Handbal is een dynamische en snelle sport die wereldwijd steeds populairder wordt. Of je nu een fanatieke supporter bent, zelf speelt, of gewoon nieuwsgierig bent, een van de eerste vragen die opkomt is: hoe lang duurt een helft bij handbal? Dit artikel geeft een uitgebreid antwoord op die vraag en bespreekt ook andere relevante aspecten van de speeltijd en regels in handbal.
Handbal: een overzicht
Handbal is een teamsport die zowel binnen (zaalhandbal) als buiten (veldhandbal, beachhandbal, straathandbal) gespeeld kan worden. Het doel is simpel: meer doelpunten scoren dan de tegenstander. Teamwork, snelheid en tactiek zijn essentieel om succesvol te zijn. Er bestaan verschillende vormen van handbal, waaronder zaalhandbal, veldhandbal, beachhandbal, straathandbal, mini-handbal, studentenhandbal en recreantenhandbal. Iedere vorm heeft zijn eigen regels.
Geschiedenis van handbal
De oorsprong van handbal ligt in Duitsland. Max Heiser stelde in 1917 de eerste spelregels op, die officieel werden vastgelegd door de turnbond onder de naam 'Bestimmungen für die Abhaltung des Handbalspieles für die Damenabteilungen des Berliner Turnrathes'. Aanvankelijk was handbal vooral bedoeld voor vrouwen, maar later werd het ook door mannen beoefend. De Duitse manier van handbal spelen vormt nog steeds de basis voor de internationale sport.
In Nederland kwam handbal terecht via een uitwisseling tussen turnverenigingen uit Hamburg en Berlijn. In Groningen werd de basis gelegd voor het Nederlandse handbal. Het eerste landskampioenschap vond plaats in 1930 en in 1935 werd de eerste interland tegen Duitsland gespeeld. In datzelfde jaar kreeg handbal een eigen bond: het Nederlands Handbal Verbond.
De duur van een helft bij handbal
De speeltijd bij handbal kan variëren, afhankelijk van de leeftijdscategorie en het type wedstrijd.
Lees ook: Zaalhockey: wedstrijdduur uitgelegd
Standaard speeltijd
Een normale handbalwedstrijd voor senioren, A-jeugd en de landelijke B-jeugd bestaat uit twee helften van 30 minuten. Tussen de twee helften is er een rustperiode van doorgaans 10 minuten. Het is belangrijk te benadrukken dat dit zuivere speeltijd is. Dit betekent dat de klok wordt stilgezet wanneer het spel onderbroken wordt, bijvoorbeeld bij een blessure, time-out of een beslissing van de scheidsrechter.
Speeltijd bij jeugd
Voor jongere jeugdcategorieën gelden kortere speeltijden:
- B- en C-jeugd: 2 x 25 minuten
- D-jeugd: 2 x 20 minuten
- E-jeugd: 2 x 20 minuten
- F-jeugd (mini's): 2 x 15 minuten
Beach Handball
Beach Handball is een snelle, zomerse handbalvorm die wordt gespeeld op een zandondergrond. Een Beach Handball-wedstrijd duurt 2 x 10 minuten, met daartussen 5 minuten rust. Elke helft heeft een winnaar nodig. In Beach Handball spreekt men niet van een helft maar van een set. Het team dat twee sets heeft gewonnen, is de winnaar van de wedstrijd. Wanneer elk team één set heeft gewonnen staat de stand gelijk. Dan wordt er gebruik gemaakt van een SHOOT- OUT.
Verlenging en penalties
In sommige wedstrijden, zoals bekerwedstrijden of toernooien, is het noodzakelijk dat er een winnaar komt. Als de stand na de reguliere speeltijd gelijk is, volgt er een verlenging. Deze bestaat uit twee helften van elk 5 minuten. Als er na de verlenging nog steeds geen winnaar is, wordt de wedstrijd beslist door een serie 7-meterworpen (penalties).
Elk team wijst vijf spelers aan die om de beurt een 7-meterworp nemen. Als de stand na deze tien worpen nog steeds gelijk is, worden er opnieuw spelers aangewezen die om de beurt blijven gooien totdat er een winnaar bekend is. Spelers die gediskwalificeerd zijn of een rode kaart hebben gekregen, mogen niet deelnemen aan de 7-meterworpen.
Lees ook: Hoe lang duurt het echt? Extra tijd in voetbal
Extra tijd en onderbrekingen
Naast de zuivere speeltijd zijn er verschillende factoren die de totale duur van een handbalwedstrijd kunnen beïnvloeden:
- Time-outs: Elk team heeft recht op een aantal time-outs per wedstrijd. Een time-out duurt 1 minuut. Een time-out is bij handbal in een aantal situaties verplicht: een tijdelijke uitsluiting van 2 minuten, een diskwalificatie na een rode kaart, een fluitsignaal door de tijdwaarnemer of andere waarnemer, overleg tussen scheidsrechters bij een verschil in mening, een wisselfout of wanneer er een speler te veel op het veld is. Daarnaast kan een scheidsrechter er in bepaalde situaties voor kiezen om een time-out te geven: bij invloeden van buitenaf, een geblesseerde speler, een bal die het plafond raakt, het vertragen van de uitvoering van een worp, of wanneer een speler de bal weggooit of hem niet afgeeft.
- Blessures: Bij een blessure van een speler wordt de wedstrijd tijdelijk stilgelegd. De duur van de onderbreking is afhankelijk van de ernst van de blessure.
- Overtredingen en straffen: Overtredingen kunnen leiden tot een vrije worp, een 7-meterworp of een persoonlijke straf (waarschuwing, tijdstraf, diskwalificatie). Deze situaties kunnen ook leiden tot een korte onderbreking van het spel.
Regels en speelveld
Om handbal te begrijpen, is het belangrijk om de basisregels en de afmetingen van het speelveld te kennen.
Spelers en wissels
Een handbalteam bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan er zeven op het veld staan (zes veldspelers en één doelverdediger). De overige zeven spelers zijn wisselspelers. Er mag onbeperkt gewisseld worden, en een 'vliegende wissel' is toegestaan, mits deze plaatsvindt binnen de wisselzone.
Het speelveld
Handbal wordt gespeeld op een veld van 40 meter lang en 20 meter breed. Het veld is verdeeld in twee speelhelften met aan beide kanten een doel (3 meter breed en 2 meter hoog). Voor elk doel bevindt zich een doelgebied, aangegeven door een halve cirkel met een straal van 6 meter. Alleen de doelverdediger mag zich in dit gebied bevinden.
Basisregels
Enkele belangrijke regels bij handbal zijn:
Lees ook: Duur handbalwedstrijd
- Een speler mag de bal maximaal drie seconden vasthouden als hij stilstaat.
- Een speler mag maximaal drie stappen zetten met de bal in zijn hand. Na elke derde stap moet de bal op de grond gestuit worden.
- De bal mag met de handen, armen, hoofd, bovenbeen, romp of knie worden gegooid, opgevangen of gestopt.
- Contact met de onderbenen en voeten is niet toegestaan.
- Het is niet toegestaan om een tegenstander te duwen, vasthouden of slaan.
Worpen
Er zijn verschillende soorten worpen in handbal:
- Beginworp: De eerste worp van de wedstrijd, genomen vanuit het midden van het veld.
- Vrije worp: Toegekend na een overtreding van de tegenpartij.
- Inworp: Wanneer de bal over de zijlijn is gegaan.
- Uitworp: Door de doelverdediger, wanneer de bal over de achterlijn is gegaan en het laatst is aangeraakt door een aanvallende speler.
- 7-meterworp: Een strafworp toegekend bij een overtreding die een duidelijke scoringskans verhindert.
Handbalvormen
Er zijn verschillende vormen van handbal, die elk hun eigen specifieke kenmerken hebben.
Zaalhandbal
Zaalhandbal is de meest gespeelde vorm van handbal. Het wordt binnen in een sporthal gespeeld. De basisregels van handbal gelden allemaal bij deze vorm van handbal. De teams bestaan uit 7 spelers, met 7 wisselspelers op de bank. Het speelveld bestaat uit twee helften die beiden een eigen doel hebben.
Veldhandbal
Veldhandbal wordt buiten gespeeld, meestal op gras of zand. Veldhandbal is een handbalvorm wat buiten wordt gespeeld op asfalt, gras of kunstgras.
Beach Handball
Beach Handball is een variant die op zand wordt gespeeld, vaak met aangepaste regels en een spectaculairder spel. Beach Handball is een snelle, zomerse handbalvorm die wordt gespeeld op een zandondergrond.
Street Handball
Street Handball is een informele variant die op diverse ondergronden gespeeld kan worden, met de nadruk op plezier en toegankelijkheid. Street Handball kan zowel binnen als buiten gespeeld worden op een zelf uitgezet veldje van minimaal 10 x 15 meter. De lastige elementen van het traditionele handbal zijn in dit spel weggelaten. De spelers hoeven geen handbalervaring of technische vaardigheden te hebben en lichaamsgrootte maakt ook geen verschil.
Speeltijd en leeftijdscategorieën in tabelvorm
| Categorie | Leeftijd | Speeltijd | Gewicht wedstrijdbal | Omtrek bal | Maat |
|---|---|---|---|---|---|
| Senioren Heren | 19 jaar en ouder | 2 × 30 minuten | 425 - 475 gram | 58 - 60 cm | 3 |
| Senioren Dames | 19 jaar en ouder | 2 × 30 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| A-jeugd Heren | 17-18 jaar | 2 × 30 minuten | 425 - 475 gram | 58 - 60 cm | 3 |
| A-jeugd Dames | 17-18 jaar | 2 × 30 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| B-jeugd Heren | 15-16 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| B-jeugd Dames | 15-16 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| C-jeugd Heren | 13-14 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| C-jeugd Dames | 13-14 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| D-jeugd | 11-12 jaar | 2 × 20 minuten | 290 - 330 gram | 50 - 52 cm | 1 |
| E-jeugd | 9-10 jaar | 2 × 20 minuten | 290 - 330 gram | 50 - 52 cm | 1 |
| F-jeugd (mini’s) | 7-8 jaar | 2 × 15 minuten | max. 300 gram | 46 - 48 cm | 0 |
| Recreanten | 2 x 25 minuten |