De opkomst van GPS-trackers in de voetbalwereld heeft de manier waarop spelers en teams hun prestaties analyseren en verbeteren, revolutionair veranderd. Wat begon als een curiositeit - voetballers die onder hun shirt een sport-bh-achtig hemdje droegen - is uitgegroeid tot een essentieel instrument voor het optimaliseren van trainingen, het voorkomen van blessures en het verbeteren van tactische beslissingen.
De 'sport-bh' voor voetballers: een blik onder het shirt
De 'sport-bh' die je steeds vaker ziet bij mannelijke profvoetballers, is in werkelijkheid een geavanceerde GPS-tracker. In eerste instantie zou je denken dat het als ondersteuning van de borst en rug dient, maar niets is minder waar. Het minivestje zit namelijk vol geavanceerde meetapparatuur en dient als GPS-tracker. Bijna alles wat je maar kunt bedenken wordt ermee gemeten: van hartslag tot afstand en van topsnelheid tot krachtbelasting. Deze vesten, zoals die van Catapult One, meten nauwkeuriger dan bijvoorbeeld een sporthorloge én zijn veiliger. Als je zelf een professionele sporttracker wil aanschaffen ben je zo’n € 180,- kwijt.
Data als drijvende kracht: individuele en teamprestaties
Het grootse voordeel van deze ‘sport-bh’s voor voetballers’ is het verzamelen en vergelijken van data. Niet alleen voor individuen, maar ook voor teams. Zo kun je als speler bijvoorbeeld door middel van een heatmap precies zien waar je tijdens de wedstrijd liep, hoeveel kilometer je aflegde, wat je topsnelheid was en hoeveel kracht je gebruikte. Op basis van die data worden trainingen en voedingsschema’s van voetballers geoptimaliseerd met als doel nóg beter en nóg fitter worden. Alle lichamelijke inspanning wordt gemeten, om het lichaam zo goed mogelijk tot het uiterste te drijven. Op basis daarvan worden weer hersteltrainingen georganiseerd.
Bewegingswetenschapper Peter Eppinga legde dat onlangs in de Volkskrant haarfijn uit: 'Als een speler 150 keer per wedstrijd accelereert, weten we dat hij dat aantal ook op de training minimaal moet halen om gewend te raken aan de wedstrijdintensiteit. De trainingsintensiteit kun je geleidelijk opvoeren, zodat een speler het in de wedstrijd ook langer volhoudt. Maar niet met te grote stappen. Als een speler ineens veel meer gaat doen dan zijn lichaam gewend is, bestaat de kans dat hij geblesseerd raakt. Het voorkomen van blessures is ook een belangrijk doel.'
Blessurepreventie en herstel: de wetenschap achter de sport
Een van de belangrijkste toepassingen van GPS-tracking is het voorkomen van blessures. Door de lichamelijke inspanning van spelers te monitoren, kunnen trainers de trainingsintensiteit aanpassen en overbelasting voorkomen. Als een speler bijvoorbeeld 150 keer per wedstrijd accelereert, moet hij dat aantal ook op de training minimaal halen om gewend te raken aan de wedstrijdintensiteit. De trainingsintensiteit kun je geleidelijk opvoeren, zodat een speler het in de wedstrijd ook langer volhoudt. Maar niet met te grote stappen. Als een speler ineens veel meer gaat doen dan zijn lichaam gewend is, bestaat de kans dat hij geblesseerd raakt. Het voorkomen van blessures is ook een belangrijk doel.'
Lees ook: Fortnite Toernooien in Nederland
Naast blessurepreventie worden GPS-gegevens ook gebruikt om hersteltrainingen te organiseren. Door de belasting van een wedstrijd te analyseren, kunnen trainers een individueel herstelprogramma opstellen dat is afgestemd op de behoeften van de speler.
Tactische inzichten: heatmaps en positionering
GPS-trackers bieden waardevolle tactische inzichten. Heatmaps tonen precies waar een speler is geweest - van het verdedigen van het strafschopgebied tot het blijven plakken aan de zijlijn. Positionele data helpt bij het analyseren van formaties, corrigeren van slechte gewoonten en het ontdekken van tactische sterktes.
Data voor de fans: topsnelheden en afgelegde afstanden
Niet alleen clubs en spelers profiteren van de data die GPS-trackers opleveren, maar ook voetbalfans. Zo weten we nu precies wie de hoogste topsnelheid op het WK voetbal in Qatar behaalde. Dit is namelijk de Ghanees Kamaldeen Sulemana die in de groepswedstrijd tegen Uruguay maar liefst een topsnelheid van 35,7 kilometer per uur bereikte. Ter vergelijking: Kylian Mbappé rende op zijn top 35,3 kilometer per uur.
Qua gelopen afstand valt op dat centrale middenvelders de meeste kilometers per wedstrijd afleggen. De beste duurlopers op het WK waren onder andere Brozović, Skhiri en Kimmich. Allemaal legden ze in een wedstrijd meer dan 13 kilometer af.
PLAYR: GPS-tracking voor amateurvoetballers
Ook amateurvoetballers kunnen hun prestaties meten met behulp van GPS-trackers. De PLAYR combineert de nieuwste GPS spelers-tracking met gepersonaliseerde sportwetenschap. De PLAYR bestaat uit twee onderdelen; het SmartVest en de SmartPod. De SmartPod combineert een door de FIFA goedgekeurde GPS tracker met de nieuwste vorderingen in sport-tracking. De SmartPod is zó slim dat je deze niet eens aan hoeft te zetten. Dankzij een auto-detect technologie wordt de SmartPod automatisch geactiveerd, en synchroniseert het de opgeslagen data foutloos met je mobiel. Het SmartVest bevat aan de achterkant een sleuf voor de SmartPod, en is gemaakt van een ademend, duurzaam materiaal dat gebaseerd is op het design van de vesten die de pro's gebruiken.
Lees ook: De opkomst van GPS
De PLAYR app biedt statistieken die ertoe doen en bevat heatmaps die je laten zien waar je je tijdens een wedstrijd hebt bevonden en in welke gebieden van het veld je het meeste tijd hebt doorgebracht. Je kan jouw statistieken vergelijken met die van je idolen, zodat je kan zien of je net zo snel rent als Ronaldo, of dat je net als Diego Costa een lone wolf bent die voorin wacht op zijn kans om te scoren. De ingebouwde SmartCoach is een bonusfunctie waarbij een Premier League expert je adviseert over bijvoorbeeld hoe je je beter kan voorbereiden op trainingen en wedstrijden en hoe je sneller kan herstellen. Meer dan 1800 topteams vanuit verscheidene sporten gebruiken dit product, waaronder noemenswaardige clubs als Tottenham, Real Madrid en Atlético Madrid.
Footbar tracker: KNVB supported product
De Footbar tracker is de eerste voetbal wearable met de aanduiding 'KNVB supported product'. Dit betekent dat de KNVB dit product aanbeveelt voor voetballers of trainer/coaches die op zoek zijn naar een wearable om prestaties te meten. De Footbar tracker is in 2022 door meer dan 350 spelers in Nederland getest. In deze pilot waren allerlei doelgroepen vertegenwoordigd: mannen/jongens, vrouwen/meisjes, veldvoetballers en zaalvoetballers. Daarnaast is door de KNVB een data-validatietest afgenomen, waarin de door Footbar gemeten data is getoetst op betrouwbaarheid en validiteit.
De voordelen van de Footbar tracker zijn: makkelijk in gebruik, een van de meest betaalbare opties en het product is ook voor zaalvoetballers te gebruiken, omdat het geen gebruik maakt van GPS. De gemeten data op de volgende parameters zijn bruikbaar voor het amateurvoetbal o.b.v. de resultaten van de validatietest: afgelegde afstand, sprintsnelheid, aantal gespeelde ballen (optelsom van passes + schoten). Uit de evaluatie van de pilot geeft meer dan 80% van de gebruikers aan (zeer) tevreden te zijn over het product.
De nadelen van de Footbar tracker zijn: De Footbar tracker meet alleen de bewegingen van het been waarom je hem bevestigt. Bijvoorbeeld schoten met je andere been worden niet gemeten. Data op de volgende parameters zijn (nog) niet betrouwbaar: onderscheid tussen passes en schoten, schotsnelheid, aantal dribbels. Door het ontbreken van GPS heb je geen informatie over de positie op het veld (bijvoorbeld heatmaps).
De KNVB ziet de Footbar tracker als product dat de beleving en motivatie van amateurvoetballers rond trainingen en wedstrijden kan verbeteren. Op een aantal parameters is de data bruikbaar voor toepassing in het amateurvoetbal.
Lees ook: GPS Tracker: Voetbal specifieke inzichten
GPS-trackers in andere sporten: veiligheid in de wielersport
GPS-trackers worden niet alleen in de voetbalwereld gebruikt, maar ook in andere sporten, zoals de wielersport. Na het tragische overlijden van Muriel Furrer is de discussie over veiligheid in wielerkoersen weer volop aangezwengeld. Vooral dat de 18-jarige Zwitserse ‘enige tijd’ onopgemerkt langs het parcours heeft gelegen na haar valpartij, leidt tot veel vragen. Zo wordt er nu niet enkel gesproken over het voorkomen van valpartijen, maar ook hoe impact van valpartijen verkleind kan worden.
Alhoewel in alle wedstrijden gebruik wordt gemaakt van transponders, worden er niet altijd GPS trackers gebruikt. Want er is een verschil tussen die twee. In grote wedstrijden als de Tour de France, rijden coureurs constant met een GPS-apparaat, gemonteerd onder hun zadel. Maar daar is dus niet in alle gevallen sprake van. Ook voor amateurs die zich met het oog op veiligheid willen laten volgen, zijn er mogelijkheden. Daartoe zou een GPS-tracker die in de kleding wordt verwerkt uitkomst bieden.
Veel fietscomputers en sporthorloges zijn tegenwoordig voorzien van zogenaamde valdetectie. Deze crashdetectie stuurt vaak een bericht naar een noodcontact, of belt zelfs automatisch 112. In de koers zou deze valdetectie mogelijk een signaal kunnen sturen naar de wedstrijdorganisatie, de ploegleiderswagen van de gebruiker of andere voertuigen in koers.
De Ronde van Zwitserland gaat deze maand met gps-trackers werken om de veiligheid te vergroten. Dit besluit volgt nadat in de afgelopen jaren twee wielrenners overleden na valpartijen in Zwitserland. Dat waren de Zwitserse renner Gino Mäder, tijdens de Ronde van Zwitserland in 2023 en juniorenrenster Muriel Furrer, tijdens de WK wielrennen van 2024. Bij Furrer duurde het lange tijd voordat zij vermist en gevonden werd. Ze lag zo'n twee uur lang onopgemerkt in de struiken langs de weg.
Elke fiets wordt uitgerust met een kleine gps-tracker. Die geeft een signaal af als er iets ongewoons gebeurt. En dan kan men vanuit het controlecentrum "de volledige situatie ter plaatse monitoren en indien nodig onmiddellijk actie ondernemen", legt Senn uit.