HFC Haarlem, opgericht op 1 oktober 1889, kent een rijke geschiedenis die nauw verweven is met de ontwikkeling van het Nederlandse voetbal. De club, met als grondleggers Daan Santhagens en Piet Charbon, beleefde hoogtepunten zoals het landskampioenschap in 1946 en deelname aan Europees voetbal in de jaren '80, maar kende ook diepe dalen die uiteindelijk leidden tot het faillissement in 2010. Dit artikel duikt in de geschiedenis van de club, van de oprichting tot de wederopstanding als amateurvereniging.
De Vroege Jaren: Van "Klein Haarlem" tot Bekerwinnaar
De oprichting van HFC Haarlem vond plaats in een tijd waarin het voetbal in Nederland nog in de kinderschoenen stond. Stadgenoot Koninklijke HFC, opgericht in 1879, was al een gevestigde naam, waardoor HFC Haarlem aanvankelijk bekend stond als "Klein Haarlem". Piet Charbon en Daan Santhagens waren de drijvende krachten achter de club. Haarlem speelde haar eerste wedstrijd op 20 oktober 1889 tegen Excelsior met een 2-0 winst.
In 1892 kreeg HFC Haarlem toestemming van de garnizoenscommandant van Haarlem om te spelen op een terrein op de Cavaleriekazerne. Dat zorgde ervoor dat de club meteen groter werd want veel officieren sloten zich aan. In de volksmond kreeg HFC Haarlem later de bijnaam ‘de Roodbroeken’ toen het in omvang en niveau meer aanzien krijgt dan de Koninklijke. Op 4 december 1896 wonnen de Roodbroeken de plaatselijke derby van de Koninklijke en promoveerden naar de 1e klasse.
De club groeide snel in aanzien en kreeg de bijnaam "de Roodbroeken". Een belangrijke mijlpaal was het winnen van de Holdertbeker (de voorloper van de KNVB beker) in 1902, door HBS uit Den Haag met 2-1 te verslaan. Jan van den Berg en K. Pennink scoorden de doelpunten. In 1907 kreeg Haarlem een eigen stadion op de hoek van de Rijksstraatweg en de Jan Gijzenvaart.
Internationale Allure en een Tweede Bekerwinst
Verschillende spelers van HFC Haarlem vertegenwoordigden Nederland in het vroege interlandvoetbal. Op 10 april 1898 speelde Jan van den Berg als eerste Roodbroek mee in een officieus Nederlands elftal, dat destijds nog niet in het oranje gekleed ging. Op 2 april 1899 kwamen er maar liefst 4 Roodbroeken uit voor het Bondselftal, de voorloper van het Nederlands elftal: Van Wijk, Kremers, Kruseman en de al eerder geselecteerde Jan van den Berg.
Lees ook: De Rijke Historie van Olympia Haarlem
In 1912 volgde een tweede bekerwinst. In de finale, gespeeld op het RAP terrein te Amsterdam, werd Vitesse uit Arnhem met 2-0 verslagen. Houtkooper scoorde beide doelpunten. Belangrijke spelers in deze periode waren Jan van den Berg, Bert Healey, Daan Haak en Martien Houtkooper. De club kon rekenen op steun van vermogende leden, waaronder Cornelis Nicolaas Hin van de Kousenfabrieken Hin NV.
De Jaren Voor de Oorlog: Kick Smit en de Lichtinstallatie
Na de successen in de beginjaren kende HFC Haarlem een periode van wisselende resultaten. J. J. van den Berg werd 22 august 1879 in Haarlem geboren. In 1934 kreeg de club met Kick Smit een speler met ongekende kwaliteiten. Smit, die opgroeide vlak bij het stadion, werd al snel international. In 1935 kreeg het Haarlem stadion als één van de eerste verenigingen in Nederland een lichtinstallatie.
De Tweede Wereldoorlog had een grote impact op de club. In juli 1941 waren voetbalschoenen voorlopig alleen te verkrijgen door middel van distributiebonnen. Het cluborgaan ‘De Roodbroek’ mocht vanaf augustus 1941 niet meer verschijnen van de bezetter. In juli 1944 verboden de bezetters iedere vorm van ontspanning. Om er zeker van te zijn dat er niet meer werd gevoetbald, werd het speelterrein gedeeltelijk ‘gevechtsgebied’. Op 31 juli 1944 nam de club afscheid van het ‘Haarlemveld’.
Het Landskampioenschap van 1946: Een Historisch Moment
Na de oorlog herrees HFC Haarlem. In het seizoen 1945/1946 werd de club kampioen van de eerste klasse, wat recht gaf op deelname aan de kampioenscompetitie. Na een spannende strijd met onder meer Ajax, NEC en Heerenveen, kroonde HFC Haarlem zich tot landskampioen. Dit is tot op heden de enige landstitel van de club.
In de voorlaatste speelronde werd thuis tegen het Heerenveen van Abe Lenstra gespeeld. De Friezen kregen dankzij treffers van Koning en Smit, met 2-0 klop, waarna de spelers juichend van het veld werden gedragen. In het seizoen 1947/1948 behaald HFC Haarlem een 2e kampioenschap in de 1e klasse West.
Lees ook: HBC Voetbal Haarlem: Een diepgaande blik op de club.
Toetreding tot het Betaald Voetbal en Europese Avonturen
In 1954 trad HFC Haarlem toe tot het betaald voetbal. Het eerste seizoen stond in het teken van verdeling. Aan het einde van het eerste jaar betaald voetbal spelen Haarlem en NOAD uit Tilburg een tweetal barragewedstrijden om een plaats in de eredivisie. Haarlem verliest en komt het jaar erop uit in de eerste divisie. De club speelde voornamelijk in de Eerste Divisie en Tweede Divisie, met een korte periode in de Eredivisie in 1968-1969.
Begin jaren '80 beleefde HFC Haarlem een opleving met de komst van Ruud Gullit. In het seizoen 1981-1982 werd de vierde plaats in de Eredivisie behaald, wat resulteerde in deelname aan de UEFA Cup. In de eerste ronde werd AA Gent verslagen. De tweede ronde tegen Spartak Moskou werd overschaduwd door de Luzjniki-ramp, waarbij vele toeschouwers om het leven kwamen.
Financiële Problemen en het Faillissement
Na de successen in de jaren '80 ging het bergafwaarts met HFC Haarlem. De club kampte met financiële problemen en sportieve tegenvallers. In 1990 degradeerde Haarlem naar de Eerste Divisie en keerde daarna nooit meer terug op het hoogste niveau.
Ondanks pogingen om het tij te keren, bleven de financiële problemen aanhouden. Plannen voor een nieuw stadion, genaamd Stadion Oostpoort, werden afgeblazen. In november 2009 maakte de club bekend dat een faillissement dreigde. Op 25 januari 2010 werd het faillissement uitgesproken en werd de club uit de competitie gehaald.
Een Nieuwe Start in het Amateurvoetbal
Na het faillissement werd de amateurvereniging "Nieuw HFC Haarlem" opgericht, met als doel om in het amateurvoetbal uit te komen. De leden van Nieuw HFC Haarlem stemden echter eind maart in met het starten van fusiebesprekingen met HFC Kennemerland dat in de tweede klasse van het amateurvoetbal speelde. Op 26 april 2010 werd door de leden van beide verenigingen besloten om inderdaad te fuseren onder de naam Haarlem-Kennemerland.
Lees ook: Overzicht van Evenementen: Petanque Toernooi Haarlem
tags: #haarlem #voetbal #geschiedenis #eredivisie