Ben je een voetballer of kijk je graag naar een voetbalwedstrijd? Ben je benieuwd naar hoe hard voetballers schieten? Harde schoten zijn een succesvolle manier om te scoren. Een bal die dusdanig hard wordt geschoten is voor een keeper, zeker wanneer de bal ook nog eens richting de hoek van het doel gaat, niet tot heel lastig te stoppen. Als het de keeper al lukt om de bal te pareren dan is de kans dat de keeper moeite heeft met het verwerken enorm groot. Het hard schieten van ballen is dus de manier om het de keeper moeilijk te maken. Maar hoe doe je dit? Dit artikel duikt in de wereld van de schotsnelheid in het voetbal, onderzoekt de factoren die van invloed zijn op de snelheid van een schot, en bekijkt enkele voorbeelden van iconische harde schoten.
Harde schoten in de voetbalgeschiedenis
De geschiedenis van de voetbalsport kent vele mooie doelpunten. Een aantal daarvan zijn zeer hard. Nederlandse voetballers zoals Ronald Koeman, Frank de Boer en Jaap Stam stonden in hun tijd bekend als spelers met een zeer hard schot. Eén van de namen uit dit rijtje is verderop in de artikel zelfs terug te vinden als speler met het op twee na hardst geschoten doelpunt ooit. Het hardste doelpunt aller tijden had een snelheid van ruim 200 kilometer per uur. Schoten die deze snelheid benaderen zijn zeer zeldzaam en erg lastig te produceren.
Factoren die de schotsnelheid beïnvloeden
Verschillende factoren spelen een rol bij het bepalen van hoe hard een voetballer kan schieten. Het gewicht van de bal, luchtdruk, weer condities en leeftijd kunnen invloed hebben op de schotkracht van een speler. Om ballen harder richting doel te schieten moeten verschillende aspecten getraind worden. Traptechniek is minstens net zo belangrijk als de kracht die jij in je benen hebt. Maar wat te denken van de aanloop en de lichaamshouding? Om ballen als raketten op doel af te vuren moet je alles tot in de perfectie trainen. Hier gaat veel tijd in zitten, maar wees niet bang. Al deze trainingsuren zullen hoe dan ook lonen. Misschien lukt het nog niet om ballen net zo hard te schieten als de internationale topvoetballers, met het verbeteren van jouw schot is altijd een goed plan. Want wat is nou leuker dan het maken van doelpunten?
Het meten van schotsnelheid
Er worden steeds nieuwe technologieën gebruikt bij de voetbal. Denk bijvoorbeeld aan een voetbal hartslagmeter. Toch zien we dat de voetbal snelheidsmeters een flinke sprong hebben gemaakt de laatste tijd. Dit komt omdat voetballers willen weten hoe hard ze kunnen schieten. Er zijn meerdere snelheidsmeters voor de voetbal, maar welke moet je nou kopen? Alles onder het mom: meten is weten. Wil jij je schotkracht verbeteren? Dan is het wel belangrijk dat je weet hoe hard je schiet. Met een snelheidsmeter kun je weten of je schotkracht na een aantal maand of jaar vooruit is gegaan. Daarnaast zien we dat de snelheidsmeter vaak op open dagen van sportverenigingen, jeugdkamp of op de markt wordt gebruikt. Wie het hardst schiet kan dan een prijs winnen.
Er zijn een aantal voetbal snelheidsmeters op de markt. Op basis van de prijs, reviews en materiaal is de snelheidsmeter van het merk Vmaxx het beste uit de test gekomen. Deze snelheidsmeter heeft de perfecte prijs/kwaliteit verhouding. Het is een betaalbare snelheidsmeter die elke voetbalvereniging of voetbalschool kan gebruiken. De snelheidsmeter kan ook gebruikt worden om de top sprintsnelheid van spelers te meten. De meter is eenvoudig af te stellen en je kunt de snelheid goed vanaf een afstand lezen. Je kunt de meter instellen op kilometer per uur of miles per uur. Overigens zit er ook een speciale knop op waar je de laatst gemeten snelheid terug kan halen. De meter werkt op batterijen, dus je kunt hem eenvoudig midden op het veld zetten zonder dat er een verlengsnoer aan te pas hoeft te komen.
Lees ook: Wie is de beste voetballer?
We hebben overigens ook een goed alternatief gevonden, de wearable tracker voor voetbal. Je kunt deze tracker eenvoudig om je voetbalschoen bevestigen. Vervolgens zal deze tracker de belangrijkste statistieken bijhouden. Denk aan het aantal bal aanrakingen, hoeveel pasen je hebt gegeven, de afstand dat je hebt gelopen en wat je topsnelheid was. Eén metric die ze de tracker ook bijhoudt is de schotsnelheid. Enige nadeel is dat één persoon er tegelijkertijd gebruik van kan maken.
We raden aan om de snelheidsmeter één meter achter de goal te plaatsen. Daarnaast ligt de ideale hoogte op ongeveer 1 meter. Bij de bovenbouw jeugd en senioren raden we aan om de bal vanaf 11 meter de bal te schieten. Bij de jeugd mag dit vanaf 5 meters zijn. Je kunt snelheidsmeters voor de voetbal ook huren. Echter lopen de kosten al gauw op naar 50,- euro per dag. Het is daarom voordeliger om er als voetbalvereniging zelf aan te schaffen. De Vmaxx snelheidsmeter gaat jarenlang mee en kun je daardoor ook nog eens vaker per jaar gebruiken.
Snelheid versus precisie
Nee, het is niet slim om bij elke doelpoging zo hard te schieten als je kunt. Dit kan ten koste gaan van de nauwkeurigheid en dat is niet de bedoeling. Een voorbeeld is de penalty die de Chileen Gonzalo Jara op 28 juni 2014 in de strafschopserie tegen Brazilie op de paal schoot. Deze bal had een snelheid van 105 km/uur. De penalty die Klaas-Jan Huntelaar in de wedstrijd tegen Mexico precies in de hoek schoot, had een snelheid van 91 km/uur. Hoewel het natuurlijk om twee verschillende gevallen gaat, kun je hier wel een conclusie aan verbinden.
Voorbeeldberekening: De goal van Sneijder tegen Mexico (WK 2014)
Na een eerste helft waarin niet heel veel gebeurde, scoorde Mexico in de achtste finale van het WK voetbal 2014 aan het begin van de tweede helft. Hierop volgde een spannende tweede helft waarin Nederland het Mexicaanse doel zocht. Na enkele mislukte pogingen van verschillende spelers uit het team nam Wesley Sneijder in de 88e minuut de bal met volle kracht op zijn schoen. Een kleine 0,4 s later maakte de bal contact met het Mexicaanse net. Hoewel het hierboven om een simulatie gaat, is al goed te zien dat dit een flink hard schot is.
Het is geen moeilijke berekening om de snelheid uit te rekenen. Eenvoudigweg delen van afstand door tijd en je bent er. Wanneer we dus betrouwbare gegevens hebben voor afstand en tijd, is het een heel eenvoudig sommetje. De afstand is goed te bepalen. Sneijder raakt de bal net binnen het strafschopgebied en de bal gaat zo goed als rechtdoor. De lijn van het strafschopgebied is op 16 m afstand van de doellijn. Een afstand van 15 m voor het schot lijkt hiermee een redelijke schatting.
Lees ook: Van talent tot televisie: Andy van der Meijde
De tijd bepalen is wat lastiger, daarvoor is een filmopname een dankbare bron. Bij het analyseren van het filmpje valt op dat de opeenvolgende beeldjes, twee aan twee hetzelfde beeld weergeven. Voor gebruik op internet komt dat vaker voor. Gangbaar is om filmpjes met 30 beeldjes (frames) per seconde op te nemen en af te spelen. Op internet wordt om geheugen te besparen vaak 15 fps (frames per second) gebruikt. Wanneer je een filmpje van 15 fps converteert naar 30 fps, zet je elk beeldje twee keer in het nieuwe filmpje. Hoewel het dus niet zeker is, kunnen we best aannemen dat het filmpje op werkelijke snelheid wordt afgespeeld. Daarmee is de tijd die de bal er voor nodig heeft om van de voet van Sneijder naar de doellijn te reizen eenvoudig te bepalen. We zien dat op beeldje 1 de bal op de voet van Sneijder is. Op beeldje 13 passeert de bal de doellijn. De tijd die daar tussen zit is volgens de in dit artikel gemaakte aanname t = 12 / 30 = 0,400 s. Merk op dat de tijd die nodig is om van beeldje 1 naar 13 te gaan inderdaad 12 tijdstappen is.
Zoals bij elke meting, zou ook over de snelheid van de bal een foutenmarge gegeven moeten worden. De afstand van 15 m is een beredeneerde schatting maar zou ook wel iets kunnen afwijken, ook omdat de bal misschien niet precies loodrecht op de lijn van het strafschopgebied beweegt. De positie van de bal is ook niet altijd eenduidig te bepalen, op de afbeeldingen zien we een opgerekte, ovalen bal en geen ronde bal. Dit komt ook terug in de uitdrukking ‘als een streep ging de bal richting doel’ die commentatoren nog wel eens gebruiken. Door consequent de voorkant van de bal te nemen, is dit probleem beperkt te houden maar dat er een marge in de positie van de bal zit is wel duidelijk. Verder is door veranderende lichtval de positie van de bal moeilijker te bepalen naarmate de bal dichter bij het doel komt (oordeel hier zelf over op basis van de gegeven afbeeldingen). Rekening houdend met bovenstaande overwegingen kunnen we de volgende aanpassingen maken in onze basisgegevens: de tijd is 0,40 s met een marge van 0,03 s, de afstand is 15 m met een marge van 1 m.
Logisch redenerend zijn er twee grenzen aan de berekende snelheid. De ene grens is de minimale afstand gedeeld door de maximale tijd. De andere grens is de maximale afstand gedeeld door de minimale tijd. Hiermee vinden we:
- Vmin = 14 m / 0,43 s = 32,6 m/s = 117 km/uur
- Vmax = 16 m / 0,37 s = 43,2 m/s = 156 km/uur
Er zijn rekenregels die gelden voor marges in berekeningen met meetgegevens. Daar gaan we hier niet verder op in maar er geldt dat de procentuele fout in het eindantwoord van een vermenigvuldiging, gelijk is aan de wortel van de som van de kwadraten van de marges in de afzonderlijke gegevens. Als in beide factoren een fout zit van 10% dan is de marge in het product dus de wortel van 200 ofwel 14%. Voor dit specifieke geval hebben we marges van 3/40 voor de tijd en 1/15 voor de afstand. Dat is respectievelijk 7,5 % en 6,7 %. De wortel van de som van deze twee is 10,06 %. Wanneer we nagaan wat er bekend is over de snelheid van de bal bij voetballen dan lijkt het dat dit een realistische waarde is.
Strafschoppen: Snelheid en de kans voor de keeper
Niets lijkt eenvoudiger dan het benutten van een strafschop. Een bal die met een snelheid van 90 km/h wordt ingeschoten, legt de elf meter tot de doellijn af in 0,45 seconde. Terwijl een keeper tussen de 0,5 en 0,7 seconde nodig heeft om vanuit het midden van zijn doel de hoek te bereiken. Als de strafschop hard en precies in de hoek wordt geplaatst, is de keeper dus kansloos. Aan de faculteit voor bewegingswetenschappen aan de universiteit van Wales Swansea onderzoekt men onder andere hoe de beweging van een voetballer die een strafschop neemt, verraadt in welke hoek hij mikt. In dit onderzoek wordt ook gefilmd hoe een proefpersoon een penalty schiet. Keepers horen kansloos te zijn bij het nemen van strafschoppen. De regel is dat een doelman pas van zijn plaats mag als de bal is geraakt. Binnen een halve seconde redt hij dat nooit. Er is alleen al 0,15 tot 0,2 seconde nodig om in beweging te komen. Dat is de minimale reactietijd. En vervolgens moet hij ook nog naar de hoek duiken. Toch worden er af en toe strafschoppen gestopt (de keeper houdt de bal tegen). Dat komt dan, doordat een speler te zacht schiet of doordat de keeper zijn bewegingen doorziet voordat de bal geraakt wordt. Uit onderzoek tijdens voetbaltoernooien blijkt dat keepers informatie halen uit de hoek waaronder de aanloop wordt genomen en de bewegingen van de voetballer. Met name kijken ze naar heupen, benen en voeten. Daarna ook naar schouderbewegingen.
Lees ook: Een carrière van Gouda tot Qatar: Sven van Beek
Gemiddelde schotsnelheden
De gemiddelde topsnelheid ligt bij professionals tussen de 90 en 100 kilometer per uur. Mensen die niet zo vaak voetballen bereiken een schotkracht van 75 tot 90 kilometer per uur. Echte goede professionals kunnen een topsnelheid van maximaal 130 kilometer per uur bereiken. We herkennen allemaal de beroemde goal van Roberto Carlos nog. Hij schoot een vrije bal met een geweldige curve keihard in de goal. Het schot bereikte een snelheid van 137 kilometer per uur.
De wetenschap achter de sport
"Alle sporters beoefenen natuurkunde, alleen beseffen de meesten dat niet," zegt Gilles Dietrich, van het Institut National du Sport et de l'Education Physique (INSEP) in Frankrijk. "Kijk maar eens naar hoogspringen. Net als bij andere sporten geldt daarbij dat chemische energie van het lichaam wordt omgezet in beweging. Die kinetische energie moet worden gebruikt om de potentiële energie te evenaren die geldt voor een lichaam ter hoogte van de lat. In formulevorm kun je dat precies uitrekenen. Je moet wel rekening houden met het zwaartepunt van de atleet, dat zich voor de sprong al op ongeveer een meter hoogte boven de grond bevindt. Met die correctie erbij kom je tot een wiskundige vergelijking waarmee iedere sprong is vastgelegd. Althans, in theorie. In de praktijk spelen veel meer factoren een rol. Zoals de bewegingen van handen en voeten, de manier van afzetten, en ook de techniek van de sprong."
Alain Durey, docent en onderzoeker aan de technische hogeschool van Cachan, kan dat laatste beamen: "De bewegingen van een atleet vormen een ongelooflijk complex geheel, dat je als onderzoeker nooit in een simpele formule kunt vatten. Daarom verzinnen sportlaboratoria nieuwe methoden of technieken.
Freestyler Josh: Balkunstenaars met een missie
Freestyler Josh heeft positieve ervaringen met diverse organisaties en evenementen. Nicky Werumeus (Woordvoerder NS) is zeer te spreken over Freestyler Josh en hun geboden activiteiten. Fieke Houweling (Sawadee Reizen) heeft nu een paar keer met Freestyler Josh gewerkt en ervaart het als een zeer prettige samenwerking. Arie Boomsma (KRO) ziet Freestyler Josh als balkunstenaars met een missie, met het hart van een evangelist en het respect van de straat. Minke van Voorthuijsen (Olympic Moves) beveelt Freestyler Josh zeker aan als act voor een evenement. Thijs Wismans (Peelland Kersttoernooi) vond de voetbalshow van Joshua en zijn freestylers super leuk en interactief met de kinderen en ouders op de tribune. Renate Bodok (Kinderopvang de Kresj) heeft een sportieve ochtend georganiseerd met Freestyler Josh voor de buitenschoolse opvang en de kinderen hebben genoten van de show en alle kunstjes en partijtjes die ze konden doen.