Hockey, een sport die al eeuwenlang mensen over de hele wereld boeit, heeft een rijke en gevarieerde geschiedenis. Van zijn oude oorsprong tot de moderne competities van vandaag, is hockey geëvolueerd en heeft het zich aangepast aan verschillende culturen en omgevingen. Dit artikel duikt in de geschiedenis van hockey, met een focus op de ontwikkeling en rivaliteit tussen Nederland, Engeland en Duitsland.
De Oorsprong van Hockey
Hockey is een eeuwenoude sport. Al in de tijd van de Perzen werd er een spel gespeeld dat veel leek op het huidige polo. Met lange stokken en paarden reden de spelers achter een bal aan. Maar niet iedereen bezat een paard en de elite sport werd met argusogen bekeken. Zodoende werd een nieuw initiatief ontwikkeld. De minder rijke mensen ontwikkelden korte stokken. De paarden werden overbodig en het spel kon gewoon op de grond gespeeld worden. Ook in een marmer reliëf uit ca. 510 tot 500 voor christus zijn twee hockeyspelers te herkennen. Het reliëf werd gevonden op een begraafplaats in het centrum van het oude Athene, de Kerameikos. Aangenomen wordt dat de balsport door de romeinen naar de Britse eilanden werd gebracht, waar het spel zich verder ontwikkelde in de loop van de eeuwen. De sport was namelijk nog niet te vergelijken met het huidige hockey, dat kwam pas na de Middeleeuwen. De voorloper van het moderne hockey kwam voor het eerst voor op de Britse eilanden. Het werd in Ierland Hurling, in Engeland Kappan en in Schotland Shinty genoemd. Het werd aanvankelijk nog gespeeld op ijs of op het strand. De naam veranderde aanvankelijk naar Bandy on Ice en later naar Hockey on Ice. Naarmate de sport populairder werd, begonnen de atleten in de zomermaanden ook op gras te trainen. Het huidige veldhockey was geboren.
De Introductie in Nederland
Pim Mulier bracht hockey in 1891 van Engeland naar Nederland. De eerste wedstrijd werd gespeeld in Haarlem. In 1895 werd voor het eerst het Nederlands Kampioenschap gespeeld. De Nederlandse IJshockey Bond (NIJB) werd opgericht op 6 september 1934. Op dat moment was ijshockey nog een kleine sport in Nederland, met slechts enkele steden met een (kunst-)ijsbaan. Er waren 23 verenigingen die zich aansloten, voornamelijk algemene ijsclubs of hockeyclubs die hun leden de mogelijkheid wilden bieden om zich in het ijshockey te bekwamen. De opening van de eerste kunstijsbaan in Amsterdam op 15 november 1934 was een belangrijke stap.
Op 5 januari 1935 speelde het Nederlands ijshockeyteam zijn eerste oefeninterland tegen België, die met 4-0 verloren werd. Omdat de NIJB het eigen team nog niet goed genoeg achtte voor deelname aan het WK, reisden de Nederlandse ijshockeyers op eigen kosten af naar Zwitserland, waar ze zes wedstrijden speelden die allemaal verloren werden.
Vanaf het seizoen 1935-1936 kreeg het Nederlandse ijshockey steeds meer vorm, mede dankzij Hans Bruck, de Oostenrijkse directeur van de Amsterdamse kunstijsbaan, die ook coach was van het Nederlands team en AIJHC Amsterdam. In februari 1937 boekte Nederland zijn eerste overwinning in een officiële interland. Tijdens het gecombineerde WK/EK van 1939 in Basel versloeg Nederland Finland, maar verloor in de laatste minuut van Italië.
Lees ook: Historisch Overzicht IJshockey/Hockey
IJshockey tijdens de Tweede Wereldoorlog liet diepe sporen na in de Nederlandse ijshockeywereld. Er ontstond een tweespalt in de Amsterdamse ijshockeywereld, waarbij sommige spelers van AIJHC sympathiseerden met de Duitse bezetters. De moeilijke omstandigheden en restricties tijdens de Duitse bezetting hadden invloed op de sportbeoefening. Na de oorlog werd een zuiveringscommissie ingesteld en werden diverse spelers en officials geschorst.
Hockey in Duitsland
IJshockey heeft in Duitsland een rijke historie. Van de eerste stappen in de vroege 20e eeuw tot de huidige professionele leagues, het ijshockey heeft zich ontwikkeld tot een sport met een grote aanhang. De Kölner Haie, opgericht in 1972, is een van de meest traditionele en succesvolle ijshockeyteams in Duitsland. De clubkleuren zijn rood en wit, en het clublogo is een haai, wat ook de mascotte van de club is (Sharky). De club heeft acht Duitse kampioenschappen gewonnen en kent een rijke historie met ups en downs. In 1977 vierden de Kölner Haie hun eerste Duitse kampioenschap. In de jaren tachtig kwam het succes terug, met playoff-kwalificaties en de ontwikkeling van een jong team. Het tweede Duitse kampioenschap volgde in 1983. Van 1986 tot 1988 slaagden de Kölner Haie erin om hun Duitse kampioenschap te verdedigen en wonnen ze de titel hattrick. In 1998 verhuisde de club naar de Kölnarena (nu LANXESS Arena), waar ze gemiddeld 12.000 fans per wedstrijd trekken. De arena was ook een van de locaties voor de Wereldkampioenschappen ijshockey in 2001 en 2010, en zal ook in 2017 een van de hoofdlocaties zijn.
De Rol van Engeland
De sport werd met name gespeeld in Engeland en haar kolonies, zoals India.
De Europese Kampioenschappen
Het eerste Europese Kampioenschap voor mannen werd gespeeld van 18 september tot en met 27 september 1970 in Brussel. Er deden negentien landen mee. Het eerste Europees Kampioenschap voor de vrouwen vond plaats van 3 mei tot en met 13 mei 1984. Het Europees kampioenschap voor dames en heren staat op het punt van beginnen. Het is het laatste toernooi voor de Olympische Spelen in Tokio. België (heren) en Nederland (dames) verdedigen hun Europese titel in het Wagener Stadion in Amstelveen. De vorige editie van het EK voor dames en heren was in 2019 in Antwerpen. In de finale werd Spanje met 5-0 verslagen. De Oranje Heren, die zich in de halve finales lieten verrassen door de Spanjaarden, eindigden als derde na winst op Duitsland (4-0). Bij de dames prolongeerde Nederland de titel door in de finale af te rekenen met Duitsland (2-0). Na een stroef begin van het toernooi met twee remises maakten de Oranje Dames veertien doelpunten tegen Rusland in het laatste pouleduel en in de halve finales werd Engeland met 8-0 opgerold. De Engelse ploeg greep vervolgens ook nog eens naast de medailles na een nederlaag na het nemen van shoot-outs tegen Spanje. Gastland België, vice-kampioen van 2017, ontsnapte ternauwernood aan degradatie. Het Wagener Stadion, dat in 2017 werd gerenoveerd, stamt uit 1938. Voor een bedrag van 342.000 gulden was het stadion 100.000 gulden duurder dan het Ajax-stadion uit 1934. Het stadion dat is vernoemd naar voormalig Amsterdam-voorzitter Joop Wagener senior was het eerste hockeystadion van Nederland en is misschien wel het bekendste en meest traditierijke hockeystadion ter wereld. Door de jaren heen vormde het Wagener het strijdtoneel van vele hockeywedstrijden en internationale toernooien zoals EK’s en WK’s. In 2017 werd voor het laatst een Europees kampioenschap gespeeld in het stadion, dat sinds 1980 eigendom is van de KNHB. Aan het Europees kampioenschap doen zowel bij de dames als heren acht landen mee. De Oranje Heren zijn ingedeeld in poule B met Duitsland, Wales en Frankrijk, van toekomstig bondscoach van Nederland Jeroen Delmée. In de andere poule spelen België, Engeland, Spanje en Rusland. De Oranje Dames treffen in de poulefase Spanje, Ierland en Schotland. Oorspronkelijk zou het toernooi plaatsvinden van 20 tot 29 augustus.
Nederland vs. Duitsland: Een Gevestigde Rivaliteit
De rivaliteit tussen Nederland en Duitsland in het hockey is een van de meest intense en gerespecteerde in de sport. Beide landen hebben een lange en succesvolle geschiedenis in het hockey, en hun wedstrijden zijn altijd beladen met spanning en emotie.
Lees ook: Een diepgaande blik op de historische prestaties van het Duitse Dames Hockeyteam.
Een memorabele confrontatie vond plaats tijdens de EK hockey finale in 2021. Negen seconden voor het verstrijken van de reguliere speeltijd leek Nederland nog genoegen te moeten nemen met een tweede plaats, maar na een benutte strafcorner en het beter nemen van de shoot-outs mocht Oranje zich toch Europees kampioen noemen. Het is voor de zesde keer in de geschiedenis dat Nederland de Europese titel binnensleept. Pirmin Blaak was de gevierde man bij Oranje. De doelman hield in de reguliere speeltijd de Duitsers meerdere malen van scoren af en onderscheidde zich ook bij de shoot-outs.
In aanloop naar de finale gingen de gedachten van de Nederlandse hockeyers ongetwijfeld even terug naar de groepsfase. Ook daarin waren de Duitsers de tegenstander en werd er na een tumultueuze slotfase, waarin Blaak een groene kaart kreeg en de arbitrage een snelle keeperswissel weigerde, een 2-0 voorsprong uit handen gegeven.
In tegenstelling tot het duel in de groepsfase, pakte Nederland in de finale geen vroege voorsprong. De grootste kansen in het eerste kwart waren voor de Duitsers, maar dankzij het sterke optreden van Blaak werd een achterstand voorkomen. Eerst was het Timur Oruz die de Nederlandse keeper redding zag brengen en even later stuitte Lukas Windfeder met zijn strafcorner op Blaak. Aan Nederlandse kant gingen twee strafcorners de mist in, waardoor het na het eerste kwart nog 0-0 stond.
Ook in het tweede kwart onderscheidde Blaak zich. Met name de redding op de inzet van Timm Herzbruch, die van dichtbij kon uithalen, was knap. De Duitsers bleven aandringen en dat resulteerde nog voor rust in het eerste Duitse doelpunt. De scheidsrechter legde de bal op de stip, omdat Jorrit Croon de bal met zijn lichaam uit het doel had gehouden. Blaak probeerde Christopher Rühr van zijn stuk te brengen door tijd te rekken, maar de Duitser hield zijn zenuwen in bedwang en benutte de strafbal.
Vlak na rust maakte Nederland alweer gelijk. Robbert Kemperman gaf de bal voor en via de Duitser Windfeder werd de voorzet gepromoveerd tot een doelpunt. Het was vervolgens wederom aan Blaak te danken dat de Duitsers niet opnieuw op voorsprong kwamen. Oranje dacht aan het einde van het derde kwart op voorsprong te komen, maar de scheidsrechter had al gefloten, waardoor de goal niet doorging. Het bleef lang spannend in het laatste kwart, maar het waren de Duitsers die vier minuten voor het einde van de wedstrijd de 2-1 maakte. Terwijl het publiek Nederland hartstochtelijk naar de Europese titel probeerde te schreeuwen, tikte Constantin Staib de bal voorbij de uitkomende Blaak. De Duitsers dachten de overwinning de hun zak te hebben, maar met nog negen seconden op de klok gaf de scheidsrechter een strafcorner aan Oranje. De push van Jip Janssen werd nog geraakt door de Duitse doelman, maar vloog toch het doel in. Shoot-outs moesten zodoende de beslissing brengen in de finale. En net als in de reguliere speeltijd, was ook bij de shoot-outs een heldenrol weggelegd voor doelman Blaak. Hij hield de tweede poging van de Duitsers tegen en leidde zo de zege van Oranje in.
Lees ook: De evolutie van hockey: een gedetailleerde analyse
Bondscoach Max Caldas zag de Europese titel van de Nederlandse hockeyers als mooie opmaat naar het grote doel, goud pakken op de Olympische Spelen. "Dit is een heel goede voorbode voor de rest van de zomer." Jip Janssen: "Het allermooiste was het moment dat de corner aangegeven werd. Het hele stadion was stil. Dan vertrouw je gewoon op je routines. En blijkbaar heb ik die genoeg ingeslepen. Fantastisch. Dit maakt het alleen maar extra mooi, met die shoot-outs er bij."
Zondagmiddag om 12.30 uur staat er opnieuw Nederland - Duitsland op het programma, maar dan is het de vrouwenfinale van de EK.
Eerder op zaterdag pakte België, de Europees kampioen van twee jaar geleden, het brons door met 3-2 te winnen van Engeland. Tom Boon was voor de Belgen twee keer trefzeker uit de strafcorner. Datzelfde gold voor Samuel Ward aan de kant van Engeland.
De Oranje Heren voor aanvang van het duel met Duitsland (3-2) op het EK in Antwerpen in 2019. Voor de heren staat alweer de achttiende editie voor de deur. In 1970 werd in Brussel het eerste Europees kampioenschap gespeeld. Duitsland won de finale met 3-1 van Nederland. Daarna zouden de Duitsers nog zeven keer beslag leggen op de continentale titel waarmee het land, met acht kampioenschappen, recordhouder is bij de heren. De Oranje Heren werden vijf keer gekroond tot kampioen van Europa, de laatste keer in 2017 toen in het Wagener Stadion België werd verslagen. In de geschiedenis werden vijf verschillende landen kampioen bij de heren. De dames spelen de vijftiende editie van het EK, dat in 1984 in Lille voor het eerst op de speelkalender stond. Slechts drie landen kroonden zich tot kampioen van het Europese continent. Nederland veroverde in totaal tien titels en is daarmee ook recordhouder. Duitsland en Engeland wonnen elk het toernooi twee keer. Duitsland in 2007 en 2013 en Engeland in 1991 en 2015.
Prestaties op de Europese Kampioenschappen
De prestaties van Nederland, Engeland en Duitsland op de Europese Kampioenschappen laten een interessant beeld zien van de dominantie en verschuivingen in de sport.
Heren:
- Duitsland heeft een recordaantal van acht Europese titels gewonnen.
- Nederland volgt met zes titels.
- Het eerste EK voor heren was in 1970, waar Duitsland won van Nederland.
Dames:
- Nederland is recordhouder met elf Europese titels.
- Duitsland en Engeland hebben elk twee titels gewonnen.
- Het eerste EK voor dames was in 1984.
Een overzicht van de recente edities laat de competitie tussen de landen zien:
Heren:
- 2013: 1. Duitsland 2. Engeland
- 2015: 1. Engeland 2. Nederland
- 2017: 1. Nederland 2. België
- 2019: 1. België 2. Spanje
- 2021: 1. Nederland 2. Duitsland
Dames:
- 2013: 1. Duitsland 2. Engeland
- 2015: 1. Nederland 2. Duitsland
- 2017: 1. Nederland 2. België
- 2019: 1. Nederland 2. Duitsland
- 2021: 1. Nederland 2. Duitsland
Internationale IJshockey Federatie (IIHF)
Het wereldkampioenschap ijshockey wordt jaarlijks georganiseerd door de Internationale IJshockey Federatie (IIHF), die sinds 1908 bestaat. In 1930 werd het WK IJshockey voor het eerst als individueel wereld evenement georganiseerd, waaraan twaalf landen deelnamen. Het aantal deelnemende landen bleef vrij stabiel, en in 1951 waren er dertien deelnemende naties. Tijdens een congres in 1990 introduceerde het IIHF het playoff systeem. Tegenwoordig doen er zo'n veertig landen mee aan het WK.
De spelregels zijn in de loop der tijd ook aangepast. In 1969 werd het toegestaan om tegen elkaar te beuken in alle drie de zones, en in de jaren '70 werden helmen en een masker voor de doelman verplicht. In 1992 werd de shootout ingevoerd.
Canada was het dominantste team in de beginjaren van het toernooi. Tussen 1930 en 1952 wonnen de Canadezen twaalf keer. Andere goede teams kwamen uit de Verenigde Staten, Tsjecho-Slowakije, Zweden, Engeland en Zwitserland. Tussen 1963 en 1991 had de Sovjet-Unie ook een sterk team.
Toekomstige Evenementen
Het Europees kampioenschap vindt plaats in het Duitse Mönchengladbach. De stad ligt in de deelstaat Noordrijn-Westfalen en telt ruim 260.000 inwoners. Mönchengladbach, waar ook het hoofdkantoor van de Duitse hockeybond (DHB) zetelt, was eerder in 2011 gastheer van het EK (dames en heren). Alle wedstrijden van het EK worden gespeeld in het SparkassenPark Mönchengladbach, voorheen het Warsteiner HockeyPark. Het stadion werd in 2006 geopend en biedt plaats aan 9.500 toeschouwers. Aan het Europees kampioenschap doen zowel bij de dames als heren acht landen mee. De Oranje Dames zijn ingedeeld in Poule A met België, Italië en Spanje. In de andere poule spelen Duitsland, Engeland, Schotland en Ierland tegen elkaar. De Oranje Heren treffen in de poulefase Duitsland, Frankrijk en Wales.
De acht deelnemende landen bij de dames en heren zijn verdeeld over twee poules van vier landen. In die fase spelen alle landen uit de groep één keer tegen elkaar. De beste twee landen van beide poules gaan door naar de halve finales. De winnaars van die halve eindstrijd spelen de finale, de verliezers treffen elkaar in het duel om de bronzen medaille. De nummers drie en vier van beide poules strijden vervolgens in Poule C voor de plaatsen vijf tot en met acht. De beste zes landen plaatsen zich voor de volgende editie van het EK. De winnaar van de Europese titel kwalificeert zich voor de Olympische Spelen van Parijs volgend jaar. De top zes van het EK is verzekerd van deelname aan het EK in 2025. Tijdens het EK zijn er zowel bij de dames als de heren tickets voor de WK’s 2022 en 2023 te verdienen. Bij de heren is India al zeker van deelname als organiserend land. Het WK voor heren wordt in januari 2023 gehouden, dat van de dames in de zomer van 2022, waarbij wedstrijden zowel in Nederland als in Spanje worden gespeeld.
Special Olympics en IJshockey
IJshockey heeft ook een plek gekregen in de Special Olympics. In het weekend van 10 t/m 12 juni 2022 vond het Special Olympics Invitational Field Hockey Tournament plaats in Twente, als onderdeel van de Special Olympics Nationale Spelen.
tags: #ek #hockey #engeland #duitsland #geschiedenis