Het Nederlandse betaald voetbal kent een complex systeem om de financiële gezondheid van clubs te bewaken. Dit systeem, beheerd door de KNVB, is door de jaren heen geëvolueerd om beter aan te sluiten bij de realiteit van de voetbalwereld. Een belangrijk onderdeel hiervan is het financieel ratingsysteem (FRS). Dit artikel duikt diep in dit systeem, de recente wijzigingen, de implicaties voor clubs, en de kritiek die erop geuit wordt.
De Noodzaak van een Financieel Ratingsysteem
Om betaald voetbal in Nederland te mogen spelen, heeft elke club een licentie nodig. Het licentiesysteem is in het leven geroepen om de continuïteit en het eerlijke verloop van de competities te waarborgen, en daarmee het voortbestaan van de betaaldvoetbalorganisaties (BVO’s). De KNVB tracht de toestand van de BVO’s zo transparant mogelijk te maken op diverse gebieden, waaronder:
- Financiën (door middel van periodieke rapportages)
- Infrastructuur en veiligheid (door de jaarlijkse veiligheidsaudit)
- De organisatie, met inbegrip van de inrichting van de jeugdopleiding, de juridische structuur, de invulling van de arbeidsorganisatie en administratie, en maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Het dynamische karakter van het licentiesysteem betekent dat een club, zolang deze uitkomt in een betaald voetbal competitie, niet jaarlijks opnieuw een licentie hoeft aan te vragen.
Van Categorieën naar een Puntensysteem
In het verleden deelde de KNVB clubs in in categorieën (1, 2 en 3) om aan te geven hoe ze er financieel voorstonden. Categorie 1 was voor clubs die hard aan financieel herstel moesten werken, categorie 2 voor clubs die voldoende scoorden, en categorie 3 voor clubs die hun financiële zaken goed op orde hadden.
Echter, dit systeem is op de schop gegaan. De Algemene Vergadering Betaald Voetbal bereikte overeenstemming over een aanpassing, waarbij clubs niet langer in categorieën worden ingedeeld. In plaats daarvan is er een financieel ratingsysteem (FRS) gekomen, waarbij een club één keer per seizoen een puntenaantal krijgt toegekend. Dit gebeurt op basis van de jaarcijfers en de verwachtingen van de club.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Hoe het Puntensysteem Werkt
Clubs kunnen in het nieuwe systeem maximaal veertig punten krijgen. Een score tussen de 31 en 40 punten wordt beschouwd als financieel gezond. Als een club vijftien punten of minder scoort, volgt er een doorlichting en moeten er verbeterpunten worden doorgevoerd. De club moet dan een plan van aanpak indienen bij de licentiecommissie betaald voetbal. Clubs die hier tussenin vallen, bevinden zich in de middencategorie.
Negatief Eigen Vermogen: Een Aandachtspunt
Een andere belangrijke aanpassing van het licentiesysteem betreft het terugdringen van het negatief eigen vermogen van de clubs. Vanaf seizoen 2018-2019 is een club met een negatief eigen vermogen verplicht dit met minstens 5 procent per seizoen terug te dringen. Als een club hier niet aan voldoet, kan een sanctie worden opgelegd, zoals een voorwaardelijke straf van één wedstrijdpunt in mindering.
Kritiek op het Systeem
Het FRS is niet zonder kritiek. Onderzoekers zoals Job Gulikers en Willem de Boer hebben zich kritisch uitgelaten over de "perverse prikkel" die clubs in het betaald voetbal krijgen. Volgens hen staan sportieve prestaties te ver boven het voeren van gezond beleid. Het huidige systeem beloont clubs voor sportief succes, wat leidt tot meer inkomsten. Dit stimuleert clubs om meer uit te geven dan er binnenkomt, in de hoop zo hoog mogelijk te eindigen in de competitie. De financiële gaten worden vervolgens gedicht door dure spelers te verkopen, wat niet altijd lukt.
Gulikers concludeert dat het financieel ratingsysteem (FRS) van de KNVB dringend aan herziening toe is. Hij vindt dat de KNVB te veel naar liquiditeit kijkt, dus of de club op de korte termijn genoeg geld heeft om het seizoen uit te voetballen. Bovendien pleiten hij en zijn collega voor meer consistente en transparante straffen. "Het is totaal niet duidelijk hoe en waarom besloten is om Vitesse dit aantal punten in mindering te geven."
Voorbeelden van Clubs en Hun Posities
Om een beter beeld te krijgen van hoe het FRS in de praktijk werkt, is het nuttig om naar enkele voorbeelden van clubs te kijken:
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
- Excelsior: Deze club staat verrassend genoeg aan de top en behoudt hun sterke score van 39 punten en blijven daarmee de financieel gezondste club van Nederland. Ondanks degradatie uit de Eredivisie is de club financieel uitstekend op orde, mede door de transfers van Couhaib Driouech naar PSV en Cedric Hatenboer naar RSC Anderlecht. Voor het zesde seizoen op rij schrijft Excelsior zwarte cijfers, een prestatie die weinig clubs hen nadoen.
- FC Twente: Waar vorig jaar FC Twente nog de maximale score van veertig punten kreeg, moet de Enschedese club het dit seizoen met 31 punten doen. Daarmee valt Twente terug. FC Twente daarentegen noteerde een positief transferresultaat dankzij de verkopen van Manfred Ugalde (€13 miljoen), Vaclav Cerny (€8 miljoen) en Ramiz Zerrouki (€7,2 miljoen).
- AZ: Met een FRS-score van 36 is AZ de financieel gezondste club binnen de Eredivisie. Toch betekent dit een lichte daling ten opzichte van vorig jaar, toen de Alkmaarders nog 39 punten scoorden.
- FC Emmen: De Drentse club stijgt van 22 naar 34 punten en belandt daarmee verrassend op de derde plaats. Dit plaatst Emmen zelfs boven traditionele grootmachten als PSV, Ajax en Feyenoord.
- PSV: Binnen de traditionele top-3 is PSV de financieel sterkste club met 31 punten. Toch betekent dit een daling van drie punten ten opzichte van vorig jaar.
- Feyenoord: Feyenoord blijft stabiel met een score van 18, wat de Rotterdammers onderin de middenmoot plaatst.
- Vitesse: Helemaal onderaan de lijst vinden we Vitesse. De Arnhemmers, die in 2024 degradeerden uit de Eredivisie, verkeren in diepe financiële crisis en krijgen slechts één punt toebedeeld. Na een turbulente zomer waarin het voortbestaan van de club op het spel stond, is de club inmiddels overgenomen door een groep investeerders. Toch blijft de schade groot: door een record aan puntenaftrek (27 punten) bungelt Vitesse onderaan de KKD met een puntenaantal van -5.
- MVV en FC Dordrecht: Ook MVV (vijf punten) en FC Dordrecht (dertien punten) staan nog steeds onder verscherpt toezicht van de KNVB.
- VVV-Venlo: Een lichtpuntje is VVV-Venlo, dat vorig seizoen nog op nul punten stond, maar inmiddels met zestien punten boven de financiële streep uitkomt.
- Fortuna Sittard: De Limburgse club heeft een negatief eigen vermogen van 14 miljoen euro. "Op een omzet van ruim 18 miljoen euro is dat heel erg veel", zegt Gulikers. Het is niet voor niets dat de club onder financieel verscherpt toezicht van de KNVB staat.
De Rol van "Suikerooms"
De rol van rijke geldschieters, ook wel "suikerooms" genoemd, is een ander punt van zorg. Clubs zoals NEC (met Marcel Boekhoorn) en FC Utrecht (met Frans van Seumeren) ontvangen soms financiële steun van deze investeerders. Dit kan leiden tot een onevenwichtige verhouding tussen uitgaven en de omvang van de club. Als de geldschieter zich terugtrekt, kan de club in de problemen komen.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
tags: #financieel #ratingsysteem #knvb #uitleg