Waterpolo is een dynamische en veeleisende sport die een combinatie van zwemmen, balvaardigheid en tactisch inzicht vereist. Om het spel eerlijk en soepel te laten verlopen, zijn er duidelijke regels vastgesteld. Deze regels worden periodiek herzien en geïnterpreteerd door instanties zoals de spelregelcommissie (SC) van de KNZB (Koninklijke Nederlandse Zwembond), die de internationale regels en richtlijnen toepast op de Nederlandse context. Goed begrip van deze regels is essentieel voor spelers, coaches, scheidsrechters en toeschouwers.
Het Speelveld en Materialen
Het waterpoloveld is een rechthoekig bassin met specifieke markeringen. De afmetingen van het veld variëren afhankelijk van het niveau en de leeftijd van de spelers. Belangrijke markeringen zijn:
- De doellijn: Dit is de lijn aan de voorkant van het doel, ter hoogte van de doelpalen. Als de bal deze lijn volledig passeert tussen de doelpalen, is het een doelpunt. De doelen bevinden zich in het midden op de achterlijnen van het veld.
- De 2-meterlijn: Deze lijn bevindt zich 2 meter voor de doellijn en wordt gemarkeerd met rode pionnen. Een aanvallende speler mag zich niet binnen deze zone begeven zonder de bal in bezit te hebben.
- De 6-meterlijn: Deze lijn bevindt zich 6 meter voor de doellijn en wordt gemarkeerd met gele pionnen. De 6-meterlijn is van belang voor het bepalen van de regels omtrent vrije ballen.
- De middellijn: Deze lijn bevindt zich in het midden van het speelveld en wordt gemarkeerd met witte pionnen.
Waterpolo wordt gespeeld met een speciale bal. De bal voor herenteams (maat 5) is ongeveer zo groot als een voetbal en weegt tussen de 400 en 450 gram. De bal voor damesteams is iets kleiner en lichter. Een belangrijk kenmerk is de grip, waardoor de bal met één hand vastgehouden kan worden.
Team Samenstelling en Uitrusting
Een team bestaat uit zes veldspelers en een keeper. De spelers dragen een cap: wit voor het thuisspelende team en blauw voor het uitspelende team. Beide keepers hebben een rode cap.
Spelduur en Time-outs
Een waterpolowedstrijd is verdeeld in vier periodes van zuivere speeltijd. De duur van de periodes varieert afhankelijk van de leeftijd van de spelers, het competitieniveau en het land, maar ligt meestal tussen de 3 en 8 minuten. Bij Waterpolo Residentie spelen alle teams 4x 5 minuten. De tijd wordt stilgelegd bij overtredingen en hervat bij het nemen van de vrije worp. Na twee periodes wisselen de teams van speelhelft.
Lees ook: Consequenties gele kaart voetbal
Scheidsrechters en Officials
De wedstrijd wordt geleid door twee scheidsrechters, behalve bij de aspiranten D en E, waar er één scheidsrechter is. Tijdens competitiewedstrijden wordt gebruik gemaakt van de 30-seconden aanvalsregel (met uitzondering van aspiranten D en E). Dit houdt in dat een team binnen 30 seconden een schot op het doel moet hebben gedaan. Als dit niet gebeurt, gaat de bal naar de tegenpartij. Als de bal na een schot op het doel weer in het bezit komt van hetzelfde team, wordt de klok op 20 seconden gezet. De tijd wordt bijgehouden door de W-officials (jurytafel).
Overtredingen en Strafmaatregelen
Er zijn verschillende soorten overtredingen in waterpolo, die elk een specifieke straf met zich meebrengen:
- Lichte overtredingen: Deze worden bestraft met een vrije worp voor de tegenpartij. De speler kan de bal afspelen of zelf zwemmen. Buiten de 6-meterzone mag de vrije worp direct op het doel geschoten worden.
- Zware overtredingen: Deze worden bestraft met een U20 (20 seconden uitsluiting). De speler moet naar het terugkomvak bij de eigen doellijn tegenover de jurytafel. De speler mag terugkeren in het spel wanneer zijn team de bal herovert, op teken van de scheidsrechter.
- 5-meterbal (strafworp): Deze wordt toegekend wanneer een zware overtreding binnen de 6-meterzone plaatsvindt met een duidelijke scoringskans.
- Uitsluiting met vervanging (UMV/UMV4): Een UMV betekent uitsluiting voor 20 seconden netto speeltijd, waarna een ploeggenoot de speler mag vervangen. UMV4 betekent uitsluiting voor 4 minuten, waarna een medespeler de plaats mag innemen van de bestrafte speler. De bestrafte speler mag niet meer deelnemen aan het spel en moet de zwemhal verlaten.
- Definitieve uitsluiting: Een speler die driemaal wordt uitgesloten voor 20 seconden (U20), mag niet meer deelnemen aan het spel.
- Gewelddadige acties: Een gewelddadige handeling, zoals trappen of slaan, leidt tot uitsluiting voor de rest van de wedstrijd en het verlaten van de zwemzaal. Afhankelijk van het moment van de overtreding (tijdens het spel of tijdens een onderbreking) kan er ook een strafworp worden toegekend.
De Rol van de Gele Vlag
De gele vlag speelt een cruciale rol bij bepaalde situaties tijdens de wedstrijd. De gele vlag wordt gebruikt:
- Om aan te geven dat een speler met een UMV/4 vervangen mag worden. Met de gele vlag wordt ook de vlag met de mutskleur van de speler opgestoken.
Specifieke Spelregels en Situaties
Er zijn diverse specifieke situaties en spelregels die van belang zijn voor een goed begrip van waterpolo:
- Neutrale inworp: Wanneer een scheidsrechter niet kan bepalen wie een overtreding heeft begaan, of wanneer twee spelers tegelijkertijd een overtreding begaan, wordt een neutrale inworp gegeven. Twee spelers gaan naast elkaar voor de scheidsrechter liggen, en de scheidsrechter gooit de bal op het water.
- Hoekworp: Wanneer de keeper de bal als laatste raakt voordat deze over de achterlijn gaat, wordt er een hoekworp toegekend. Dit geldt niet als een verdediger de bal als laatste raakt, tenzij deze opzettelijk de bal over de achterlijn duwt of gooit.
- Balbezit: Het is niet toegestaan om de bal met twee handen tegelijk aan te raken (behalve voor de keeper binnen de 6-meterzone) of de bal onder water te duwen als je wordt aangevallen.
- Bewegingsvrijheid: Het is niet toegestaan om de bewegingsvrijheid van een tegenstander die de bal niet vasthoudt te belemmeren, inclusief het zwemmen op de schouders, rug of benen van de tegenstander.
- Tactische fout: Het maken van een overtreding door een verdediger op een speler van het team in balbezit, met de bedoeling de voortgang van de aanval te stoppen, wordt bestraft.
- Wangedrag: Wangedrag, waaronder het gebruik van onacceptabele taal, agressief spel, het weigeren gehoorzaam te zijn of het tonen van gebrek aan respect voor een scheidsrechter of official, wordt bestraft.
- Verlaten van het water: Het is niet toegestaan om het water te verlaten of op de trappen of de zijkant van het zwembad te zitten of staan, behalve in geval van een ongeval, blessure, ziekte of met toestemming van een scheidsrechter.
Voorbeelden van Spelsituaties en Interpretaties
Om de regels verder te verduidelijken, volgen hier enkele voorbeelden van spelsituaties en de bijbehorende interpretaties:
Lees ook: Record aantal gele kaarten in een EK voetbalwedstrijd
- Situatie: Twee spelers komen na het eindsignaal met elkaar in conflict en gaan op de vuist.
- Beslissing: De scheidsrechter stuurt beide spelers weg met een UMV/4. Na de rust begint het spel met 6 tegen 6 en na 4 minuten mag van beide ploegen een vervanger weer deelnemen aan de wedstrijd.
- Situatie: Een speler zwemt met de bal naar het doel, en een verdediger zwemt recht achter hem en haalt hem langzaam in.
- Beslissing: De scheidsrechter geeft een vrije worp aan de aanvaller.
- Situatie: De keeper wil de bal naar de midvoor spelen, maar de bal raakt het plafond van het zwembad.
- Beslissing: De scheidsrechter geeft een vrije bal aan de verdedigende partij.
De Rol van de Spelregelcommissie (SC)
De spelregelcommissie (SC) van de KNZB speelt een cruciale rol bij het interpreteren en implementeren van de waterpoloregels in Nederland. De SC:
- Beoordeelt periodiek voorstellen en nieuwe interpretaties van de FINA (Fédération Internationale de Natation).
- Bepaalt hoe de internationale regels en richtlijnen in Nederland worden toegepast.
- Communiceert deze interpretaties naar alle officials in Nederland.
- Fungeert als de enige vraagbaak voor vragen over de juiste regels en de toepassing ervan.
Lees ook: Argentinië - Nederland: een terugblik