hockeyspelers, waarbij gekeken wordt naar de factoren die van invloed zijn op de hoogte van de inkomsten, de verschillen tussen mannen en vrouwen, en de inspanningen die worden gedaan om tot een eerlijkere verdeling te komen.
Salarisverschillen tussen Mannen en Vrouwen: Een Ongelijke Strijd?
De discussie over gelijke salarissen in het hockey is de afgelopen jaren steeds luider geworden. Hoewel concrete cijfers moeilijk te verkrijgen zijn, wijzen signalen en ervaringen uit de praktijk op een significante ongelijkheid tussen de verdiensten van mannelijke en vrouwelijke hockeyspelers.
Internationals Thijs van Dam en Pien Sanders deelden in het AD dat Van Dam drie keer zoveel verdiende als Sanders. Maria Verschoor, speelster bij Amsterdam, schatte dat vrouwelijke internationals vaak niet meer dan 20.000 tot 25.000 euro per jaar verdienen, terwijl mannelijke topspelers bedragen "vanaf 60.000 met uitschieters tot 90.000 euro" kunnen ontvangen. Dit verschil kan het verschil betekenen tussen het wel of niet kunnen aanvragen van een hypotheek, ondanks het feit dat beide geslachten hetzelfde werk verrichten.
Ook bij niet-internationals zijn de verschillen aanzienlijk. Een clubvoorzitter schatte dat mannen tot 25.000 euro kunnen verdienen, terwijl vrouwen vaak niet meer dan 10.000 euro ontvangen, wat neerkomt op bijna drie keer minder.
De onvrede over deze salarisverschillen werd openlijk geuit door internationals Maria Verschoor en Josine Koning op Internationale Vrouwendag via Instagram. Ze voelden dat het hypocriet was om te zwijgen over deze kwestie. Koning gaf aan dat ze zich tegen haar eigen werkgever keerde, maar dat ze wilde dat er iets zou veranderen voor de volgende generatie, gezien het feit dat twee derde van de hockeyspelers vrouw is.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
Koning vertelde dat haar frustratie over de salarisverschillen voelbaar werd toen ze na het winnen van een gouden medaille in Tokio ontdekte dat de nieuwe keeper van Den Bosch Heren 1, een 21-jarige, evenveel verdiende als zij, terwijl zij al zes keer landskampioen was geworden.
De Oorzaken van de Ongelijkheid
De vraag is natuurlijk: hoe komt het dat deze salarisverschillen bestaan? Erik Gerritsen, algemeen directeur van de hockeybond, stelt dat de salarissen van mannen eerder zijn gegroeid bij de professionalisering van de hockeysport, waardoor de verschillen zijn ontstaan.
Uit gesprekken met betrokkenen blijkt dat de salarisverschillen vaak "gebaseerd zijn op gevoel". Er wordt beweerd dat mannenteams meer toeschouwers trekken, wat resulteert in hogere inkomsten. Echter, dit is moeilijk te bewijzen, omdat er geen concrete cijfers zijn over de clubkaartverkoop. Ook de bewering dat mannenhockey aantrekkelijker zou zijn om naar te kijken, is moeilijk te staven, omdat Viaplay geen kijkcijfers deelt.
Een ander argument is de hogere baromzet bij de mannen, maar dit wordt verklaard door het feit dat mannenwedstrijden later op de dag plaatsvinden, waardoor er meer bier wordt geconsumeerd. De aanvangstijd van wedstrijden op zondag in de vrouwenhoofdklasse is 12.45 uur, terwijl de mannen om 14.45 uur beginnen.
Diederik Chevalier, scheidend voorzitter van Rotterdam en de nieuwe voorzitter van de HHcv, stelt dat het idee dat mannen meer marktwaarde hebben, een onderbuikgevoel is. Hij geeft aan dat marktwaarde in het hockey niet wordt gemeten en dat sponsors er soms voor kiezen om specifiek het mannenteam te sponsoren.
Lees ook: Wat verdient een derde keeper?
Initiatieven voor Gelijkheid
Gelukkig zijn er verschillende initiatieven die zich inzetten voor een eerlijkere verdeling van salarissen in het hockey.
Pinoké-voorzitter Astrid Ventevogel liet onderzoek doen naar alle geldstromen binnen haar club en ontdekte dat geoormerkt geld de voornaamste oorzaak is van het verschil in inkomsten tussen mannen en vrouwen. Ze wil binnen twee jaar 'gelijke beloningen voor gelijke cv's' realiseren. Ventevogel erkent dat het probleem erkend, inzichtelijk gemaakt en opgelost moet worden.
De salarissen zijn afhankelijk van drie geldstromen: de club, sponsors die geen eisen stellen aan de verdeling van het geld, en sponsors die dat wel doen (geoormerkte sponsoring). Ventevogel ziet de geoormerkte sponsoring als de oorzaak én mogelijke oplossing van de scheefgroei. Ze stelt dat als het sponsorgeld voor Dames 1 verdubbelt, de bedragen toereikend zouden zijn om gelijkwaardig te belonen.
Ook ABN Amro, hoofdsponsor van zes teams in de hoofdklasse dames en heren, zet zich in voor gelijkwaardige beloning. De bank eist dat clubs vanaf 2025 de begroting van het tophockey fiftyfifty verdelen over mannen en vrouwen, anders wordt het sponsorcontract niet verlengd.
De HHcv, de vereniging voor hoofdklasseclubs, wil de ongelijkheid aanpakken en vastleggen in een licentiemodel. Dit omvat niet alleen salaris, maar ook gelijkheid in aanvangstijden, media-aandacht en sponsoring.
Lees ook: Hoeveel vlakken heeft een voetbal?
De KNHB zegt zich deze zomer te gaan buigen over de verdeling van zondagse speeltijden in de hoofdklasse, samen met HHcv en mediapartijen Viaplay en NOS. Het doel is om de speeltijden gelijk te verdelen, wat kan leiden tot meer gelijkheid in aandacht en marketingwaarde van vrouwen en mannen.
Meer dan alleen Geld
Het streven naar gelijkwaardigheid gaat verder dan alleen salaris. Het gaat ook om gelijke speeltijden, een fysio voor beide teams en dat beide teams op het hoofdveld trainen.
Ventevogel is het hiermee eens en stelt dat er veel onzinargumenten worden gebruikt om dingen niet te hoeven veranderen. Ze is ervan overtuigd dat de beweging voor gelijkwaardigheid niet meer te stoppen is.
Het Verdienmodel van Hockey: Een Uitdaging
Sportmarketeer Hans-Willem Dicke wijst op het gebrek aan televisie-inkomsten en ticketverkoop als een belangrijke factor. Er kijken nauwelijks mensen naar hockey en er wordt geen entree geheven, waardoor de sport in Nederland eigenlijk geen verdienmodel heeft.
Hoewel er veel hockeyleden zijn in Nederland (255.000 bij 323 clubs), is de commerciële waarde van een sport afhankelijk van het aantal mensen dat ernaar wil kijken. Hockey is geen ideale televisiesport vanwege de snelheid en de kleine bal, waardoor er veel camera's nodig zijn om het goed vast te leggen. Dit resulteert in minder kijkers, minder geïnteresseerde adverteerders en dus minder inkomsten uit commercials.
Ook de ticketverkoop is geen belangrijke inkomstenbron in het hockey. Inkomsten komen vooral van sponsoren, particuliere investeringen en contributie. Een team bij een hoofdklasse hockeyclub ontvangt tussen de 200.000 en 300.000 euro van de hoofdsponsor, terwijl dit bij voetbal vele miljoenen kan zijn.
Dicke stelt dat clubs zich moeten afvragen of het gezond is om spelers (zoveel) te betalen als er geen inkomsten tegenover staan. Hij is van mening dat spelers betaald kunnen worden als een club geld verdient aan een speler, bijvoorbeeld doordat het publiek betaalt om die speler te zien spelen.
Voorbeelden uit het Buitenland: De Hockey India League
De Hockey India League (HIL) is een voorbeeld van een competitie waar spelers aanzienlijke salarissen kunnen verdienen. In 2015 werden twaalf Nederlanders verkocht op de spelersveiling van de HIL voor hoge salarissen. Jip Janssen was de Nederlander die het meest ging verdienen. Lars Balk verdiende bijna 44.000 euro voor vijf weken hockeyen.
De HIL hanteert een budgetplafond per team, waardoor clubs strategische keuzes moeten maken bij het aantrekken van spelers. Tijdens de veiling smeten de teams met geld voor de Indiase olympische selectiespelers, waardoor er minder budget overbleef voor andere spelers.
Pinoké: Een Case Study
Pinoké is een club die actief bezig is met het aanpakken van de salarisongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Voormalig voorzitter Astrid Ventevogel beloofde in april 2023 om hard aan de slag te gaan met de ongelijkheid in salarissen, zonder daarbij salaris van de mannen af te pakken.
Het doel was om in 2025 spelers met hetzelfde cv, ongeacht hun geslacht, hetzelfde salaris te geven. Dit bleek echter te ambitieus te zijn. Hoewel er veel werk is verzet en er initiatieven zijn uitgerold, is het gat in salarissen nog lang niet gedicht.
De bijdrage vanuit de clubkas aan tophockey gaat voor vijftig procent naar de mannen en vijftig procent naar de vrouwen. Ook de inkomsten van sponsoren die geen voorkeur hebben waar hun geld naartoe gaat, worden gelijk verdeeld over Heren 1 en Dames 1. Het verschil in de begrotingen zit ‘m in de bijdrage van sponsoren die aangeven voor welk team hun geld bedoeld is, de zogenoemde geoormerkte sponsoren. Daarvan heeft Pinoké er nog altijd veel meer voor de mannen dan voor de vrouwen. Om dat gat te dichten, richtte de club twee jaar geleden de Sisterhood op, de businessclub voor Dames 1. Maar in de praktijk blijkt het werk dat wordt verzet, slechts een druppel op een gloeiende plaat. Het bedrag dat het afgelopen jaar via de meer dan honderd sponsoren van de Sisterhood werd opgehaald: zo’n 30.000 euro. Een mooi bedrag, maar lang niet genoeg om het gat met de begroting van de mannen te dichten. Dat verschil is waarschijnlijk meerdere tonnen, wanneer je kijkt naar de gemiddelde begrotingen in de Tulp Hoofdklasse.
Het opbouwen van sponsorrelaties kost tijd en het verhaal rondom het team moet worden neergezet en de community moet worden opgebouwd.