Hockey is een sport die op verschillende niveaus wordt beoefend, van de Jongste Jeugd tot de Hoofdklasse en internationale wedstrijden. Bij de Jongste Jeugd, met name bij de 8-tallen, ligt de focus op spelplezier en ontwikkeling. Deze gids is bedoeld om de spelregels van het 8-tal hockey uit te leggen, specifiek gericht op speelbegeleiders, ouders en spelers.
De Rol van de Speelbegeleider
In de wedstrijden van de Jongste Jeugd zijn er geen formele scheidsrechters, maar zogenaamde 'speelbegeleiders'. Hun belangrijkste taak is om de teams op een plezierige, veilige en leerzame manier te laten samenspelen. De coach deelt ouders in voor spelbegeleiding. Een speelbegeleider moet op de hoogte zijn van de spelregels van het 8-tal hockey en deze toepassen tijdens de wedstrijd. Waar nodig geeft de speelbegeleider uitleg aan de spelers tijdens de wedstrijd. Tijdens het spel onderbreekt de spelbegeleider het spel zo min mogelijk maar let op veiligheid en de hoofdregels. Niet elke regel wordt altijd volledig toegepast om te voorkomen dat het spel teveel wordt afgefloten. De wijze van fluiten moet consequent en duidelijk zijn. Stimuleer beide partijen en laat de uitslag niet te hoog uitvallen.
Om ouders te helpen bij het vervullen van de rol van speelbegeleider, organiseert MHC Woerden jaarlijks een spelleidingavond voor ouders van kinderen in 3-tallen, 6-tallen en 8-tallen. Dit biedt hen de mogelijkheid om de spelregels te leren en vragen te stellen. Het is natuurlijk ook nuttig voor ouders om de spelregels te kennen van de sport die hun kind beoefent.
Flexibiliteit in de Spelregels
In alle gevallen geldt dat afhankelijk van het niveau(verschil) spelbegeleiders en coaches aanpassingen in het reglement kunnen aanbrengen. Vóór de wedstrijd dienen hierover duidelijke afspraken gemaakt te worden tussen beide partijen.
Algemene Spelregels en Situaties
Aantal Spelers
Volwassen hockeyteams spelen 11 tegen 11. Bij de Jongste Jeugd wordt er in kleinere teams gespeeld om de spelbeleving te verhogen en meer balcontact te creëren.
Lees ook: Wat mag een clubscheidsrechter leiden?
- 3 tegen 3: Kinderen onder 8 jaar spelen in een 3 tegen 3 vorm. In deze spelvorm hebben de kinderen veel balcontact, scoren ze vaak en zijn ze sterk betrokken bij het spel.
- 6 tegen 6: De spelvorm 6 tegen 6 wordt gespeeld door kinderen onder 9 jaar. De speelbegeleider bij O9 houdt de fluit bij voorkeur in de zak en fluit alleen om de wedstrijd te bevorderen.
- 8 tegen 8: De spelvorm 8 tegen 8 wordt gespeeld door kinderen onder 10 jaar. Bij de O10 zal de speelbegeleider iets vaker fluiten. Vanaf seizoen 2025-2026 is er naast de O12 (onder 12 jaar) nu ook een leeftijdscategorie voor de O11 (onder 11 jaar). De O11 speelt 9-tegen-9 op 3/4 veld. De veldindeling en het aantal spelers is hierbij dus anders dan bij de O12 (11-tegen-11 op een heel veld). Maar de spelregels zijn verder wel hetzelfde als bij de 11-tallen.
Stickgebruik
Alle spelers hebben een eigen stick en mogen de bal alleen met de platte kant van de stick spelen. Dus niet met de voet of met andere delen van het lichaam.
Wisselen
Tijdens de wedstrijd mag onbeperkt worden gewisseld. De speler die in het veld komt, mag pas het veld inlopen als de andere speler het veld heeft verlaten.
Scheidsrechters
Een wedstrijd wordt gefloten door 2 scheidsrechters, elk aan één kant van het veld. In de Jongste Jeugd zijn dit speelbegeleiders.
Speelduur
Een reguliere hockeywedstrijd bestaat uit 70 minuten, verdeeld over 4 kwarten van 17,5 minuten. Na het eerste en derde kwart is er een pauze van 2 minuten, en na het tweede kwart (de rust) is er een pauze van 5 minuten. Er is geen blessuretijd. Op dat topniveau wordt de tijd stopgezet als het spel stilligt. Een wedstrijd duurt op het hoogste niveau (Hoofdklasse en internationale toernooien) vier keer vijftien minuten. Op alle niveaus daaronder - van jong tot oud - duurt een wedstrijd 4 x 17,5 minuut.
De Bal Omhoog Spelen
Elke speler mag de bal omhoog spelen met een push of scoop, zolang dit niet gevaarlijk is of tot gevaarlijk spel leidt. Het is gevaarlijk als de bal omhoog wordt gespeeld in de richting van een tegenstander binnen 5 meter. Het opzettelijk omhoog slaan van de bal met een flats of slag is niet toegestaan in het veld. De scheidsrechter beoordeelt of dit het geval is. Een flats is technisch gezien een slag, en een hoge flats mag alleen op doel worden gespeeld.
Lees ook: Gids voor hockeyregels
Overtredingen: Shoot en Afhouden
Twee veelvoorkomende overtredingen zijn shoot en afhouden. Bij shoot komt de bal tegen de voet, het been of een ander lichaamsdeel van een speler. Afhouden betekent dat een speler de bal afschermt met zijn lichaam of met zijn stick.
Voordeelregel
Als een overtreding een doelpunt voorkomt, kan de scheidsrechter ervoor kiezen om door te laten spelen als dit voordeel oplevert voor de aanvallende partij. Een betere scheidsrechter kan éven wachten met fluiten, om te zien of er geen voordeel uit komt en dan alsnog de overtreding bestraffen omdat hij ziet dat het balbezit niet tot balvoordeel leidt. Een betere scheidsrechter fluit niet te snel voor een overtreding (nooit de fluit in je mond houden), weet goed het verschil tussen ‘hij houdt de bal’ en ‘hij houdt voordeel, want hij kán ook wat met de bal’. Een goede scheidsrechter fluit snel voor overtredingen waarbij er geen kans op voordeel is.
Strafcorner
Een strafcorner is een straf voor het verdedigende team en een grote kans om te scoren voor de aanvallende ploeg. De bal wordt vanaf het strafcornerstreepje op de achterlijn gespeeld. Eerst moet de bal buiten de cirkel worden gebracht, waarna er mag worden gescoord. Het eerste schot (geslagen of geflatst) mag niet hoger zijn dan de plank in het doel. Als een verdediger een opzettelijke overtreding maakt buiten de cirkel, binnen het 23-metergebied, dan moet je een strafcorner geven. Zeg erbij dat je dit doet omdat het opzettelijk was, dan leert men ervan.
Strafbal
Een strafbal lijkt op een penalty in voetbal. Neem goed met elkaar door wanneer je een vrije slag geeft, wanneer het een strafcorner is en wanneer een strafbal. Met name het geven van een strafbal komt niet zoveel voor. Besteed daar wat aandacht aan. De betere scheidsrechter maakt op dit gebied geen vergissingen meer.
Strafkaarten
Tijdens hockeywedstrijden kan de scheidsrechter overtredingen bestraffen met strafkaarten:
Lees ook: Gids voor hockeyregels
- Groene kaart: De speler moet 2 speelminuten afkoelen buiten het veld. Het team speelt deze minuten met een speler minder.
- Gele kaart: De speler moet het veld verlaten, voor 5 minuten bij lichtere overtredingen en voor 10 minuten bij zwaardere overtredingen.
- Rode kaart: De speler maakt een ernstige overtreding en moet definitief het veld verlaten.
Shoot-outs
Shoot-outs zijn 1-op-1 duels tussen een speler en een keeper. Ze worden alleen genomen als er na een gelijkspel een winnaar moet worden bepaald. Vanaf de 23-meterlijn rent de aanvaller richting het doel en probeert binnen 8 seconden te scoren.
Videoscheidsrechter
Tijdens wedstrijden van het Nederlands elftal en bij sommige wedstrijden van de Hoofdklasse is er een videoscheidsrechter. Deze komt alleen in actie als er een vraag wordt gesteld. Beide teams mogen een video-referral aanvragen voor situaties in het 23-metergebied die leiden tot een strafcorner, strafbal of een doelpunt. Als het team gelijk krijgt, mogen ze later nog een video-referral aanvragen.
Arbitrage en Fair Play
Het Belang van Goede Arbitrage
Een goede hockeywedstrijd heeft goede arbitrage nodig. Zonder scheidsrechters geen wedstrijd. Het is belangrijk dat de scheidsrechters zo goed mogelijk, naar zijn of haar eigen vermogen ingedeeld wordt en hierbij ondersteunt wordt waar nodig. Dit alles op een plezierige manier om het plezier in het fluiten te verhogen.
Arbitragecommissies en Hun Doelstellingen
Hockeyclubs hebben vaak arbitragecommissies die zich inzetten voor de kwaliteit van de arbitrage. De doelstellingen van deze commissies zijn onder andere:
- Het waarborgen en verhogen van de kwaliteit van de arbitrage.
- Het creëren van een prettigere sfeer rondom het fluiten en gefloten worden.
- Het verhogen van de motivatie bij de scheidsrechters.
Begeleiding van Scheidsrechters
Bij de begeleiding van scheidsrechters zijn de volgende zaken belangrijk:
- Positionering (het meelopen van de scheidsrechter).
- Manier van fluiten (actieve beweging).
- Durven te fluiten (er zijn).
- Samenwerking tussen de scheidsrechters.
- Voordeelregeling (flow of the game).
Tips voor Scheidsrechters
- Houding en fluiten: Fluit hard en duidelijk. Probeer te variëren in je fluitsignalen. Wijs na het fluitsignaal duidelijk aan. Geen aanwijzingen meer met twee armen. Duidelijk aanwijzen, met je rug naar de zijlijn en met je arm gestrekt. Groot maken. Een vrije slag voor de aanval geef je aan met je rechterarm, een vrije slag voor de verdediger met je linkerarm. Probeer met je rug naar de zijlijn te staan als je aanwijst, dan wordt je ‘breder’. Daarnaast krijg je ook een beter overzicht. Nadruk op manier van aanwijzen. ‘Groot’ zijn en met overtuiging aanwijzen. Variatie in handgebaar: open hand voor iets kleins, priemende vinger voor iets serieus.
- Positie in het veld: De standaard looproute is de ‘hockeystick’. Loop altijd vóór de aanval uit als men jouw kant op komt; dan zie je het spel veel beter. Zoek je standaard looplijn. Zorg dat je standaard een paar meter voor de rechtsbuiten uit loopt. Wees niet bang om in de cirkel te komen. Loop spelers niet in de weg, maar begrijp dat je dichtbij moet staan om het goed te zien. Let er op dat een spelers’ eerste reactie bij een fluitsignaal tegen is, om te kijken waar de scheidsrechter staat. De speler gelooft een fluitsignaal veel sneller als hij het gevoel heeft dat de scheidsrechter dusdanig stond dat hij het goed kon zien.
- Spelregels: Probeer het verschil te zien tussen een opzettelijke overtreding en iets doms. Het minder hard fluiten (maar wel duidelijk!) voor een ‘gewone’ overtreding neemt vaak frustratie weg. De speler weet zelf wel dat hij fout zat en heeft daar geen extra aandacht (door een overdreven fluitsignaal) voor nodig. Als je díé techniek beheerst, is een streng fluitsignaal dubbel zo effectief. Een betere scheidsrechter herkent de duidelijke opzet (bij de mindere teams) en geeft een strafcorner. Hij herkent bij betere teams echter ook de professionele opzettelijkheden buiten de cirkel en bestraft die ook met een strafcorner. Hij pikt de juiste fouten eruit en toont de spelers op deze manier dat hij het spelletje begrijpt. Een goede scheidsrechter geeft strafcorners voor de échte opzettelijke fouten, toont daarmee de verdediging dat hij herhalingen óók zal bestraffen. En voorkomt hiermee (als de verdediging slim genoeg is) dat men de rottigheden herhaalt. Een betere scheidsrechter ziet het verschil tussen ‘het ziet er opzettelijk uit, maar het is in feite gewoon onkunde’ en ‘de speler doet alsof het onhandigheid is, maar het is gewoon opzet’.
- Samenwerken en controle: Je bent met twee scheidsrechters en je mag (en móét) elkaar helpen als de ander iets niet kan zien. Maar geef die ander wel even de kans om te fluiten. Als er iets op de helft van je collega gebeurt, moet je klaar zijn om te fluiten, maar eventjes wachten om te zien of hij al zelf fluit. De betere scheidsrechter gaat tot ruim over de middenlijn mee met zijn collega en fluit ondersteunend in zijn verre hoek. Maar is op tijd terug op zijn eigen helft voor de aanval uit. Niet mee wijzen met elkaar; vroeg of laat wijzigt je collega eens zijn oorspronkelijke beslissing en sta je alsnog tegen elkaar in te wijzen. Alleen aanwijzen als je collega naar je kijkt en er dus kennelijk om vraagt. Praat met elkaar voor de wedstrijd en in de rust en neem even door waar je elkaar wilt helpen. Goede samenwerking is prima, dat vinden de spelers prettig, maar zorg dat je nooit de indruk wekt dat je de spelers maar slecht vindt spelen! Betere scheidsrechters hebben een goed contact met de spelers en snappen dat als iemand net een doelpunt of een zware overtreding tegen heeft gekregen, hij even kwetsbaar is. Goede scheidsrechters weten dat je dan niet op elke kik moet reageren, maar dat een begripvolle blik vaak veel beter is. Als je commentaar krijgt, raak dan niet meteen van slag. Ook niet direct boos worden, maar beleefd vragen of men op wil houden. (Maar soms werkt het prima om te doen alsof je het niet hoort). Maar bedenk wel dat als iemand zegt dat het shoot was, terwijl jij het niet zag, dit een goed moment is om even naar je collega te kijken. Misschien zag hij het wel en kan hij je helpen. Dan kun je alsnog fluiten, of je beslissing aanpassen. Het toegeven van je eigen fouten is één van de moeilijkste elementen van het fluiten. Toch creëer je daardoor juist begrip. Een betere scheidsrechter is ook rustig genoeg om in een onduidelijke situatie de benadeelde spelers even kort uitleg te geven. Zorg dat de vrije bal dan niet snel genomen wordt, want anders heeft de aanval extra voordeel.
- Plezier: Een wedstrijd heeft 24 deelnemers. De fluitisten horen erbij. Zij sporten ook mee. Heb veel plezier en straal dit uit (zonder gek te doen). De betere scheidsrechter gaat het gesprek niet uit de weg en is ontspannen.
Verplichtingen en Sancties voor Scheidsrechters
Scheidsrechterkaart
Vanaf 16 jaar en ouder verplicht de KNHB dat je kennis hebt genomen van de spelregels. Om dit te toetsen is het volgen van de scheidsrechtercursus en het behalen van de scheidsrechterkaart een verplichting. Hiermee laat je zien dat je de spelregels voldoende beheerst om te kunnen spelen en fluiten. Meestal is dat het 1e jaar dat je in de B-categorie speelt. Ook als je in de C-categorie speelt kun je al je scheidsrechterkaart halen.
Indeling en Vervanging
Zodra je in een A, B of C team speelt word je automatisch ingedeeld om te fluiten op zaterdag. Je kunt dit dan zien op de site. Hierin staat vermeld wanneer, hoe laat, welk veld en welk team je moet fluiten. Ook wordt de wedstrijdcode hierin doorgegeven voor het invullen van het DWF (Digitaal Wedstrijd Formulier). Senioren teams fluiten zowel op zaterdag als zondag om de wedstrijden te begeleiden en goed te laten verlopen.
Kun je NIET op het moment dat je bent ingedeeld dan zorg je ZELF VOOR VERVANGING. Dit geldt ook indien je een vervanger gevraagd hebt! Fluiten is in de 1e plaats een teamverantwoordelijkheid! Het moet dus wel raar lopen als een van je medespelers jou niet wil helpen bij jouw fluitprobleem. Zaak is natuurlijk wel dat je dit tijdig doet en niet pas op het allerlaatste moment! Het ruilen van een scheidsrechterbeurt is een goede optie om elkaar te helpen. Voor de duidelijkheid: Je kunt dus niet afzeggen en vervanging is pas geregeld als de door jou gevraagde vervanger dit bevestigd heeft. Tot die tijd blijft het dus ten allen tijde jouw verantwoordelijkheid.
Sancties bij Niet Nakomen Verplichtingen
Helaas komt het nog te vaak voor dat een scheidsrechter, of zijn/haar vervanger, niet of te laat komt opdagen voor een wedstrijd. Dit is erg vervelend voor de wedstrijdtafel en de verschillende teams! In dat geval zal de wedstrijdtafel dit dan ook doorgeven aan de scheidsrechterscommissie, deze zal de zaak vervolgens afhandelen volgens de regels zoals die zijn vastgelegd door het bestuur.
Concreet betekent niet op komen dagen:
- 1e keer: een schorsing voor de eerstvolgende wedstrijd en het inhalen van de fluitbeurt.
- 2e keer of vaker: bestuur bepaalt de straf.
Hulpmiddelen en Extra Informatie
- Hockey.nl app: Raadpleeg de spelregels op je mobiel via de app van hockey.nl.
- Podje Hockey: Luister naar de podcast van de KNHB, Podje Hockey, waarin wordt besproken hoe de jongste jeugd aan de hockeysport kan worden gebonden en geboeid.
- Arbitrage afspraken: Naast het spelreglement publiceert de Commissie Spelregels jaarlijks een document met arbitrage afspraken en een update van de standaard afspraken. Dit document bevat extra uitleg over de interpretatie van de spelregels.
- Afwijkende afspraken: Voor de Hoofdklasse en internationale wedstrijden kunnen er afwijkende afspraken gelden. Hoewel de KNHB de internationale regels van de FIH zoveel mogelijk volgt, zijn er soms kleine verschillen.
- Hockeyscheids forum: Er is op internet een hockeyscheids forum te vinden. Heb je vragen of wil je iets nakijken: neem hier eens een kijkje! Doel van het forum is delen van kennis en ervaring van hockeyscheidsrechters van clubscheidsrechters tot en met bondsscheidsrechters.
- Scheidsrechterpoule: Binnen sommige hockeyclubs is een scheidsrechters poule actief. Deze bestaat uit enthousiaste scheidsrechters die tegen een vergoeding wedstrijden kunnen overnemen van ingedeelde scheidsrechters.