Fortuna Sittard, een club met een rijke historie, wordt gezien als een van de pioniers van het Nederlandse voetbal. De club heeft een belangrijke rol gespeeld in de totstandkoming van het betaalde voetbal zoals we dat nu kennen. Ondanks dat Fortuna Sittard een typische regioclub is, heeft de club uit Sittard-Geleen vele jaren gekend waarin het nationaal en internationaal van zich liet spreken. De club kent hoogte,- en dieptepunten die de sfeer en de emotie van de club kenmerken.
De Beginjaren: Fortuna '54 en de Opkomst van Betaald Voetbal
In 1950 werd RKSV Sittardia opgericht, voortkomend uit een fusie tussen twee verenigingen uit Sittard. De club speelde in de eerste seizoenen haar wedstrijden als amateurs. Op dat moment bestond het profvoetbal nog niet in Nederland. Dat veranderde vier jaar later. In 1954 werd de basis gelegd voor het Nederlandse profvoetbal met de oprichting van Fortuna '54 door aannemer Gied Joosten. De ondernemer deed iets wat nog niet eerder was gebeurd; hij betaalde spelers om in het groen-wit te spelen. Gevestigde namen als Frans de Munck, Cor van der Hart, Bram Appel en Bart Carlier kwamen naar Geleen. Daarmee stond de club aan de basis van het betaalde voetbal in Nederland.
Fortuna '54 speelde in eerste instantie onder de vlag van de NBVB, de tegenhanger van de KNVB. De bond hield tot dan toe het profvoetbal tegen. Dit veranderde na de fusie enkele maanden later. Joosten was op dat moment eveneens voorzitter van de NBVB. De competitie werd door de samensmelting afgebroken, op dat moment stond de Geleense equipe bovenaan.
De Eerste Successen: Eredivisie en Bekerwinst
In het seizoen 1956/1957 werd de Eredivisie opgericht. Fortuna '54 eindigde het seizoen daarvoor op een derde plaats in de hoofdklasse, waarmee een plek in de nieuwe competitie werd afgedwongen. In het eerste Eredivisie-seizoen werd een knappe tweede plaats behaald, achter landskampioen Ajax, en werd de KNVB Beker in de wacht gesleept. De KNVB-beker werd in "De Kuip" gewonnen ten koste van Feyenoord. Onder de eerste aanhef schreef de verslaggever van dagblad Het Binnenhof dat Fortuna '54 vooraf had laten weten: 'Als we geen landstitel kunnen bemachtigen [in het seizoen 1956/1957 werd de club tweede], dan maar de beker. De foto die dagblad Het Binnenhof afdrukte bij het wedstrijdverslag. Arie Pieneman heeft de KNVB-beker in handen. Rechts van hem Jan Notermans. In het midden, met gestippelde stropdas, voorzitter Gied Joosten. Links van hem Cor van der Hart. In het wedstrijdverslag werd geconstateerd dat Fortuna tijdens de finale al de 'uitgaansuniformen' aan had: 'wit shirt met rood-wit-blauwe biezen overdwars, witte broek en witte kousen. Het witte shirt met rode en blauwe baan dat Fortuna '54 droeg tijdens de KNVB-finalewedstrijd tegen Feyenoord. Dit tenue werd ook vaak gedragen bij de vele internationale wedstrijden die de club uit Geleen speelde. Tegenwoordig is een retro-exemplaar van dit klassieke voetbalshirt te koop.
Het succesteam van het seizoen 1956/'57. Staand, van links naar rechts: trainer Friedrich Donnefeld, Jan Notermans, Jeu Voncken, Frans de Munck, Arie Pieneman, Wim Dormans en Cor van der Hart. Zittend: Wim Huis, Bram Appel, Henk Angenent, André Ravenstein en Bart Carlier. Het elftal telde zes internationals: Notermans, De Munck, Van der Hart, Angement Appel en Carlier.
Lees ook: De evolutie van hockey: een gedetailleerde analyse
De thuiswedstrijden van de Fortunezen waren met 20.000 toeschouwers bijna altijd uitverkocht. De NS zette extra materieel in om de supporters naar Geleen te vervoeren. In de periode 1956/1957 won Fortuna ’54 in een bomvol en erg warm De Kuip in Rotterdam met 2-4 van Feijenoord. In dat seizoen was Fortuna het dichtste bij het behalen van het landskampioenschap. Tot de één na laatste ronde zou bij punten verlies van Ajax de Limburgers nog langszij kunnen komen. Het liep echter anders want de club kwam uiteindelijk vier punten te kort in de eindstand. De Amsterdammers behaalden haar negende landstitel wat op dat moment een record was in de vaderlandse voetbal geschiedenis.
Naast de competitie om het landskampioenschap reikte Fortuna ’54 in het bekertoernooi tot de halve finale. Tegen ADO werd een 2-1 overwinning behaald dus gloorde er toch nog een prachtige prijs. De bekerfinale werd een mooie affiche Fortuna ’54 - Feijenoord. De man achter het succesvolle jaar is de oud-Nederlands elftal trainer de Oostenrijker Friedrich Donenfeld. In de daaropvolgende seizoenen eindigde de club als vierde in 1958 en derde in 1959.
Het bekertoernooi werd in 1963/1964 opnieuw gewonnen. Ditmaal werd na verlenging van ADO gewonnen. Aanvoerder Peter Beenen mocht de KNVB-beker de lucht insteken na de winst op ADO in de finale op 14 mei 1964. Het Europees avontuur dat het seizoen daarop volgde duurde echter maar twee wedstrijden. Het Italiaanse Torino bleek een maatje te groot voor de club uit Geleen. In dezelfde periode schipperde buurman RKSV Sittardia tussen het hoogste niveau en de Eerste Divisie.
Fortuna ’54 met bekerwinnaars: Angenent, Pieneman met beker, Rabuda, Notermans, v/d Hart.
Fusie en Nieuwe Start: Fortuna Sittard
Door de jaren heen werden de sportieve prestaties in zowel Sittard als Geleen minder. In 1968 sloeg uiteindelijk het noodlot toe. Fortuna ’54 stond er financieel niet rooskleurig voor en degradeerde van het hoogste niveau, waarna een fusie met het eveneens gedegradeerde Sittardia noodzakelijk was. Op 11 juni 1968 besluiten de besturen van beide clubs noodgedwongen tot een fusie. Op 1 juli 1968 wordt Fortuna Sittardia Combinatie (FSC) opgericht. De gefuseerde clubs gingen verder onder de naam FSC, het huidige Fortuna Sittard. De club speelt de eerste twee seizoenen de ene week in Sittard en de andere in Geleen. Daarna wordt stadion “De Baandert” als vaste thuishaven van FSC gekozen. Inmiddels was FSC na een verblijf van een jaar in de eredivisie gedegradeerd naar de eerste divisie.
Lees ook: Essentiële keepersuitrusting
Wisselende Successen en Bekerfinales
De eerste jaren na de degradatie verliepen sportief moeizaam en werd een degradatie naar de Tweede Divisie ternauwernood voorkomen. Het geel-groene deel van Limburg moest uiteindelijk veertien jaar wachten op een terugkeer op het hoogste niveau. Op 16 mei 1982 konden de Fortuna-fans daardoor eindelijk de promotie naar de eredivisie vieren. Een onvergetelijk feest volgde. De stad Sittard liep uit om haar helden van de eigen regio te eren. Dit ging nog met de prachtige ” bus”, waar later ook Henk Duut als ” koning van Sittard” mee over de markt reed. In 1982 promoveerde Fortuna naar de Eredivisie, waar het uiteindelijk elf seizoenen zou spelen. In deze periode werd onder leiding van Frans Körver de bekerfinale gehaald, waarin Feyenoord met 1-0 te sterk bleek. Na overwinningen tegen Az en een historische thuisoverwinning tegen Fc Groningen -met het doelpunt van het jaar van middenvelder Arthur Hooyer- speelde Fortuna Sittard waarempel in en tegen Feyenoord de Bekerfinale. Het was een meer dan spannende finale waarin feyenoord een licht overwicht had, maar waar de geel-groenen ook meerdere malen brutaal op zoek waren naar de eindoverwinning. Uiteindelijk was het invaller Peter Houtman die pas laat in de 2e helft een derde bekeroverwinning voor Fortuna wist tegen te houden. Fortuna verloor aldus nipt van een team met Ruud Gullit en Johan Cruijf in de gelederen.
Ondanks het verlies hield Fortuna een tastbare herinnering over aan het bekertoernooi, namelijk een ticket voor de Europacup II. Het leverde prachtige affiches op tegen FC Kopenhagen en Wisla Krakow. Het absolute hoogtepunt volgde in de kwartfinales, waarin de Sittardse formatie werd gekoppeld aan de Engelse grootmacht Everton. Midden jaren 80 was Everton een van de grootmachten van het Engelse voetbal. Twee keer werd het kampioenschap behaald (1985 en 1987) en de FA-Cup werd gewonnen (1984). Maar de grootste prijs werd dat jaar in de Europacup II gewonnen. Fortuna was dan eigenlijk ook al kansloos voordat er een bal was aangeraakt. Toch trok Fortuna hoopvol naar Liverpool en wist het vriend en vijand te verrassen door met een 0-0 score de rust te halen. Een staande ovatie van het thuispubliek volgde. Helaas volgde er na rust meer. Spits Andy Gray kreeg het op zijn heupen en liet zijn directe bewaker en ex-international Wim Koevermans driemaal zijn hakken zien. Het typeerde echter de sfeer binnen het Sittardse kamp dat men trots was op de geleverde prestaties. Binnen ‘no time’ was het thuisduel geheel uitverkocht. Nog nooit in de historie was het stadion zo nel uitverkocht en ook nog nooit in de historie zat het stadion ruim drie uur voor aanvang van de wedstrijd al helemaal vol. Vol ironie zong vak K en vak I nog de meezinger “Where is Gray, where is Gray, where is Gray?”, dit gebaseerd op het feit dat de engelse spits voor deze wedstrijd moest afzeggen. Ondanks de entourage en het vertrouwen was het resultaat weer hetzelfde. Fortuna Sittard verloor wederom terecht van een sterker Everton: 0-2. Moe maar voldaan nam het team afscheid van een droom. Een Europese droom die werkelijkheid werd. Everton versloeg later nog Bayer Munchen en in de finale Rapid Wien. De successen zorgden voor volgepakte tribunes in Stadion De Baandert.
Met de lokale, en toen nog voor het grote publiek onbekende, trainer Bert van Marwijk wist Fortuna Sittard in het seizoen 1998-1999 een van haar beste seizoen ooit te draaien. Met het koningskoppel Hamming en Michael Jeffry en het ijzersterke middenveld met Mark van Bommel als spil wist Fortuna Sittard in dit seizoen de top van Nederland meerdere malen te verslaan. Zo wist Fortuna dat seizoen tweemaal van Psv te winnen. Met 6-4 werd Psv thuis werkelijk afgedroogd. Het hoogtepunt van dit seizoen kwam echter in Eindhoven. In het hol van de leeuw werd Psv in de halve finale door een zeer fris spelend Fortuna verslagen: 1-3.
Enkele jaren later maakte de voetbalwereld ook kennis met Kevin Hofland. Met de verdediger binnen de gelederen reikte Fortuna in 1999 opnieuw tot de bekerfinale. In de finale was Ajax op papier dan wel de grootste kanshebber, de cijfers lieten dat jaar echter wat anders zien. Fortuna Sittard had namelijk tamelijk gemakkelijk dat seizoen Ajax al twee keer verslagen en een derde keer behoorde dan ook zeker tot de mogelijkheden. Meer dan 15.000 fans gingen met een kilometers lange optocht van touringsbussen naar Rotterdam. Een finaleplaats waar Fortuna geen goede herinneringen aan had. Ditmaal was Ajax te sterk: 2-0. Het was het laatste hoofdstuk in een succesvolle periode, in 2002 volgde opnieuw een degradatie. De finale werd dan ook een grote teleurstelling. Het begon al met de schorsing van topspeler van Bommel. Daarnaast bleek de aanhang van Fortuna Sittard niet gewend te zijn om in grote vakken gezamenlijk sfeer te maken. De oh zo beruchte luidde Fortuna aanhang zat geheel verspreid en geïsoleerd door honderden dagjes mensen in de grote vakken van de Kuip. De Ajax aanhang was dan ook duidelijk meer in het voordeel en creëerde wel de juiste sfeer.
Financiële Problemen en Doorstart
Deze keer dreunde de klap jaren door. De club zakte steeds dieper in het moeras met financiële problemen en sportieve tegenslagen. In 2009 raakte de club zelfs even haar proflicentie kwijt, een beslissing die de burgerrechter terugdraaide. Kort daarvoor hadden supporters met de stichting Trots op Fortuna de schuldenlast al flink teruggedrongen. Het is moeilijk om deze periode van Fortuna Sittard nu als een hoogtepunt te beschouwen. Buitenstaanders zullen dan ook licht ironisch glimlachen. Toch zijn er weinig periodes in de historie van Fortuna Sittard te benoemen waarin het gemeenschappelijke gevoel en belang tussen fans, sponsors, vrijwilligers en bestuursleden zo overduidelijk was. Het vertrouwen in een zelfstandige en succesvol Fortuna Sittard was er niet meer. Behalve bij een kleine groep van supporters, bestuursleden en sponsors. Zij vochten tegen het FC Limburg virus, tegen de negatieve houding van een deel van de lokale overheid en probeerden de club waar het maar kon positief te steunen. De redding van Fortuna Sittard lijkt op 20 juni 2005 definitief. De club is er na een lange en pijnlijke overlevingsstrijd in geslaagd de totale schuld van 24,3 miljoen euro terug te brengen tot bijna nul en kan nu langzaam maar zeker weer naar boven gaan kijken. “We hebben alles binnen”, aldus Meijer. “Niets kan de redding nu nog in de weg staan. Niet alleen de banken en de fiscus, ook de gemeente Sittard-Geleen was Fortuna uiteindelijk goed gezind. Fortuna Sittard investeerde in directeur Hans Erkens die vervolgens de Fortuna organisatie terug bracht tot een minimale grootte om zo kosten te besparen. Harde noten werden hierbij gekraakt. Maar het sportieve succes bleef uit. Menig trainer werd ontslagen en Fortuna eindigde seizoen na seizoen als rode lantaarn drager. De toenmalige RvC met de heren Sjra Phillipen en Jo Abelshausen bleven samen met Hans Erkens een ” ivoren toren beleid” voeren zodat vele sponsoren, supporters en vrijwilligers zich niet meer thuis voelden bij de club. De supporters kregen de historische mededeling ” jullie zijn 3% van de begroting en zoveel tijd krijgen jullie dus ook van ons”. Eind 2008 besloot de RvC dat zij er geen zin meer in hadden en zij waren bereid de club aan Roda Jc te geven. Wat er toen in Zuid-Limburg afspeelde was ongekend. Politiek, bedrijfsleven en burgers werden voorgelogen, bedreigd en bedrogen door de stuurgroep Sporting Limburg. Koste wat kost zou Fc limburg er komen, desnoods over (geel-groene) lijken. De supporters en sponsoren pakten zich snel samen en richtten in december 2008 Trots op Fortuna op. De webpagina Fortunahome.com werd door duizenden mensen per dag gelezen omdat andere media niet objectief wilde blijven. De Fortunahome crew kwam in deze tijd met onder meer stickerverkoop acties, Fortuneutjes, Anti-Fc limburg en KNVB shirts en nam deel aan talloze jaarmarkten door er duizenden TOF loten te verkopen. Na een lange, bittere en felle strijd viel Sporting limburg in mei 2009 van zijn sokkel. TOF was de winnaar en claimde een positie in het bestuur. Die kwam er omdat Hans Erkens als ” een rat het schip had verlaten”. Fortuna wist in de jaren onder het TOF bestuur weliswaar de kosten naar onderen te krijgen, de schulden konden niet allemaal worden weggewerkt en de inkomsten werden helaas ook minder waardoor het financiele tekort op jaarbasis bleef. Na twee jaren van relatieve rust barste eind 2012 de bom. Een Belgische zakenman en zelfs een Prins uit Arabie werden genoemd als de financiele strohalm om Fortuna Sittard weer gezond te maken. Een interne strijd brak vervolgens uit die met name technisch veel pijn deed. De top selectie en dito trainersstaff viel uit elkaar. Chaos maakt zich tijdelijk meester van Fortuna Sittard. Uiteindelijk stonden Kevin Hofland en Martin Masset op om een geheel nieuwe visie op het betaald voetbal uit te gaan proberen in Sittard. De miljoenen schulden bleven als een zwaard van Damocles boven de de club hangen en zorgde voor een ware impasse. Het verlamde alle creativiteit en zakenpartners van buiten bedachten zich wel een paar keer om geld aan Fortuna Sittard over te maken. In 2015-2016 leek het doek te gaan vallen voor Fortuna Sittard. Paul van der Kraan werd ingehuurd om de hele BVO te saneren en te strippen. Martin Masset moest noodgedwongen het veld ruimen en joppe Sangen kwam hem -zeer tijdelijk- vervangen. Begin 2016 moest er meer dan een miljoen euro cash worden opgehaald om het begrotingstekort te dichten. Dit lijkt een brug te ver voor het bijna moegestreden Fortuna Sittard legioen. Toch pakten de fans zich weer samen en onder aanvoering van Fortuna SC werd een heuse certificaten uitgifte gedaan die dusdanig succesvol was dat het gat volledig werd gedicht en de club van de directe ondergang werd gered. Dit gaf de club net voldoende tijd om een verkoop met Isitan Gun voor elkaar te krijgen.
Lees ook: Ontdek de impact van Richard Zernik op de ijshockeywereld.
Recente Jaren: Promotie en Nieuwe Ambities
In 2016 werd Isitan Gün de nieuwe grootaandeelhouder van Fortuna. Met de Turkse investeerder aan het roer kreeg Fortuna weer kleur op het gezicht. Zonder drastische veranderingen door te voeren, onderging de club een metamorfose. Met een gedegen plan en een innovatieve benadering werd in 2018 -enigszins verrassend- promotie bewerkstelligd. Het seizoen 2016/17 begon dramatisch maar na een trainerswissel en enkele versterkingen van onder andere de Turkse topclub Galatasaray weet de club zich veilig te spelen. Op 27 december 2016 werd Sunday Oliseh aangesteld als trainer van Fortuna Sittard. Op 12 januari 2018 werd een periodetitel binnengehaald, na een 2-1 overwinning op Jong Ajax. Onderleiding van oud-Feyenoordspeler en clubicoon Kevin Hofland kon Fortuna toch promoveren naar de Eredivisie. De langverwachte promotie werd uiteraard flink gevierd. Zo’n 12.000 fans zagen in een volgepakt Fortuna-stadion hoe de spelers na de 1-0 winst op Jong psv werden gehuldigd.Daarna werd het feest tot in de late uurtjes voortgezet in de Sittardse binnenstad. Daarmee keerde Fortuna na zestien jaar terug op het hoogste niveau, waar het tot op heden nog altijd speelt.